‘Als boer sta je voor vele keuzes, het vermogensplan geeft richting’
Grote veranderingen maken dat veel agrariërs opnieuw naar hun toekomst kijken. Zeker als zij eraan denken om een andere richting op te gaan met hun bedrijf of te stoppen. Ze vóelen dat een keuze nodig is, maar zoeken naar zekerheid. Vermogensplanner Ralph Holweg ziet dagelijks hoe inzicht in de eigen situatie en de gevolgen van keuzes dan het verschil maken.
Agrarisch ondernemen
Ralph merkt het meteen als hij met agrarische klanten aan tafel zit: ‘Als je een agrarische onderneming runt, liggen bedrijf en privé zo dicht bij elkaar dat elke keuze meteen overal doorheen snijdt.’ Hij groeide op in Lichtenvoorde, midden in een agrarische omgeving, en heeft vrienden en familie die zelf agrarisch ondernemen.
‘Je hoort dan vanzelf wat erbij komt kijken: dat je bij feestjes op tijd weg moet omdat de koeien ’s avonds gemolken moeten worden. Dat het erf veel meer is dan alleen een plek waar je werkt, je leeft er. Ik herken direct de verknochtheid aan grond, geschiedenis en familie. Juist daardoor worden keuzes ingewikkeld. Grote waardes zitten vast in land en productierechten, regels veranderen voortdurend, en opvolging geeft spanning. Dan is overzicht zó belangrijk.’
Opgelucht ademhalen
De behoefte aan overzicht hoort Ralph vaak terug in de gesprekken die hij als vermogensplanner voert. Zeker ook bij boeren die twijfelen of ze kunnen doorgaan. Zoals de melkveehouder uit een familiebedrijf van acht generaties, die zich afvroeg hoe hij de toekomst van zijn bedrijf vorm kon geven. ‘Hij voelde dat het fysiek niet meer ging, maar durfde het woord stoppen bijna niet uit te spreken’, vertelt Ralph.
Ralph bracht in kaart wat een leven ná het melken financieel vraagt: blijven wonen op dezelfde plek of niet, welke kosten blijven er lopen, welk inkomen nodig is om prettig te leven en wat zaken als een andere auto, vakanties of verbouwingen betekenen en hoe schenkening aan kinderen of goede doelen uitpakken. Ook keek hij naar het pensioen. ‘Toen duidelijk werd wat allemaal gewoon kon, zag je bij de boer meer rust ontstaan. Dat is de kracht van het agrarisch vermogensplan: laten zien wat haalbaar is, juist als je hoofd vol zit.’
Wensen meenemen
Ralph benadrukt dat hij boeren niets voorschrijft. ‘Ik ga eerst uitgebreid in gesprek met ondernemers en vaak ook met hun gezin. Ik wil weten wat hun dromen en wensen zijn. Daarna laat ik zien wat verschillende keuzes voor hun toekomst betekenen.’
Een goed voorbeeld is een familie die al had besloten dat er geen grond mocht worden verkocht. De accountant had het fiscaal perfect ingericht, alles bleef in de onderneming. ‘Maar toen ik samen met de agrarisch adviseur het totaalplaatje neerlegde, zagen we dat de wensen van het gezin er helemaal niet in pasten’, vertelt Ralph. ‘De ouders wilden hun drie volwassen dochters op weg helpen, maar vrijwel al het vermogen zat muurvast in grond.’
‘Dan is het mijn rol om niet te zeggen wat ze moeten doen, maar om te laten zien wat hun opties zijn, zodat de ondernemer zelf een weloverwogen beslissing kon nemen. Uiteindelijk verkochten ze vijf hectare: genoeg om hun plannen mogelijk te maken zonder het bedrijf te verzwakken.’
Richting en regie
Opluchting ziet Ralph vaker wanneer hij ondernemers helpt die vastlopen door onzekerheid rondom regelgeving. Dat gold ook voor de melkveehouder met veel waarde in fosfaatrechten. ‘Hij was bang dat hij door onzekere regelgeving straks met lege handen zou staan’, vertelt Ralph. Uiteindelijk besloot hij zijn melkveetak af te bouwen en zich volledig te richten op akkerbouw en hazelnootproductie. Daarbij verkocht hij de koeien, voorraden, enkele machines én de fosfaatrechten.
In het vermogensplan rekende Ralph door wat dit veranderde bedrijfsmodel voor zijn toekomst betekende. Wat hij nodig had om prettig te leven, hoe de belastingdruk lager kon via een lijfrente en of hij nog extra inkomsten nodig had. ‘Het mooie was dat het allemaal meeviel’, zegt Ralph. ‘Hij bleek financieel veel zekerder te staan dan hij dacht. Je zag de rust echt indalen toen dat duidelijk werd.’
Voor veel ondernemers begint het eerste globale overzicht bij een Gesprek over de Toekomst. ‘Dat eerste gesprek is vrijblijvend en met één van de adviseurs van Rabobank. Die verkent wat er speelt. Als je daarna verder wilt kijken, privé en zakelijk, dan wordt de deskundigheid van een gespecialiseerd vermogensplanner gevraagd, Ralph of één van zijn collega’s.’
Meer dan fiscaliteit
Soms laat een vermogensplan vooral zien waar het schuurt. Zoals bij de ondernemers die hun bedrijf volledig aan de kinderen hadden overgedragen om de landbouwvrijstelling en bedrijfsopvolgingsregeling zo goed mogelijk te benutten. ‘Op papier was het een schoolvoorbeeld’, zegt Ralph. ‘Maar zij hielden zelf te weinig over om van te leven.’ Hun vermogen zat vast in het overgedragen bedrijf, terwijl alleen AOW, wat huurinkomsten en een kleine reserve overbleven. ‘Dan kun je niet opeens grond verkopen om gaten te dichten’, legt Ralph uit. ‘Die grond is niet meer van jou.’
Het vermogensplan maakte zichtbaar dat hun keuzes te vroeg waren vastgezet. Juist daarom is het belangrijk om op tijd te plannen, ruim voordat je denkt aan innoveren, extensiveren, veranderen of overdragen.
Voorbij grenzen
Soms kiezen ondernemers al een richting voordat Ralph aan tafel komt, maar weten ze nog niet wat die stap financieel betekent. Zo ook het melkveehoudersgezin dat door vergunningen en stikstofregels in Nederland vastliep en gebruik wilde maken van de LBV-regeling. Hun zoon wilde daarna het bedrijf voortzetten in Denemarken. ‘Dan kijk ik wat er nodig is om zo’n keuze haalbaar te maken.’
Hij berekende wat de ouders moesten behouden voor een goed leven, wat de verkoop opleverde en hoeveel vermogen de zoon nodig had om opnieuw te starten. ‘Toen dat totaalbedrag er lag, zagen ze dat verplaatsen echt perspectief kon bieden’, vertelt Ralph. ‘Voor de ouders gaf het rust dat zij konden blijven wonen waar ze wilden, terwijl hun zoon elders een toekomst kon opbouwen.’
Richting krijgen
Voor Ralph worden keuzes pas écht keuzes zodra je ziet wat ze betekenen. Voor jezelf, je gezin en je bedrijf. ‘Daarom begint het altijd met praten’, zegt hij. ‘Aan de keukentafel. Spreek uit wat je wilt en wat je elkaar gunt. Denk daarna eens aan een gesprek over de toekomst van je boerenbedrijf. Dat is een eerste, vrijblijvend gesprek met een Rabobank-adviseur die helpt verkennen welke kant iemand op wil. Uit dat gesprek kan komen dat het goed is om een volgende stap te zetten met een vermogensplan, met mij of één van mijn collega’s.
Zijn advies? Begin vroeg. ‘Vijf tot tien jaar vóór een overdracht of grote verandering heb je de meeste ruimte om te sturen en soms heb je die tijd ook fiscaal nodig. Breng uitgaven, grondwaardes, productierechten en privéwensen op tijd in kaart. Met een vermogensplan laat ik vervolgens zien wat de verschillende opties betekenen – daarna is het aan de klant om écht geïnformeerd te kiezen.’
Ook in gesprek over de toekomst van jouw boerenbedrijf?
Ontdek de mogelijkheden van het agrarisch vermogensplan. Neem contact op voor een gesprek met een van onze adviseurs.
