Arne Hendriks

Week 9, Loch

Gebeurt er iets wanneer je steeds weer een blik werpt op dat ene schilderij? Wordt er als een ui iets afgepeld, of juist als een parel ergens een glimmend laagje omheen gelegd? Bereid het je ergens op voor? Relativeert het? Of zijn die verzamelde fragmenten van andere levens, andere manieren van kijken en doen, een scalp ter bevestiging van onze eigen identiteit? Zijn zij eerder een teken van macht dan kwetsbaarheid? Bevestigt de blik op de kunst dat wij het ons kunnen veroorloven ons ertoe te verhouden? Een signaal van het bevoorrechte leven dat we leiden? Onderdeel van een omgeving waarin design, kantoorbeplanting, luchtbehandeling, kunst en een comfortabel inkomen, hand in hand gaan? Ik hoop van niet. Ik hoop niet op kunst die ogen sluit in plaats van opent. Ik hoop niet op een kunst die viert hoe ver we gekomen zijn. Een kers op de taart.

Ik hoop op een kunst die meer is dan een blik over de schouder terwijl we voortjagen. Kunst die ons kijken dapper maakt en waardoor we de verhalen die we over onszelf vertellen onder de loep durven nemen. Kunst die het blad voor je mond wegtrekt en de macht het vuur aan de schenen legt. Ook de macht die wij zelf vertegenwoordigen, omdat de werkelijkheid de som van al ons kijken zou moeten zijn en niet alleen van de blik van de geprivilegieerden. Dat is wat je hoopt, en daarom is het in potentie ook belangrijk dat een organisatie als de Rabobank een kunstcollectie heeft. Dat de bank ons via de kunst uitnodigt onze blik te scherpen en deel te nemen. In potentie.

Ik weet nog goed dat ik, toen ik een jaar of negen was, samen met mijn kleine zusje voor een ingelijst stukje krantenpapier stond. In het midden van het papier was een gat gebrand. Meer was het niet en toch, of misschien juist daarom, stonden we ernaar te kijken. Best lang ook. We stelden onszelf voor het eerst de vraag wat kunst nou eigenlijk is, want een gaatje in een krant branden dat konden wij ook. En betekende het misschien dat ook wij kunstenaars konden zijn?

Het stukje krantenpapier hing in een tentoonstelling van het werk van Joseph Beuys, een Duitse kunstenaar uit de vorige eeuw die de beroemde uitspraak deed “ Jeder ist ein Kunstler”. Iedereen is een kunstenaar. Waarmee hij denk ik bedoelde dat iedereen ervoor kan kiezen om kunstenaar te zijn. Dat het gaat om verantwoordelijkheid nemen voor je eigen blik, voor je eigen manier van betekenis geven. Daarvoor hoef je zelfs geen bijzonder talent te hebben. Het is een keuze. Tenminste zo heb ik het begrepen. Hoe dan ook, achteraf denk ik dat dat onooglijke snippertje papier mij heeft bevrijd van de gedachte dat ik iets anders moest worden dan mezelf en uiteindelijk, na best wat omwegen, om de kunstenaar te worden die we ergens allemaal in potentie al zijn.

Daar moest ik aan denken terwijl ik me afvroeg hoe de kunst ons tot steun kan zijn. Waar dat begint en hoe het zich laat zien, wanneer we het kunnen vastpakken en er ons verhaal mee kunnen vertellen. Wanneer die ongrijpbare waarde zich als de stralen van de zon in een lens bundelt en een gat in onze realiteit brandt en meer van dat soort net iets te verheven gedachten, iets te bombastisch opgeschreven. Maar daarom niet minder waar.

Trouwens iets grappigs. Ik ging in de tentoonstellingscatalogus op zoek naar het werkje van Beuys en inderdaad, daar stond het afgebeeld, op pagina 44. ‘Loch’ heet het. Gat. Uit 1959. Maar wat nou zo gek is, het gaatje is er helemaal niet ingebrand maar er gewoon uitgescheurd. Al bijna veertig jaar loop ik met een valse herinnering rond. Niets lens, niets bundelen van stralen. Dat het gat erin was gebrand is op de een of andere manier in mijn hoofd ontstaan. En opeens wilde ik iets maken. Iets dat mijn persoonlijke herinnering aan dat moment met mijn zusje, nu veertig jaar geleden, verbindt met dit moment en met deze tijd en deze zoektocht naar betekenis.

Uiteindelijk zijn het vijftig papiersnippers geworden uit de krant die ik een paar jaar geleden samen met de bank maakte. Ik heb er met een vergrootglas vijftig gaten in gebrand. Ik wil ze niet duur verkopen. Zullen we zeggen vijftig Euro inclusief lijst? Met de inkomsten uit de verkoop zal ik een kleine publicatie maken met daarin de werken en de mensen die er eentje willen hebben.

Misschien dat het ook voor u iets gaat betekenen. Net als de kunst in de Rabobank. Hopelijk stelt zij u in staat uw gat in de krant te ontdekken. De plek waar u door de woorden, de oorzaken, de argumenten en de verstandige keuzes heen breekt en in het gat springt. Ik kan u zeggen dat het er goed toeven is. Niet makkelijk maar wel goed. En iedereen kan het, op zijn of haar eigen manier.

Loch, Joseph Beuys, 1959

Er zijn 50 kunstwerken beschikbaar. Een aantal voorbeelden zijn bij deze tekst geplaatst. Mocht u interesse hebben in een van de werken stuurt u dan een email naarkunstzaken@rabobank.nl 

Ik neem dan contact met u op.