Opinie

Pensioenakkoord: herrie in de keuken?

9 maart 2020 11:45 RaboResearch

Het pensioenakkoord bestaat uit verschillende ‘gerechten’, waarvan de meeste nog verder moeten worden uitgeserveerd. Het hoofdgerecht – het nieuwe pensioencontract – gaat er wellicht anders uitzien, zónder rekenrente.

Ouder echtpaar

Het pensioenakkoord dat in juni vorig jaar werd gesloten leek in eerste instantie vooral een ‘AOW-akkoord’. Want in de tussentijd is alléén nog de langzamere stijging van de AOW-leeftijd (naar 67 in 2024 in plaats van 2021) in wetgeving opgenomen. Het voelt een beetje alsof je uit eten gaat en na het voorgerecht eindeloos moet wachten op de rest van de maaltijd. Wel zie je dat in de semi-open keuken druk wordt gewerkt aan de ‘bijgerechten’: een concept-wetsvoorstel voor de mogelijkheid van een opname ineens bij pensionering (‘lump sum’) en voor het schrappen van de boete op een vertrekvergoeding bij vroegpensioen (‘RVU-heffing’). Deze ‘bijgerechten’ vorderen gestaag.

Waar blijft het ‘hoofdgerecht’?

Maar de status van het ‘hoofdgerecht’ - de vormgeving van het nieuwe pensioencontract - is nog onduidelijk. Het schijnt een erg ingewikkeld recept te zijn, dat de koks nog niet eerder hebben gemaakt. Aan tafel wordt er ondertussen vooral gediscussieerd over de vraag of het ‘toetje’, de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers, wel zo’n verstandige keuze was. We moeten tenslotte wel aan de lijn blijven denken.

Inmiddels lijkt er overeenstemming te zijn over de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. Het wordt een publieke WIA-verzekering uitgevoerd door het UWV, maar wel met een lagere premie en dekking dan voor werknemers. Misschien niet helemaal naar ieders zin, want het speelveld tussen werknemers en zelfstandigen blijft daarmee ongelijk, maar het is beter dan niets. Een half ‘toetje’ dus, als compromis. Ook over het ‘hoofdgerecht’, het nieuwe pensioencontract, is er nieuws. Het lijkt erop dat het gerecht wordt aangepast.

“Komen we ooit van de rekenrente af?”

Een ander hoofdgerecht?

‘Chefkok’ Wouter Koolmees overweegt van de rekenrente af te stappen als de vakbonden het idee van een vaste pensioenaanspraak loslaten. Het dilemma is namelijk als volgt: als je aan werknemers vanaf het moment dat ze beginnen met het opbouwen van pensioen al meteen een relatief zekere toezegging wilt doen over hun latere pensioenhoogte, dan moet je bij de huidige lage rente fors meer premie betalen, of veel lagere aanspraken bieden. Het idee dat nu wordt bekokstoofd, is om die toezegging los te laten.

Dat is een technische wijziging, alsof je met dezelfde ingrediënten een roerbakgerecht maakt in plaats van een ovenschotel. Nu is het maar te hopen dat alle gasten dit nieuwe gerecht - een onzekerder pensioen - ook lusten. Daarmee is de rentegevoeligheid overigens nog niet helemaal de deur uit. Want aan het einde van het werkzame leven, als de uitkeringsfase in zicht komt, zal toch op enige manier de hoogte van de pensioenuitkering moeten worden bepaald.

Gaan die 1600 miljard ook in de ‘pan’?

Bovendien speelt de rente niet alleen een rol in de vormgeving van het nieuwe pensioencontract, maar deze is óók relevant voor de al eerder opgebouwde aanspraken van zowel werknemers als gepensioneerden. Die bestaande aanspraken, in totaal zo’n 1600 miljard euro, kun je apart houden, of combineren met het nieuwe pensioencontract (‘invaren’) zodat je een soort éénpansgerecht krijgt. In dat laatste geval is cruciaal welke rekenrente wordt gebruikt om de in het verleden opgebouwde aanspraken om te rekenen naar een kapitaal. Want dat is de verdeelsleutel die bepaalt hoe vol ieders bordje wordt.

En vergeet niet dat veel gepensioneerden al jaren staan te popelen om al in het huidige pensioencontract zo snel mogelijk een hogere rekenrente in te voeren. Dat zou kortingen kunnen voorkomen. Terwijl sommige jongeren vrezen dat zij dan straks met de gebakken peren zitten. In de keuken wordt het nu steeds rumoeriger. Hopelijk komen ze er snel uit. Want tenslotte was het hoofdgerecht - het nieuwe pensioencontract - de reden om samen uit eten te gaan.


Eerder verschenen bij RTL Nieuws - Opinie.