Winst voor mens én natuur: het succesverhaal van Natuurbegraven Nederland

Wie op een natuurbegraafplaats van Natuurbegraven Nederland rondloopt, zal allesbehalve een traditionele begraafplaats ervaren. Geen boeketjes bloemen of kaarsen, maar af en toe een houten gedenkplaatje. ‘We bieden een nieuw alternatief naast cremeren en regulier begraven’, vertelt Roy van Boekel-Gosens. ‘We hebben eigenlijk alles wat je bij gewoon begraven doet, opnieuw moeten uitvinden.’

‘Enerzijds creëren we voor mensen én nabestaanden een laatste rustplaats. De grafrechten zijn voor eeuwig, dus je komt niet voor de keuze om wel of niet te verlengen. Anderzijds werken we met een stevige missie aan het verbeteren van de biodiversiteit in ál onze gebieden. We willen niet alleen rust bieden aan nabestaanden, maar ook aan de natuur zelf. Ik kende de uitvaartwereld voorheen ook niet, maar we zien dat we het hele proces persoonlijker maken. Doordat mensen bij kennis en gezondheid al hun plekje kopen, zien we dat het proces voor nabestaanden ook gemakkelijker wordt.’

Het concept ontstond uit de wens van Martin Binder, die begraven wilde worden in de natuur en wilde dat mensen de keuze voor een eeuwig grafrecht krijgen. ‘De natuur heeft een bepaalde kracht en deze helpt bij afscheid en herinnering’, vertelt Van Boekel-Gosens. ‘We hebben zijn wens samen omgeschreven tot een concept en hebben we vervolgens de stoute schoenen aangetrokken en een landgoed in de buurt van Arnhem gekocht.’

Dat gebeurde zónder enige vorm van subsidie. ‘We hebben alles aan de voorkant zelf geïnvesteerd. Van het langdurige proces bij de gemeente voor het bestemmingsplan tot de natuurinrichting: we hebben alles zelf gebouwd en gedaan. Dat is natuurlijk niet zonder risico’s, maar ik geloof in écht duurzaam ondernemen. Het gaat niet om winstmaximalisatie, maar een optimale winst voor mens én natuur. Ik zie geld verdienen ook als een voorwaarde voor duurzaamheid, want naar gelang we meer verdienen, kunnen we meer terugleveren aan de natuur.’

Dat terugleveren gebeurt vooral in de vorm van biodiversiteit. ‘We kijken per natuurbegraafplaats écht wat de natuur van ons vraagt’, stelt aldus Van Boekel-Gosens. ‘Een duinlandschap vraagt om een compleet andere benadering dan een zandlandschap. Onze ecologen maken per natuurbegraafplaats een plan, op basis van het type grond en de natuur die er van nature thuishoort. Net zoals Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten hebben we natuurbeheerders en ecologen in dienst die dagelijks actief werken aan de versterking van de natuur op basis van een vastgesteld natuurbeheerplan.’

Met als resultaat: een ‘spectaculaire’ toename van bijzondere dieren en insecten. ‘We worden geregeld gebeld door stikjaloerse natuurbeheerders, die op onze natuurbegraafplaatsen dieren en insecten spotten die al járen niet meer in Nederland gezien waren. We zijn in staat om zeldzame vogels en bijzondere bijen terug te laten keren in natuurgebieden. Je ziet aan de rijkdom van soorten dat we écht impact hebben op de natuur. Daarnaast wordt op iedere natuurbegraafplaats alleen gebruik gemaakt van lokale middelen om gebouwen te ontwerpen. We werken niet met grafstenen en álles moet duurzaam én biologisch afbreekbaar zijn.’

Inmiddels biedt Natuurbegraven Nederland natuurliefhebbers een laatste rustplaats in zes gebieden, verspreid over Brabant, Limburg, Gelderland en Overijssel. ‘We zijn erg ambitieus en hebben vrij snel de missie geformuleerd om door héél Nederland de mogelijkheid te bieden om in de natuur begraven te worden. Maar daar heb je de nodige externe financieringen voor nodig én een partner die in het concept gelooft.’

Zo kwam Natuurbegraven Nederland in 2015 in gesprek met Rabobank. ‘Ik werkte samen met de toenmalig accountmanager toen we in 2015 werden uitgedaagd met het groeiplan van Natuurbegraven Nederland’, vertelt Jorn van Hooijdonk, Accountmanager Grootzakelijk bij Rabobank. ‘Dat zorgde nog wel voor de nodige vragen: wat is dit nu en wat moeten we ermee? Het heeft best wel wat tijd en energie gekost om het proces te begrijpen.’

‘Ons businessmodel is namelijk niet vergelijkbaar’, voegt Van Boekel-Gosens toe. ‘Banken zijn gewend om met bepaalde protocollen iets te beoordelen. Die zoeken naar alternatieve aanwendingsmogelijkheden en eigenlijk een plan B. Dat was in ons geval lastig, want dat was er niet. Er waren ook geen marktcijfers en het zijn soms langlopende juridische processen vóórdat we daadwerkelijk in een gebied aan de slag kunnen gaan.'

Uiteindelijk vond Natuurbegraven Nederland die partner in Rabobank. ‘We maken het ze ook niet altijd even gemakkelijk’, lacht Van Boekel-Gosens. ‘We wachten nu bijvoorbeeld al drie jaar op goedkeuring voor een gebied in Zuid-Holland. Wanneer die goedkeuring dan uiteindelijk komt, moet je financieel héél snel kunnen schakelen.’

De samenwerking vergt niet alleen een andere mentaliteit, maar ook een andere financieringsconstructie, stelt Van Hooijdonk. ‘Wanneer je normaal gesproken vastgoed of grond financiert, en er wordt een stukje verkocht, moet dat stukje worden afgelost. In dit geval werkt dat anders omdat er telkens een klein stukje wordt verkocht in de vorm van een natuurgraf.’

Intussen kijkt Van Hooijdonk al terug op een mooie samenwerking. ‘Toen ik het dossier overnam, had ik niet gedacht dat ik het concept zo fantastisch zou vinden’, vertelt Van Hooijdonk. ‘Ik heb inmiddels twee natuurbegraafplaatsen zelf bezocht. Als je ziet wat het uiteindelijk voor nabestaanden doet, dan is het niet zo moeilijk om de toegevoegde waarde te begrijpen. Daarnaast sluit het ook gewoon naadloos aan bij onze visie Samen Duurzaam Sterker en zorgt het voor een goede balans tussen people, planet en profit.’

Want, zegt Van Hooijdonk: Je kijkt als bank ook gewoon kritisch naar kasstromen en het bedrijfsmodel. ‘Hoe duurzaam een bedrijf dan ook is, de financiering moet wel terugbetaald worden. Wij geloven in een ondernemerschap waar duurzaamheid centraal staat, maar waar ook gewoon geld verdiend kan worden.’

De economische waarde van de grond die Natuurbegraven Nederland koopt gaat uiteindelijk verloren, maar verandert in waardevolle natuur die voor altijd natuur zal blijven met een grote emotionele waarde voor nabestaanden. In de toekomst neemt Natuurmonumenten het beheer van alle natuurgebieden over om er voor altijd voor te zorgen. ‘Het moet voor altijd natuur blijven’, zegt Van Boekel-Gosens. ‘Als onderneming beloven wij eeuwige grafrust — en op die manier kunnen we dat creëren. We dragen het gebied én een beheerfonds over, zodat zij alles in de toekomst in stand kunnen houden.’

Momenteel heeft Natuurbegraven Nederland nog 5 projecten in de wachtstand bij gemeentes, terwijl het nog zo’n 15 additionele plekken aan het verkennen is. ‘Wij willen vooruit en blijven groeien’, concludeert Van Boekel-Gosens. ‘Als je voor duurzaamheid gaat, betekent het dat je soms lastige dingen meemaakt. Maar het biedt óók kansen die er traditioneel niet altijd zijn. De behoefte van mensen aan een laatste rustplaats in de natuur blijkt groot. Wij willen mensen in heel Nederland deze mogelijkheid bieden door natuurbegraafplaatsen te creëren en daarmee direct bij te dragen aan meer en betere natuur in Nederland.’