Veelgestelde vragen over coronavirus en de financiële markten

Overheden richten zich nu vol op de gezondheid van hun burgers en het afremmen van de verspreidingen van het coronavirus. Zonder ingrijpen zouden artsen, ziekenhuizen en IC’s de enorme aantallen patiënten niet aan kunnen en zouden er mede daardoor veel mensen overlijden. Hierdoor stellen overheden maatregelen in die een negatief effect hebben op het bedrijfsleven en ligt het sociale leven van burgers grotendeels stil. Inkomsten van bedrijven en beroepen vallen weg en dit zorgt ook bij andere groepen in de keten voor problemen. Als gevolg van de maatregelen nemen de werkloosheid en de kans op faillissementen sterk toe. Doordat bedrijven dicht zijn en de consumenten minder uitgeven, verwachten bedrijven een forse winstdaling. Dit heeft, samen met de onzekerheid rondom het virus, in maart geleid voor een vrije val van de aandelen.

Doordat beleggers vaak allemaal op hetzelfde moment door dezelfde uitgang willen, traden er verstoringen op. Inmiddels zijn de beurzen sterk gestegen vanaf het dieptepunt, maar nog onvoldoende om de verliezen goed te maken. Het is nog te vroeg om te spreken over bodemvorming. De economische en winstdata kunnen voorlopig nog tegenvallen en voor bewegelijkheid zorgen. Voor de beursgenoteerde ondernemingen wordt door strategen een winstdaling van 25% voor Amerikaanse ondernemingen en 50% voor Europese ondernemingen verwacht. Ondanks alle staatssteun zal niet iedere onderneming de crisis overleven. Daarom zal een belegger moeten beoordelen welke sectoren in welke hoedanigheid zullen blijven bestaan.

Als we naar de huidige koersen kijken en de winsten van 2019 nemen, krijgen we in feite de waarderingen voor 2021/22. In Europa is de koerswinstverhouding dan ruim 12 en in de VS ruim 15, respectievelijk onder en op de historische gemiddelden. De koers-boekwaarde als maatstaf is stabieler. In Europa ligt deze ruim onder het historische gemiddelde en in de Verenigde Staten iets erboven. Het dividendrendement is nog vertekend, omdat de recent aangekondigde verlagingen nog onvoldoende zijn meegenomen. Waarderingen bieden nu dus minder houvast. Eerst moet het coronavirus de wereld uit en dan zal een bodem in de winstdalingen een koersimpuls kunnen geven.

Er is sprake van een situatie die we nog nooit eerder hebben meegemaakt en die leidt tot groot menselijk en maatschappelijk leed. Het platleggen van het luchtvaartverkeer, het sluiten van horecagelegenheden, winkels, kappers, tandarts- en fysiopraktijken en stopzetten van fabrieken in China zullen een diepe recessie veroorzaken. Het is moeilijk in te schatten hoe lang het virus zo bedreigend zal blijven. Als er wordt gekeken naar op de ervaringen in China dan zou het leven in de rest van de wereld en de economie in het tweede kwartaal langzaam op gang kunnen komen. Centrale banken en overheden reserveren biljoenen euro’s en dollars voor bedrijven en bevolking, die worden getroffen door de maatregelen. De omvang van leningen, garanties en subsidies bedraagt nu al bijna 10% van het bbp wereldwijd, maar dagelijks komen nieuwe initiatieven of verhogingen van de budgetten naar voren. 

De maatregelen zijn hard nodig om faillissementen en een blijvende schade aan de economie zoveel mogelijk te voorkomen en om het gebrek aan kasmiddelen in de markt te verhelpen. Het is belangrijk dat bedrijven geen schade oplopen die de vooruitzichten ook op lange termijn verslechteren. Denk bijvoorbeeld aan dat bedrijven het onderhoud van de productiefaciliteiten niet meer kunnen opbrengen. Wel zullen de beurzen volatiel blijven, wat betekent dat er hoogstwaarschijnlijk veel schommelingen gaan plaatsvinden.  De markt kan nog bewegelijk blijven maar voor de lange termijn is het herstelpotentieel voor aandelen groot. Ons beleggingsbeleid is gestoeld op drie componenten: de economie, de liquiditeit en de waarderingen. De economische stand van zaken is zwak maar de waarderingen en liquiditeitssteun vinden wij positief. 

Vóór de coronacrisis waren de vooruitzichten voor de consument gunstig, onder andere door de lage werkloosheid en de loongroei. De coronacrisis heeft nu gezorgd voor een (forse, maar hopelijk tijdelijke) stijging van de werkloosheid. Dit heeft direct effect op de consumentenbestedingen. Ook de waardevermindering van het belegd vermogen door de gedaalde aandelen- en obligatiekoersen kan de bestedingskracht aantasten. Het is echter ook mogelijk dat de zorgen om het virus minder worden en dat dit voor veel opluchting bij de consument zorgen. Deze opluchting zou kunnen leiden tot hogere uitgaven.

De kans is groot dat economische fundamenten veranderen. Denk bijvoorbeeld aan meer aandacht (en middelen) voor de gezondheidszorg, het blijven gebruiken van videocommunicatie en deglobalisering door meer lokale productie.

Alle landen steunen de gezondheidszorg met extra middelen. Daarnaast worden ondernemingen gesteund door de overheid door hun misgelopen inkomsten (deels) aan te vullen. De uitvoering van deze overheidssteun verschilt per land.

In Europa vindt de steun plaats via aanvullingen op werktijdverkorting en het aanvullen voor gemiste opbrengsten. Ook wordt veel via garantieleningen gedaan. Daarnaast bieden banken (waaronder de Rabobank) de mogelijkheid om aflossingsverplichtingen rondom leningen uit te stellen. In de Verenigde Staten wordt het geld directer uitgedeeld. Niet alleen aan bedrijven, maar ook rechtstreeks aan 100 miljoen Amerikanen. Omdat het sociale vangnet van de Verenigde Staten zwak is, heeft deze directe financiering meer zin dan in Europa, waar de buffers en de sociale voorzieningen groter zijn en de neiging tot sparen groter is.

De samenstelling van de economie heeft invloed op het herstelpotentieel van de economie. China kan dit met zijn geleide economie meer reguleren. Een deel van de crisis viel samen met het Chinese Nieuwjaar, wanneer veel productiefaciliteiten toch al gesloten zijn. Een groei van meer dan 6% zal echter bij lange na niet gehaald worden. Belangrijk om te begrijpen is dat de industrie een groot deel van de economie uitmaakt. Als het consumentenvertrouwen niet te veel is aangetast, kan er snel een inhaalvraag ontstaan. De productie kan bovendien snel op orde komen, zowel door overwerk als met robots. 

In de westerse landen is de dienstensector veel groter. Een vakantie- en zakelijke reis, het theaterbezoek, de evenementen en het restaurantbezoek zullen na het opheffen van de quarantaine snel weer oplopen, maar het inhalen van de weken van sluiting is onmogelijk. In meerdere Europese landen is toerisme goed voor 15-20% van het bbp (bruto binnenlands product). Het consumentenvertrouwen kan nog lang laag blijven, als gevolg van het negatieve welvaartseffect. Volgend jaar kan de wereldeconomie het pad van de gematigde economische groei weer oppakken.

Wanneer financiële markten dalen en beleggers zien dat het vermogen minder waard wordt, slaat de onrust vaak toe.  Het is echter niet verstandig om in tijden van uitverkoop op de beurzen je beleggingen te verkopen. Beleggen doe je voor de lange termijn. Het timen van de markt is bijna onmogelijk, want de markt is niet te voorspellen. Pieken en dalen horen bij beleggen. En dat blijkt nu ook weer. Met een verlies van ruim 20% in 14 dagen maakte de wereldindex de snelste daling ooit door, nadat medio februari nog een recordstand was bereikt. Het verlies kwam uiteindelijk zelfs uit op ruim 30%. In drie dagen herstelde de beurs meer dan 10% en in de Verenigde Staten zelfs met bijna 18%.

Hieruit blijkt weer dat het meestal verstandig is om rustig te blijven en de lange termijn voor ogen te houden. Dit heet ‘buy-and-hold’-beleggen. Je hoeft als belegger namelijk maar een paar ‘goede dagen’ te missen om je rendement op lange termijn sterk te zien verminderen. Het vermijden van zeer negatieve dagen is lastig, omdat deze zich vaak plotseling voordoen en het gevolg zijn van onvoorspelbaar nieuws of plotselinge sentimentswisselingen. Daarnaast zijn sterk positieve en sterk negatieve dagen vaak geclusterd. Na slechte dagen, komen dus vaak weer goede dagen. Uit de praktijk blijkt dat beleggers die uitstappen wanneer het tegenzit, ook de goede hersteldagen missen. Dat is nadelig voor de vermogensopbouw op de lange termijn. Over de afgelopen tien jaar is de wereldindex voor aandelen gemiddeld 7,4% per jaar gestegen, in lijn met wat toen de verwachte rendementen waren. Natuurlijk zijn in het verleden behaalde resultaten geen garantie voor de toekomst.

Door de koersdalingen van de afgelopen tijd zijn de waarderingen van aandelen en meer risicovolle obligaties nu lager dan we lange tijd hebben gezien. De opkoopprogramma’s door centrale banken zorgen voor een extra vraag naar obligaties. Voor extra inleggen gelden de volgende basisprincipes: je moet het geld voor lange termijn kunnen missen en je buffer moet op orde zijn. Daarnaast moet je tegen een hoge bewegelijkheid van de beursontwikkelingen kunnen. Wie (geleidelijk) aan instapt krijgt te maken met forse koersbewegingen, maar uit het verleden blijkt dat deze beleggers over het algemeen op de lange termijn beloond worden voor het genomen risico.

Beleggen kent natuurlijk risico’s. Je kunt (een deel van) je inleg verliezen. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

Het timen van de markt is lastig en aangezien marktbewegingen onverwacht en snel kunnen draaien is geleidelijk instappen verstandig (bijvoorbeeld maandelijks een vast bedrag). Als het nieuws in de kranten positief is, hebben de koersen daar meestal al een voorschot opgenomen. Bear markten (dalende markten) duren over het algemeen korter dan bull markten (stijgende markten).

Voordat een bull markt zich laat zien, moet er aan meerdere eisen worden voldaan. Op dit moment is dat een eis die niet over de financiële vooruitzichten gaat, maar over het menselijke. Namelijk dat de ernst van het virus vermindert en dat deze onder controle komt. Daarnaast moeten de bedrijfsactiviteiten weer op gang komen en het diepste punt van de recessie worden verlaten. We krijgen nog zwaar weer en dit kan zich uiten in een fluctuerende beurs. Het is dus niet te voorspellen of dit het juiste moment is om in te stappen.

Met onze Beheerd Beleggen portefeuilles streven we ernaar dat beleggingsdoelen op lange termijn gehaald worden. We spelen niet direct in op marktveranderingen. Rabo Beheerd Beleggen Basis is een passief product waarin de markt wordt gevolgd. Marktbewegingen zijn daardoor zichtbaar in de rendementen van de portefeuille. Op lange termijn laten gespreide portefeuilles positieve rendementen zien. 

In Rabo Beheerd Beleggen Actief en Exclusief hebben wij aandelen bijgekocht op momenten dat de koersen hard daalden. Omdat de hersteldagen vaak onverwacht optreden, is het belangrijk om belegd te blijven en de beleggingsportefeuilles te herbalanceren.


Bij alle Rabo Beheerd Beleggen rekeningen herbalanceren wij actief. Dat wil zeggen dat als de weging in aandelen onder onze adviesweging ligt, er aandelen worden aangekocht.

Tijdens het aanvragen van een Rabo Beheerd Beleggen product, hebben we je vragen gesteld over je risicobereidheid. Het beleggingsprofiel is niet alleen gebaseerd op jouw risicobereidheid, maar ook op de looptijd van je beleggingen.
Hoewel we begrijpen dat het een onrustig gevoel geeft als je ziet dat je beleggingen minder waard zijn geworden, is het belangrijk dat je de lange termijn voor ogen houdt. Bij beleggen horen immers pieken en dalen.

Mocht je door de dalende beurzen van de afgelopen weken erg onzeker zijn en er misschien zelfs onrustig door slapen, dan kun je je risicobereidheid aanpassen. Door je uitgangspunten te wijzigen, stellen we je opnieuw vragen over jouw risicobereidheid, je looptijd en je doel. De uitkomst zou kunnen zijn dat dan een lager risicoprofiel wordt geadviseerd. De profielen zijn echter voor de lange termijn bedoeld en niet om met de beursbewegingen mee te bewegen. Heb je twijfels of vragen, neem dan contact op met je bank.

In de ochtend worden koop- en verkooporders vóór de beurs opent ingelegd. De uitvoering van orders in beleggingsfondsen vergt tijd, omdat de koers hiervan wordt gebaseerd op de slotkoersen van de onderliggende posities. De beleggingsfondsen geven over het algemeen de dag na de order de uitvoering door. Wanneer op dag 1 een storting of een opname wordt gedaan, worden de orders de volgende ochtend (dag 2) ingelegd. ETF’s worden die dag nog afgewikkeld, maar in de meeste gevallen wordt de order de dag daarop (dag 3) uitgevoerd. Daarna wordt de klantportefeuille direct aangepast.

Elke woensdag versturen we de nieuwsbrief Beleggen Actueel. Hierin staan drie korte nieuwsartikelen die de laatste actualiteiten bespreken. Je kunt je hier aanmelden voor de nieuwsbrief.

Daarnaast staan in de Rabo App en op Rabo Bankieren Online verschillende nieuwsberichten over de markt en de visie van de Rabobank. Deze vind je in je beleggingsdashboard, achter het tabblad ‘Visie en Achtergronden’.

Het laatste beleggingsnieuws vind je zowel op onze website (klik hier), als in Rabo Bankieren Online en in de Rabo App (onder 'Visie en Achtergronden'). Hier worden wekelijks artikelen geplaatst die geschreven zijn door onze beleggingsexperts.