Exchange-traded funds tijdens marktstress

Publicatiedatum: 9 april 2020
Auteur: Gertjan Dorrepaal

Exchange-traded funds (ETF’s) bieden snel en makkelijk toegang tot aandelen- en obligatiemarkten, maar beleggers moeten waakzaam zijn met het plaatsen van orders in onrustige markten. ETF’s worden namelijk continu verhandeld op de beurs, waarbij de belegger geen garantie heeft dat de order tegen of vlakbij de intrinsieke waarde per aandeel wordt uitgevoerd. De intrinsieke waarde is het eigen vermogen van de ETF gedeeld door het aantal aandelen. Waarom wijken de beurskoersen van ETF’s soms tijdelijk af van deze intrinsieke waarde? En hoe ga je hier als belegger het beste mee om?

Verschil tussen prijs en intrinsieke waarde

Als gevolg van de hoge volatiliteit (bewegelijkheid) op de beurzen kunnen koersen van bepaalde ETF’s fors afwijken van hun intrinsieke waarde. In het geval dat de beurskoers van de ETF onder de intrinsieke waarde noteert, spreken we van een korting. Als de beurskoers van de ETF boven de intrinsieke waarde noteert, dan is er sprake van een premie. Deze afwijkingen zijn vaak kortstondig en hebben verschillende oorzaken. Voor obligatie ETF’s geldt bijvoorbeeld dat de intrinsieke waarde vaak is gebaseerd op verouderde koersen van de onderliggende obligaties in de ETF.

Handelaren in ETF’s corrigeren hiervoor de beurskoers van de ETF. Hierdoor loopt de koersvorming van de ETF als het ware voor op de koersvorming van de onderliggende obligaties. Recente voorbeelden van ETF’s waarbij sprake was van aanzienlijke kortingen, zijn ETF’s die beleggen in obligaties uit opkomende markten en high yield obligaties. De koersen van ETF’s die beleggen in Europese staatobligaties, bleven veel dichterbij hun intrinsieke waarde. Dit komt doordat staatsobligaties goed verhandelbaar zijn, waardoor de prijzen meer up-to-date zijn.

Prijsafwijkingen door beursregels

Ook beursregels, die bepalen dat de handel onder bepaalde omstandigheden wordt stilgelegd, kunnen zorgen voor prijsafwijkingen. In een dergelijke situatie is het voor beurshandelaren moeilijk om de onderliggende aandelen in de ETF te waarderen en daarmee de intrinsieke waarde van de ETF te bepalen. Het gevolg hiervan is dat beurshandelaren minder (of zelfs geen) bied- en laatprijzen van de ETF afgeven. Dit speelt bij snelle koersbewegingen tijdens de handelsdag, maar nog meer wanneer bijvoorbeeld de handel in de Verenigde Staten even gestaakt wordt vanwege een sterke daling. Dit gebeurt de laatste tijd regelmatig bij de opening van de Amerikaanse beurzen om 15:30 uur Nederlandse tijd. Hierdoor is de spread op de beurzen groter dan normaal. De spread is het verschil tussen de bied- en laatkoers, oftewel het verschil in prijs waartegen de ETF verkocht of aangekocht kan worden. Het is dan extra belangrijk om met limietorders te werken en het tijdstip van handelen in de gaten te houden.

Limietorders

Beleggers maken veel gebruik van ‘bestens orders’ om een order direct uit te voeren tegen de op dat moment geldende bied- en laatprijzen. Het gebruik van bestens orders is niet altijd verstandig. Om te voorkomen dat een order wordt uitgevoerd voor een prijs die niet aan de verwachting voldoet, kunnen beleggers een limietorder gebruiken. Bij een limietorder bepaalt de belegger vooraf tegen welke koers de order mag worden uitgevoerd.  Zo betaalt de belegger bij een aankoop nooit meer dan deze vooraf bepaalde prijs en bij verkoop ontvangt de belegger nooit minder. Het nadeel van limietorders is echter wel dat de kans bestaat dat de markt snel verandert, waardoor de limietorder niet wordt uitgevoerd. Dit kan worden voorkomen door niet te strak te limiteren. Bij een kooporder kan een belegger bijvoorbeeld beter een limiet gebruiken dat iets hoger ligt dan de beste laatprijs. In het geval van een verkooporder kiest de belegger dan voor een limietprijs, die iets lager ligt dan de beste biedprijs.

Tijdstip van handelen

De koersvorming is extra volatiel tijdens de opening en het slot van de Europese beurs, maar ook tijdens de opening van de beurzen in de Verenigde Staten (VS). Het is dus belangrijk om rond deze momenten met limietorders te werken. Volatiele momenten (Nederlandse tijd) zijn onder andere: 

• 09:00 uur – Openingsveiling
• 15:30 uur – Opening beurzen in VS (in de wintertijd om 14:30 uur) 
• 17:30 uur – Slotveiling
• Tijdens belangrijke economische berichtgeving, zoals rentebesluiten of banencijfers in de VS
  
  

Daarnaast verkleint het handelen in ETF’s op het moment dat de markt voor de onderliggende obligaties of aandelen in de ETF open is, over het algemeen de spreads. Wanneer de volatiliteit op de beurs toeneemt, worden de spreads over het algemeen juist hoger. En daarmee ook de kosten om te handelen in ETF’s.

Beleggen brengt risico’s met zich mee. Je kunt (een deel van) je inleg verliezen. De waarde van je belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. De genoemde ETF’s zijn ter illustratie van het thema en op geen enkele wijze een aanbeveling.