De keuze van het Britse volk om de EU te verlaten kan grote gevolgen hebben voor Nederlandse bedrijven. Met onze Brexit Monitor ben je op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Wat zijn de gevolgen? En wat kan je verwachten?
In deze monitor:
De Europese top van 18 en 19 oktober jl. heeft weinig nieuws opgeleverd voor de Brexit onderhandelingen. Intensieve gesprekken in de twee weken daarvoor hebben er wel voor gezorgd dat het Verenigd Koninkrijk (VK) en de Europese Unie (EU) het over 95% van de inhoud van het scheidingsakkoord eens zijn. Er leek in eerste instantie ook een oplossing te zijn om een harde Ierse grens te voorkomen, maar deze kwestie blijft toch een heikel punt. De Britse premier May moest onder druk van de thuispolitiek de gesprekken met de EU staken op 14 oktober.
Het ziet ernaar uit dat de EU en het VK het pas bij de EU-top van 13 en 14 december aanstaande eens zullen worden over het scheidingsakkoord. Premier May lijkt van plan te zijn om vervolgens in één week voor Kerstmis de deal door het Britse parlement te loodsen. Dat geeft tegenstanders namelijk weinig tijd om zich te organiseren.
“De kans op een ‘harde Brexit’ is bijna net zo groot als een deal.”
Tegelijkertijd heeft de premier dan zelf ook weinig tijd om voldoende steun in het parlement te verkrijgen. Het is dus een risicovolle strategie, zeker gezien de verdeeldheid in de Britse politiek. Daarom achten wij de kans op een ‘harde Brexit’ nu bijna net zo groot als die op een deal (zie barometer). Ondanks de grote protesten in het VK tegen Brexit, denken we dat de kans dat Brexit niet door gaat (‘Bremain’) heel klein is.
In de zoektocht naar een oplossing voor de Ierse grens lijkt premier May verdere concessies te doen: een verlenging van de transitieperiode of (tijdelijk) verblijf van het hele VK in de Europese douane-unie. Dit gegeven heeft de spanningen in haar eigen partij echter verhoogd. Ook zijn er geruchten dat conservatieve voorstanders van de Brexit zullen proberen premier May af te zetten.
Voor het VK begon het jaar zwak met een bbp-volumegroei van 0,1% in het eerste kwartaal. Dit kwam mede door zware weersomstandigheden. In het tweede kwartaal versnelde de economische groei naar 0,4%. Dit is vooral toe te schrijven aan de toegenomen private consumptie, mede gedreven door het mooie weer in de zomerse maanden. Daarnaast verbeterde de koopkracht van huishoudens in de eerste helft van 2018 doordat de reële lonen groeiden. Dit heeft de consumptie een boost gegeven, maar veel factoren kunnen deze stijging de komende maanden weer drukken. Zo neemt de inflatie weer toe (2,7% in augustus 2018), verzwakt de huizenmarkt en vertraagt de kredietverlening.
De onzekerheid rond de Brexit heeft tot nu toe vooral de investeringen geraakt: deze krompen in de eerste helft van het jaar. De onzekerheid zal in de komende maanden echter waarschijnlijk zwaarder drukken op het sentiment in de private sector dan eerder dit jaar. Wij verwachten dat de economie dit jaar met 1,2% zal groeien (op jaarbasis).
De koers van het pond is de afgelopen maanden vooral gedreven door het monetaire beleid van de centrale bank en het nieuws over de Brexit-onderhandelingen. In augustus heeft de centrale bank de rente nog verhoogd naar 0,75%. Wij verwachten dat de beleidsrente de komende tijd gelijk blijft en dat enkel het Brexit-nieuws de koers zal bepalen. Dat belooft veel volatiliteit. Desalniettemin verwachten wij een lichte waardestijging voor het komende jaar, er vanuit gaande dat de EU en het VK last minute een deal zullen sluiten. Bij een ‘no-deal’ Brexit zal het pond waarschijnlijk flink in waarde gaan verliezen en richting een gelijke waarde met de Euro bewegen.
De exportwaarde van Nederland naar het Verenigd Koninkrijk bedraagt € 2 miljard voor groente en fruit, € 1,3 miljard voor vleesproducten, € 1,1 miljard voor sierteelt, € 250 miljoen voor zuivel, € 200 miljoen voor aardappelen en € 154 miljoen voor suikerbieten. Het uiteindelijke handelsakkoord dat tussen het VK en de EU tot stand komt, is dus van enorm belang voor de Nederlandse land- en tuinbouw.
In het handelsakkoord tussen het VK en de EU zullen artikelen worden opgenomen over fytosanitaire en veterinaire controles, eventuele importheffingen en over (afschaffing van) de automatische afdracht van de btw. Daardoor verandert de onderlinge concurrentiepositie tussen het VK en de EU.
In vrijwel alle scenario’s nemen de douanecontroles toe doordat er geen sprake meer is van intra-EU-handel. Voor kort houdbare goederen zoals bloemen, planten, groente, fruit, zuivel en vlees is het van groot belang dat deze controles niet leiden tot langere levertijden. Elk uur vertraging door controles gaat namelijk ten koste van de versheid en dus van de kwaliteit.
Ook voor de Britse havens is een snelle doorvoer van belang. De haven van Dover verwerkt op piekdagen ruim 10.000 vrachtwagens. Lange wachttijden veroorzaken allerlei problemen in de haven, zoals files en verslechtering van de luchtkwaliteit. Als de vrachtwagen uiteindelijk om een bepaalde reden het VK niet in mag, ontstaat nog eens extra schade.
Om bovenstaande situaties voor te zijn, is het van groot belang dat de douanecontroles niet bij de grens plaatsvinden, maar al bij de exporteur. De douane kan dan ter plekke meekijken bij de handelingen van de exporteur. Deze manier van werken wordt al toegepast in enkele landen bij de export van bloembollen, groente en fruit. Deze zogehete preclearance voorkomt lange wachttijden voor controles. Vervolgens kan de vrachtwagen aan de grens snel doorgaan naar de afnemer door gebruik te maken van een fast-lane, een speciale route voor vrachtwagens waar de preclearance al is uitgevoerd.
Een preclearance moet gereed zijn voordat de transitieperiode tussen het VK en de EU is verlopen. Deze transitieperiode loopt tot eind 2020. Belangrijk daarbij is dat het VK en de EU voldoende geschoold douanepersoneel ter beschikking heeft én het VK een IT-systeem operationeel heeft om preclearance een kans van slagen te geven. Genoeg te doen dus, maar wel van zeer groot belang voor de Nederlandse land- en tuinbouw. Of preclearance ook daadwerkelijk een uitkomst zal zijn van de onderhandelingen tussen het VK en de EU blijft echter nog onzeker.
Valstar Holland (onderdeel van de Best Fresh Group) bestaat 90 jaar en exporteert al 85 jaar groente naar het Verenigd Koninkrijk (VK). Elke periode kende zijn eigen uitdagingen. De Brexit is een nieuwe uitdaging waar het bedrijf zich goed op voorbereidt. We spraken met directeur Mart Valstar.
“Wij leveren de groente aan het VK op basis van een dagschema. De vrachtwagens vertrekken ‘s-ochtends met de boot in Hoek van Holland of gaan tegen de avond via de Kanaaltunnel naar het VK. De volgende ochtend liggen de verse producten in de schappen. Wachttijden aan de grens als gevolg van de Brexit schoppen dit schema in de war. De prijzen voor de producten, afgeleverd in Engeland zijn gebaseerd op dagprijzen in Engelse Ponden. Indien de levering meer tijd in beslag neemt, levert dat extra risico op voor ons.”
“De Brexit zorgt ervoor dat onze producten duurder kunnen worden voor consumenten in het VK.”
“De onzekerheid over de Brexit heeft er al voor gezorgd dat het Pond flink in waarde is gedaald. Dit maakt de goederen die wij exporten uiteraard duurder voor Britse consumenten. Daarnaast zijn bij het vertrek van het VK uit de douane-unie, zonder deal, de WTO-regels van toepassing, wat een importheffing van 11% op onze producten betekent. Daarnaast brengen extra douaneformaliteiten nog eens 3% aan kosten met zich mee. De Brexit zorgt er dus voor dat onze producten een stuk duurder kunnen worden voor consumenten in het VK.”
“We vervoeren op dit moment dagelijks producten naar landen buiten Europa. We hebben de systemen om dit ook voor het VK in orde te maken. De kans bestaat dat we hiervoor wel een aantal extra mensen moeten aannemen. In het voorjaar hebben we een oefening gepland om te kijken wat de beste manier is om onze klanten in het VK ook na 29 maart te bedienen. Met een goede voorbereiding kunnen de mogelijke problemen ook worden omgezet in kansen om een concurrentievoorsprong te creëren.”
