Godelieve Spaas

Week 13, Dansen voor een coöperatieve economie

Een coöperatieve economie is een economie die samenwerkt met de natuur, de aarde, andere soorten, met planten en bacteriën en met virussen en dingen zelfs. Ik eerdere afleveringen (één, drie en twaalf) schreef er al over hoe de huidige tussentijd mijn relatie met dingen (vooral mijn laptop) veranderde. Over hoe we ons kunnen verhouden met het virus en over het Mother Earth Network van Elise Markus dat mensen wil helpen communiceren met, luisteren naar en empathie te voelen voor onze planeet.

_{Rabokunstcollectie, Bonnet van Job Koelewijn 1995-2008}

Samenwerkende huishoudens
Er zijn twee redenen om naar een samenwerkende economie toe te ontwikkelen. De eerste reden is dat de huidige neoliberale economie andere systemen vernietigt waardoor de aarde, als huis voor mensen en veel andere soorten, wordt bedreigd in haar voortbestaan.
De tweede reden is, dat we als mensen niet in staat zijn om de problemen die zich voordoen zonder hulp van andere soorten op te lossen. Laat staan dat we ze via de economie alleen kunnen oplossen. Elk wezen, elk ecosysteem, elk ding en elke cultuur kent zijn eigen economie en heeft een eigen manier om samen het goede leven te organiseren. Elke samenleving, elk gezin, elke community, elke diersoort, alle planten hebben allemaal een eigen economie.
Je zou kunnen zeggen dat er dus eigenlijk duizenden en duizenden verschillende economieën op deze aarde zijn. Het enige is dat wij onze neoliberale economie hoger waarderen. En daarom werken we niet of nauwelijks samen met al die andere economieën. Toch zal dat moeten als we de aarde als huis voor ons allemaal willen behouden.

Herstel van het ecosysteem
Afgelopen week las ik een interview met viroloog Marion Koopmans. Ze is gebiologeerd door het virus en over hoe zo’n klein, coderend pakketje een lichaamscel binnendringt, zijn eigen nakomelingen genereert en vervolgens de boel totaal overhoop stuurt. Tegelijkertijd beschouwt ze het virus ook als een hersteller van het ecosysteem en van ons huis, de aarde.

Het virus grijpt in bij overbevolking. Het probeert iets dat uit balans is weer in balans te brengen. Het virus reageert op ons en wij op het virus. Iets vergelijkbaars gebeurt in de economie: we proberen de huishouding van andere soorten en dingen onze regels op te leggen, zonder te luisteren naar de manier waarop zij de balans op aarde proberen te herstellen. Zonder echt te letten op de effecten die onze economie op al die andere economieën heeft.

Dominante economie
Al die verschillende economieën hebben elkaar nodig en kunnen elkaar versterken of verzwakken. Het probleem is dat onze neoliberale economie zo dominant geworden dat al die andere huishoudens daaronder dreigen te bezwijken.

Tijd dus om onze relatie met andere soorten en dingen te herstellen. Niet alleen vrijblijvend en in de marge, maar door hen echt een stem te geven in onze economische keuzes. Niet zomaar een stem, maar een stem die even zwaar weegt als de onze. Daarvoor moeten we de dominantie van onze economie prijs geven en moeten we onze macht gaan delen. Eerlijk delen.

Een stem geven aan planten, dieren en dingen in onze economie
Het Parlement van de Dingen wil rechten geven aan planten en dieren in onze (politieke) besluitvorming. 

Filosoof René ten Bos (Radboud University) gaat nog een stap verder.

_{Rabo kunstcollectie, I don' t want to be part of this van Guido van der Werve 2005}

In gesprek
Om ons huis op aarde te behouden moeten we samenwerken met planten, dieren en dingen.
En daarvoor moeten we met hen in gesprek. De vraag is hoe doen we dat? Wat vraagt dat van ons? Welke intelligentie hebben we daarvoor nodig? Want met onze ratio alleen gaan we er niet komen.
We hebben onze verbeeldingskracht nodig, empathie, poëzie en de taal van ons lichaam. Ik geef een paar voorbeelden.

Tijdens deze lockdown merkte de organisatie van het operagebouw Liceu in Barcelona, dat niet alleen dieren terrein wonnen in steden, maar ook planten. Alle reden om aandacht te geven aan de planten die ons omringen. Daarom gaf een operagebouw in Spanje een bijzonder concert geeft voor meer dan 2.200 potplanten.

_{Concert for Biocene}

De Ambassade van de Noordzee wil leren luisteren naar, spreken en onderhandelen met de zee. Ze organiseerden een wedstrijd om te uit te zoeken hoe je dat kunt doen.
De vraag:

Beantwoordt filosoof Peter Paul Verbeek als volgt:

Fernando Sánchez Castillo maakte een ballet met waterkanonnen. Als ik naar de video kijk kan ik niet anders dan van de wagens gaan houden. De choreografie wekt de vrachtwagens tot leven. Hun dans is vol liefde, lichtvoetig en ontroerend. 

_{Rabo Kunstcollectie, Pegasus Dancevan Fernando Sánchez Castillo, 2007}

Daar ligt voor mij ligt de essentie: dat we ons laten raken door planten, dieren en dingen. Door wie ze zijn, wat ze doen, hoe ze bewegen en welke verhalen ze vertellen of oproepen. Daardoor kunnen we een relatie met hen aangaan en willen we hen nog beter leren kennen en begrijpen. Zo worden ze deel van ons leven en gaan ze langzaam maar zeker een rol spelen in het nemen van beslissingen. Samenwerking tussen mensen, planten, dieren en dingen is dan bet nieuwe normaal. Zo kan een coöperatieve economie ontstaan met alle economieën op aarde.

Ik herinner me een gesprek dat ik had met Kate Johnson, een Amerikaanse danseres. Zij ziet het lichaam als een data verzamelaar van bewegingen, als een instrument om af te stemmen op relaties. Het maakt niet uit of dat bewegingen zijn van mensen of van andere wezens, ons lichaam reageert op en maakt contact met beide.
Ik ben zelf een danser en ik herken wat Kate zegt. Dansen is een manier om door de tijd en de ruimte te bewegen. Als ik dans kan ik voelen wat aan het ontstaan is, hoe de ene beweging uit de andere voortvloeit en hoe de beweging van de ander mij verandert.
Dans is een taal die je niet meteen in woorden om kunt zetten. Als je zoals Björk, in Dancer in the Dark, danst op het ritme van een fabriek, dan ervaar je de machines en word je er deel van. Die ervaring is cruciaal wanneer we een coöperatieve economie willen ontwikkelen. Een economie waar alle huishoudens van mensen, dieren, planten en dingen elkaar versterken en er voor zorgen dat ieders huis op aarde een plaats heeft en bewaard blijft. Laten we al dansend een coöperatieve economie ontwikkelen.