Binnen de gehandicaptenzorg (ghz) vallen huizen en dagverblijven voor verstandelijk gehandicapten en niet-verstandelijk gehandicapten. Voor deze branche deelt de Rabobank recente cijfers en trends.
De gehandicaptenzorg is in transitie: van 'weldoener' naar serviceverlener en van aanbodgericht naar vraaggericht. De cliënt centraal is de nieuwe norm. Dit vraagt meer maatwerk en differentiatie van het zorgaanbod. Zorginstellingen zullen dus een duidelijke marktstrategie moeten ontwikkelen.
Uitgangspunt bij de transitie is dat mensen met een beperking als het kan thuis wonen en gewoon meedoen in de samenleving. Dit betekent een daling van intramurale plaatsen (met verblijf in een instelling) naar zware zorg thuis en een groei van het aantal mensen met een lichte zorgvraag die begeleid zelfstandig woont midden in de samenleving (ondersteund met technologie en een netwerk om op terug te vallen). Aanbieders van gehandicaptenzorg zullen hun strategie en middelen, zoals vastgoed en personeel, hierop af moeten stemmen. Dit vraagt om visie en ondernemerschap.
De Rabobank verwacht de komende jaren een relatief stabiele, licht stijgende vraag naar gehandicaptenzorg. De collectieve bekostigingsmiddelen zullen echter nauwelijks groeien en het arbeidspotentieel neemt af. Bestaande businessmodellen moeten worden aangepast om betaalbare en kwalitatief transparante zorg te kunnen leveren. De Rabobank verwacht dat businessmodellen gericht op de burger (kwaliteit van leven en zelfredzaamheid) en strevend naar kleinschalige woonvoorzieningen zullen overleven.
"Voor de complexere doelgroepen dreigt een tekort aan geschikt personeel."
Mede ingegeven door overheidsbeleid neemt het aantal cliënten dat zware zorg ontvangt in instellingen licht af. Tegelijkertijd neemt de zorgzwaarte toe, omdat mensen met een beperking ouder worden en langer leven met veelal meerdere aandoeningen (co-morbiditeit). Deze toename in zorgzwaarte heeft gevolgen voor de samenstelling/kwaliteit van het personeel, mogelijke aanpassing van het vastgoed en voor de noodzakelijke instemming van het zorgkantoor met het stijgende volume (aantal cliënten) waarvoor zware zorg wordt aangeboden.
De combinatie van toenemende zorgzwaarte, nauwelijks stijgende budgetten en druk op de arbeidsmarkt vraagt om innovatie (eHealth, domotica). Rabobank verwacht dat de zelfstandigheid van cliënten door de inzet van technologie kan worden vergroot en begeleiding hierdoor meer op afstand kan plaatsvinden.
Behoud van personeel (vooral verpleegkundigen) is een must. Instellingen met een eigen opleiding, met aandacht voor personeelsontwikkeling en een goed ziekteverzuimbeleid hebben een voorsprong.
Duurzaamheid heeft nooit veel aandacht gehad bij zorginstellingen. Maar bij nieuwe investeringen wordt steeds duurzamer gebouwd: energieneutraal, warmtepompen en recyclebare grondstoffen zijn de nieuwe standaard.
Op dit moment worden er aan zorggebouwen nog geen energie-eisen gesteld. Op middellange termijn zal dat mogelijk veranderen en kunnen er wel degelijk energie-eisen worden gesteld.
Duurzaam bouwen in de zorg houdt ook in dat de gebouwen flexibel zijn in te richten en alternatief aanwendbaar zijn (bijvoorbeeld later als zelfstandige woningen kunnen worden verhuurd).
Innovaties zorgen ervoor dat mensen met een beperking zo zelfstandig mogelijk kunnen leven. Denk hierbij aan:
Ook ligt er een belangrijke opgave om sectorbreed inzicht in kwaliteit te realiseren, inclusief keuze-informatie voor de cliënt. Instellingen die zich bezighouden met transparantie, (technologische) innovatie en samenwerking, spelen vaak beter in op de wensen van mensen met een beperking en zijn hierdoor beter zichtbaar in de markt.
Voor de complexere doelgroepen dreigt een tekort aan geschikt personeel. Instellingen met extra aandacht hiervoor, bijvoorbeeld door middel van opleiding, krijgen gemakkelijker passend personeel en leveren daardoor betere zorg en servicebeleving.
Zelfredzaamheid en participatie staan centraal. (Licht) verstandelijk gehandicapten integreren meer in de samenleving, omdat zij meer worden geaccepteerd dan vroeger. Tevens ondersteunt de overheid de arbeidsparticipatie in het reguliere arbeidsproces door de in 2015 ingevoerde Participatiewet. Zorgaanbieders spelen een belangrijke rol bij het stimuleren van (arbeids)integratie en zelfredzaamheid van mensen met een beperking.
Screening op handicaps tijdens de zwangerschap (zoals met de NIPT) is in opkomst. Het effect hiervan op het toekomstige aantal mensen met een handicap is onduidelijk.
Door afnemende regelgeving krijgen reguliere ghz-instellingen steeds meer concurrentie van onder meer kleinschalige wooninitiatieven en zorgboerderijen. Transparantie over de geleverde kwaliteit en betaalbaarheid wordt hierdoor belangrijker. De Rabobank verwacht dat organisaties die aantonen effectieve en efficiënte zorg te leveren succesvol zullen zijn.
De zorg wordt betaald uit de:
Via de financiering, de kennis en de netwerken op het gebied van gezondheidszorg is de Rabobank een belangrijke maatschappelijke partner van zorginstellingen. Rabobank zet volop in op het verduurzamen van het zorgvastgoed en nieuwe technologische ontwikkelingen in de zorg. Denk hierbij aan digitale oplossingen gericht op zelfredzaamheid en vitaliteit, maar ook aan gezonde voeding e.d. De Rabobank werkt samen met brancheverenigingen, overheden en ministeries, zowel individueel als met andere banken via de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB).
Laatste update: januari 2019
