Boeren voor Buren

Tijdens de coronacrisis kampten veel boeren met een productieoverschot. Een miljard kilo aardappelen lag in schuren te beschimmelen. Tegelijkertijd zijn er ook Nederlanders met onvoldoende geld om voor de hele week vers eten te kopen. Het initiatief Boeren voor Buren brengt deze werelden samen. ‘Toen iedereen die ik belde zei dat het goed met hen ging, wist ik dat ik de verkeerde vraag stelde.’

Het verhaal van Boeren voor Buren is eigenlijk begonnen bij Samuel Levie, zegt Eric Traa, directeur Marktteams bij Rabobank Amsterdam, als hij samen met mede-initiatiefnemers Abdelhamid Idrissi en Ruben Nieuwenhuis aanschuift voor een (digitaal) interview. Levie, chef-kok en worstenmaker uit Amsterdam, besloot aan het begin van de coronacrisis voedselpakketten te verkopen om zo zijn bedrijf te redden. Een actie die het startsein zou blijken voor de landelijke Support Your Locals-beweging. ‘Vanuit Rabobank Amsterdam besloten we driehonderdvijftig pakketten te kopen en te doneren aan verschillende organisaties die gezinnen met een smalle beurs ondersteunen’, zegt Traa. ‘Zo kwam ik bij Abdelhamid terecht.’ Abdelhamid Idrissi is de oprichter van Stichting Studiezalen, een plek waar kinderen uit kwetsbare gezinnen terecht kunnen voor gratis huiswerkbegeleiding.

‘Direct na de eerste persconferentie van Rutte wist ik dat veel gezinnen die ik via Studiezalen kende, het moeilijk gingen krijgen’, zegt hij. Nog voordat Traa hem benaderde, belde hij alle betrokken gezinnen. Idrissi: ‘Ik kreeg overal hetzelfde antwoord: dat het goed ging en mensen zich geen zorgen maakten.’ Idrissi besefte dat hij de verkeerde vraag stelde. ‘Veel mensen zijn bang om hulp te vragen en bij veel eerste- en tweedegeneratie-inwoners heerst een angstcultuur.’ Bij de gesprekken die volgden, paste hij zijn vraag aan: ‘Kennen jullie misschien mensen die hulp nodig hebben?’ Dat hielp. Idrissi: ‘Toen Eric een paar dagen later belde of we honderd voedselpakketten wilden verspreiden onder behoeftige gezinnen, hadden we deze families binnen een half uur in beeld.’

Aardappelen

Idrissi was blij met de pakketten, maar besefte ook dat het maar een tijdelijke oplossing was. ‘Als kinderen de hele dag thuiszitten, eten en drinken ze meer’, legt hij uit. ‘Voor gezinnen waar elke euro telt, is dat een probleem. Ik hoorde schrijnende verhalen van mensen die nog voor drie dagen voedsel hadden, maar daarna in de problemen kwamen. Of gezinnen die geen luiers of babyvoeding meer konden betalen. Het ging om ongedocumenteerde migranten, maar ook om alleenstaande ouders en mensen die hun werk verloren en opeens hele dagen thuis kwamen te zitten.’

Ook Traa werd geraakt door de verhalen die hij hoorde toen de voedselpakketten werden uitgedeeld. Helemaal toen hij diezelfde dag van collega’s hoorde dat boeren een overschot hebben van een miljard kilo aardappelen, waarvan een deel afkomstig is uit de Metropoolregio Amsterdam. ‘Dat is zó scheef’, zegt Traa. ‘Daar moest ik iets mee.’ Hij besloot de telefoon te pakken en Idrissi en Nieuwenhuis te bellen. Met behulp van vrienden en collega’s lukte het om binnen drie dagen vijfduizend kilo aardappelen van het erf van een boer in Flevoland naar Amsterdam Nieuw-West te brengen. 

Ruben Nieuwenhuis is sociaal ondernemer, lid van de Amsterdam Economic Board en zit net als Idrissi in de ledenraad van Rabobank Amsterdam. Terwijl Traa het contact met de boeren onderhield en Idrissi zich op de afnemers concentreerde, bouwde Nieuwenhuis achter de schermen aan het merk Boeren voor Buren, want, zo wist hij, wie afhankelijk is van donaties, moet zorgen dat zijn verhaal goed op papier staat. Bovendien had het drietal al na de eerste levering besloten dat ze de gerealiseerde korte voedselketen tussen de boer en de kwetsbare gezinnen ook post-corona in stand wilden houden. ‘En daarvoor moesten we een duurzaam en rendabel plan hebben’, aldus Nieuwenhuis.

Kleine portemonnee

Dat plan kwam er. Na vijf leveringen op basis van donaties kunnen stadspashouders in Amsterdam nu tegen betaling van (ongeveer) een tientje een pakket ophalen van tien tot veertien kilo verse producten. ‘Met de stadspas kunnen mensen met een kleine portemonnee korting krijgen op sporten culturele activiteiten en nu dus ook op eten’, zegt Nieuwenhuis. ‘In ruil daarvoor vragen we de hulp van deze groep om het hele proces – van boer tot klant – te optimaliseren.’ ‘In het eerste voedselpakket zaten bijvoorbeeld veel luxeproducten’, vult Traa aan. ‘Chocola, pasta. Mooie producten, maar het paste niet echt bij de doelgroep. Met de feedback van stadspashouders zoeken we naar de juiste producten en hoeveelheden, maar we kijken ook naar logistiek en verspreiding.’ Juist doordat er nu betaald wordt voor het eten ziet Traa een groot verschil met eerder. ‘De schaamte is weg. Mensen komen met opgeheven hoofd binnen.’ Idrissi: ‘Veel mensen willen graag gezond en vers eten, maar hebben daar niet de portemonnee voor. Dat maken we nu mogelijk.’

Eerlijke prijs

Boeren voor Buren helpt niet alleen kwetsbare gezinnen, maar ook boeren. De agrarische sector is door de coronacrisis hard getroffen, beaamt Bauke van der Veen. Hij behartigt namens Flevofood, een netwerk van en voor Flevolandse voedselbedrijven, de belangen van de boeren die betrokken zijn bij het project. ‘Mooi aan dit project is dat boeren een eerlijke prijs krijgen voor hun producten. Zo snijdt het mes aan twee kanten.’

In totaal hebben zo’n honderdvijftig Rabobank-medewerkers en twaalf global trainees vrijwillig meegeholpen aan het opzetten van Boeren voor Buren en ontvangen ruim driehonderd families tweewekelijks een voedselpakket. ‘Dit is niet zomaar een project’, zegt Nieuwenhuis. ‘Het is een plan om boeren door middel van korte voedselketens een beter verdienmodel te bieden én tegelijkertijd armoede te bestrijden. Onze droom is om 50.000 mensen in de regio Amsterdam wekelijks van voedsel te voorzien. En daarna door heel Nederland verder te groeien.’

‘Met Boeren voor Buren brengen we werelden bij elkaar die elkaar niet of nauwelijks kennen’, zegt Idrissi. ‘Maar elkaar wel nodig hebben’. Voor de kinderen die bij Studiezalen komen regelde hij een uitstapje naar een boer, zodat ze zelf kunnen ervaren waar voedsel vandaan komt en wat duurzaamheid betekent. ‘Zo krijgt dit project ook nog een educatief aspect. Het is win-win-win.’