Update

De industrie en corona: hoe gaat het?

22 oktober 2020 10:30

De coronacrisis is nog vol in gang, maar de Nederlandse industrie begint zich al iets te herstellen. Toch is er nog veel onzekerheid en halen bedrijven de niveaus van 2019 nog niet. Ook zien we grote verschillen tussen en binnen branches. Als individueel bedrijf heb je geen invloed op slechte macro-economische omstandigheden, maar je vergroot je weerbaarheid door in te zetten op maatwerk en flexibiliteit, operational excellence, innovatie en regionale samenwerking. Lees verder voor een update en de trends.

Twee medewerkers met een machine

Industrie herstelt, maar verschillen zijn groot

We voorspellen dat de industrie in 2020 6% krimpt ten opzichte van 2019. In 2021 verwachten we een groei van 3% vergeleken met 2020; een voorzichtig herstel dus. Maar in 2021 wordt nog niet op het niveau van 2019 geproduceerd. De verschillen tussen de subsectoren van de industrie zijn groot (zie figuur 1). Maar ook binnen subsectoren zien we uiteenlopende resultaten.

Figuur 1: verwachtingen omzetontwikkeling industriesector

Figuur 1. Verwachtingen omzetontwikkeling industriesector

Een groot aantal factoren bepaalt de snelheid van herstel. De belangrijkste zijn:

    Eindmarkten waarop bedrijven actief zijn: voor olie en gas ziet het er bijvoorbeeld slechter uit dan voor medische technologie; Uitgangspositie voor de crisis: hoe ging het met de (sub)sector voor de coronacrisis? Problemen met social distancing: kun je blijven produceren met minimaal anderhalve meter afstand? Essentiële of luxe producten: consumenten bezuinigen eerder op luxe producten; Exportpositie: zijn de landen waarmee je handelt zwaar getroffen door corona?

Het producentenvertrouwen neemt de laatste maanden toe. Dat geeft hoop. Historisch gezien is het producentenvertrouwen een goede voorspeller van de toekomstige productie (zie figuur 2)

Figuur 2: ontwikkeling productie volgt ondernemersvertrouwen in de industrie

Grafiek ontwikkeling productie volgt ondernemersvertrouwen in de industrie
Bron: CBS

Flexibiliteit en maatwerk gevraagd

Snel inspelen op veranderende klantwensen heeft ook tijdens de coronacrisis maakbedrijven voordelen opgeleverd. Zo is bierproducent Bavaria handgel gaan leveren en heeft technologieleverancier Demcon heel snel beademingsapparatuur gemaakt. Klanten willen steeds meer maatwerk en de Nederlandse maakindustrie is hier traditioneel goed in. Bedrijven kunnen bijvoorbeeld inspelen op de vraag naar gepersonaliseerde producten. Een voorbeeld is Tony's Chocolonely: ze produceren repen chocola met jouw naam erop. Maar ook in de autoindustrie kun je auto’s steeds vaker zelf samenstellen.

“ Klanten willen steeds meer maatwerk en de Nederlandse maakindustrie is hier traditioneel goed in.”

Het gevolg van gepersonaliseerde producten is dat de seriegroottes kleiner worden. Voor bedrijven is het een uitdaging om deze ‘low volume high mix’ efficiënt te produceren. Je loopt een stap voor op je concurrenten door maatwerk snel te leveren aan verschillende groepen klanten. De marges zijn namelijk beter zodat je meer geld kunt vrijmaken voor innovaties. Dat is een voorwaarde om je koppositie te behouden.

Verbeter je processen en verhoog je winst

Op dit moment is er veel aandacht voor de ontwikkeling van de orderportefeuille en terecht. Maar wat onder de streep overblijft, is zeker zo belangrijk. Bij relatief veel bedrijven in de (maak)industrie is de marge klein. Een belangrijke voorwaarde om marges te verbeteren en internationaal concurrerend te blijven is ‘operational excellence’. Operational excellence richt zich op kostenefficiënt produceren en het probleemloos leveren aan klanten. Hiervoor verbeter je dus je processen. In het verleden was operational excellence een strategische keuze, nu is het een harde randvoorwaarde. De kern van deze methode is dat je verspilling van tijd en grondstoffen voorkomt. Het zorgt daarmee voor een hogere productiviteit. Om te weten waar je winst kunt halen, is een systematische doorlichting van alle bedrijfsactiviteiten noodzakelijk. Benieuwd? We delen de komende tijd meer over dit onderwerp.

Investeer in innovatie, juist nu

Innovatie is enorm belangrijk voor een toekomstbestendig bedrijf. Kopstukken uit de industrie benadrukken niet voor niets dat we ons uit de crisis innoveren. Maar we zien het tegenovergestelde gebeuren. Bedrijven bevriezen de budgetten voor innovatie door de grote onzekerheid over de marktomstandigheden. Dat is begrijpelijk, maar hiermee benadelen ze zichzelf. Op de lange termijn is innovatie namelijk essentieel om concurrerend te blijven.

Veel innovatie is gericht op digitalisering. Door te investeren in digitalisering stel je je verdienmodel van de toekomst namelijk veilig. Innovatie speelt ook een belangrijke rol in de verduurzamingsopgave van de industrie. Maar ook hier merken we dat ondernemers afwachtend zijn om te investeren. Er is namelijk nog veel onduidelijkheid over de invoering van nieuwe wettelijke maatregelen zoals de CO2-heffing. De komende tijd verwachten we dat duurzaam en circulair produceren meer aandacht vraagt van ondernemers. Dat komt door wetgeving, maar ook door veranderende eisen van klanten.

Regionale samenwerking helpt bedrijven vooruit

We zien dat steeds meer bedrijven en andere organisaties in de industrie intensief samenwerken met collega’s uit de regio, dat noemen we ecosystemen. Er wordt zelfs gezamenlijk ontwikkelt en kennis gedeeld. Bedrijven, overheden en kennisinstellingen vinden en versterken elkaar. Brainport Eindhoven is daar met haar ‘technologieregio’ een mooi voorbeeld van.

Ook in coronatijd hebben deze ecosystemen hun waarde bewezen. Bedrijven leveren meer aan elkaar toe waardoor ze minder afhankelijke zijn van lange internationale waardeketens. Een goed draaiend regionaal ecoysteem maakt je internationaal concurrerender dankzij een voorsprong in technologische ontwikkelingen en schaalvoordelen. Wij zien dan ook veel kansen in het verder ontwikkelen van dit soort regionale samenwerkingen. De komende tijd zullen we daarom initiatieven presenteren en partijen bij elkaar te brengen. Lees bijvoorbeeld het artikel over Brainport.

Tijd om te investeren in jouw bedrijf? Misschien kan Rabo Innovatielening je een handje helpen. Zo kun je op tijd starten met je plannen.