Het antwoord op die vraag is: ja, deels wel. Iedereen wist dat de energietransitie er aan zat te komen. Dat er meer wind- en zonneparken zouden komen en dat warmtepompen en elektrische auto’s een opmars zouden maken. Maar de snelheid waarmee dat is gebeurd, is door de netbeheerders onderschat. Hierdoor zijn ze te laat begonnen met een grootschalige verzwaring van het elektriciteitsnet.

Maar het is te makkelijk om alle schuld bij de netbeheerders neer te leggen. Zo is plotseling wijzigend overheidsbeleid voor een deel de verklaring voor de onderschatting van de snelheid van de energietransitie. Nadat het kabinet had besloten om de aanleg van wind- en zonneparken te subsidiëren, nam het aantal wind- en zonneparken bijvoorbeeld ineens rap toe. En de genereuze salderingsregeling heeft er mede toe geleid dat de groei van zonnepanelen op daken zo snel is verlopen dat Nederland samen met Australië wereldwijd koploper is op dit gebied. Daarnaast heeft Nederlands overheidsbeleid ertoe bijgedragen dat Nederland een van de landen is met het hoogste aandeel elektrische auto’s en laadpalen. De overheid heeft dus bepaalde onderdelen van de energietransitie gestimuleerd, zonder te overzien wat de gevolgen zijn voor het totale elektriciteitssysteem.

Wat ook niet heeft geholpen, is dat de netbeheerders door de Autoriteit Consument en Markt (ACM)[5] altijd zijn aangespoord om vooral geen meter kabel te veel in de grond te leggen. De kosten van aanleg en beheer van de elektriciteitsnetten moesten namelijk zo laag mogelijk liggen. Hierdoor zijn netbeheerders ontmoedigd om vooruit te investeren en dus ontmoedigd om rekening te houden met de te verwachten stijgende netbelasting. Deze instelling om voor een dubbeltje op de eerste rang te willen zitten, werkte in het verleden uitstekend maar is niet geschikt voor een periode van transitie. De keuze voor dit reguleringssysteem komt nu als een boemerang bij de samenleving terug. Pas op dit moment kijkt de ACM of deze manier van regulering misschien moet worden aangepast. Verder is weten dát er meer windmolen- of zonneparken gaan komen niet voldoende. Je moet weten wáár ze precies komen, anders kun je als netbeheerder de infrastructuur niet (op tijd) aanpassen. Dit vereist duidelijke en stabiele beleidsvorming van gemeenten en provincies, die niet overhoop worden gehaald na verkiezingen en gewijzigde collegesamenstellingen.

Daarnaast kost aanpassing van de elektriciteitsinfrastructuur veel geld, tijd en mankracht. Het bijplaatsen van een HS/MS-station kan bijvoorbeeld zo zeven tot tien jaar duren. Hierbij zit het grootste deel van de tijd in het vinden van een geschikte locatie en het aanvragen van alle benodigde vergunningen. De overheid heeft pas zeer recentelijk een visie ontwikkeld op de ruimtelijke impact van de benodigde elektriciteitsinfrastructuur en gaat nu kijken of er proactief ruimte kan worden gereserveerd voor nieuwe kabeltracés en trafostations. Ze hopen hiermee de doorlooptijd van de verzwaring van de infrastructuur te verkorten. Idealiter was dit al veel eerder gebeurd. Hier hadden de netbeheerders misschien wel harder voor moeten waarschuwen.

[5] Netbeheerders zijn monopolisten en worden daarom gereguleerd door de ACM. De kosten die netbeheerders maken, worden gedekt door de tarieven die zij in rekening brengen bij hun klanten. Maar om te voorkomen dat netbeheerders misbruik maken van hun monopoliepositie en geen prikkel hebben om efficiënt te werken, bepaalt de ACM hoe hoog die tarieven mogen zijn. Daarbij kijkt de ACM of de gemaakte kosten noodzakelijk en efficiënt zijn. Als dat niet zo is, worden deze kosten niet meegenomen in de berekening van de tarieven.

Selecteer gewenste artikelen