Wie beslist over de investeringen van het fonds?

Nederland heeft inmiddels ervaring met een vergelijkbaar fonds, namelijk dat van de aardgasbaten. Deze moesten los van de rest van de begroting worden ingezet voor investeringen die de economische structuur van ons land zouden versterken. Verschillende economen hebben deze ervaring aangehaald als reden om sceptisch te zijn over dit nieuwe investeringsfonds. Dit omdat de investeringsuitgaven van het aardgasbatenfonds vaak slechts in plaats kwamen van investeringen uit het reguliere budget. Een deel van de middelen werd zelfs gebruikt om reguliere overheidsuitgaven te financieren. Ook ontbrak een sterk strategisch investeringskader. Het fonds stierf uiteindelijk dan ook een stille dood.

Zonder duidelijke regels over wat geschikte investeringen zijn, lijkt een herhaling van deze eerdere ervaring waarschijnlijk. De meest effectieve manier om dit te voorkomen is om een onafhankelijk overheidsorgaan in het leven te roepen met een mandaat om te investeren dat stevig is ingebed in een investeringsstrategie. Het is de vraag of dit politiek haalbaar is. Maar ook zonder zo’n orgaan is het denkbaar dat via duidelijk begrotings- en investeringsregels het kabinet zichzelf en toekomstige kabinetten toch kan binden aan een zinnige investeringsagenda

Een voorwaarde voor succes is ook dat het fonds nauw samenwerkt met private partijen en regio’s. Een investeringsfonds kan bijvoorbeeld grootschalige infrastructuurprojecten versnellen, onderzoekscapaciteit versterken of risicokapitaal ter beschikking stellen in de vroege fases van de ontwikkeling van bedrijven. Het kan als vliegwiel functioneren, mits dit gebeurt in overleg met en in aanvulling op regionale en private partijen.

Past het fonds binnen de begroting?

Ongeacht de exacte structuur ervan zal een fonds van voorgestelde omvang waarschijnlijk passen binnen de begrotingsruimte die de Nederlandse overheid heeft. We verwachten wel dat de uitgaven onder het fonds onder de EMU-begrotingsregels zullen vallen en dat de Nederlandse regering zich hieraan wil houden. Volgens officiële ramingen (CPB) zal het EMU-overschot dit jaar echter 1,2 procent van het bbp bedragen en de schuldquote 49 procent van het bbp, ruim onder de drempel van 60 procent. Investeringsuitgaven van 50 miljard euro -ongeveer 6 procent van het bbp- passen binnen de kaders als ze over meer jaren worden uitgegeven. En aangezien de rente door internationale ontwikkelingen en een aanhoudend ruim monetair beleid in de Eurozone naar verwachting nog wel lang laag zal blijven –én zolang Nederland prudent begrotingsbeleid voert- hoeft Den Haag zich geen zorgen te maken dat de leenkosten opeens hard oplopen (figuur 3).

Selecteer gewenste artikelen