Binnen de gehandicaptenzorg (ghz) vallen huizen en dagverblijven voor verstandelijk gehandicapten en niet-verstandelijk gehandicapten. Voor deze branche deelt de Rabobank recente cijfers en trends.
We bespreken de ontwikkelingen op het gebied van:
Licht stijgende vraag verwacht
De Rabobank verwacht de komende jaren een relatief stabiele, licht stijgende vraag naar gehandicaptenzorg. De collectieve bekostigingsmiddelen zullen echter nauwelijks groeien en het arbeidspotentieel neemt af. Bestaande businessmodellen moeten worden aangepast om betaalbare en kwalitatief transparante zorg te kunnen leveren. De Rabobank verwacht dat businessmodellen gericht op de burger (kwaliteit van leven en zelfredzaamheid) en strevend naar kleinschalige woonvoorzieningen zullen overleven.
De gehandicaptenzorg is in transitie: van 'weldoener' naar serviceverlener en van aanbodgericht naar vraaggericht. De cliënt centraal is de nieuwe norm. Dit vraagt meer maatwerk en differentiatie van het zorgaanbod. Zorginstellingen zullen dus een duidelijke marktstrategie moeten ontwikkelen.
Uitgangspunt bij de transitie is dat mensen met een beperking als het kan thuis wonen en gewoon meedoen in de samenleving. Dit betekent een daling van intramurale plaatsen (met verblijf in een instelling) naar zware zorg thuis en een groei van het aantal mensen met een lichte zorgvraag die begeleid zelfstandig woont midden in de samenleving (ondersteund met technologie). Aanbieders van gehandicaptenzorg zullen hun strategie en middelen, zoals vastgoed en personeel, hierop af moeten stemmen. Dit vraagt om visie en ondernemerschap.
Economie
Mede ingegeven door overheidsbeleid neemt het aantal cliënten dat intramuraal in zorg is licht af. Ondanks de afname in cliëntaantallen blijft de gehandicaptenzorg een redelijk stabiele sector, al kunnen wel bezuinigingsmaatregelen worden opgelegd. Instellingen dienen hierop in te spelen. Dit vraagt flexibiliteit in bijvoorbeeld vastgoed en personeel.
Mensen met een beperking worden ouder en leven langer met veelal meer aandoeningen (comorbiditeit). Instellingen die zich richten op zware zorg krijgen te maken met cliënten met een complexere zorgvraag.
Dat heeft gevolgen voor:
- de samenstelling en kwaliteit van het personeel
- mogelijke aanpassing vastgoed
De combinatie van toenemende zorgzwaarte en nauwelijks stijgende budgetten vraagt om innovatie. Denk bijvoorbeeld aan e-health en domotica. De Rabobank verwacht dat de zelfstandigheid van cliënten door de inzet van technologie kan worden vergroot en begeleiding hierdoor meer op afstand kan plaatsvinden.
Duurzaamheid
Behoud van personeel, en dan vooral van verpleegkundigen, is een must. Instellingen met een eigen opleiding, met aandacht voor personeelsontwikkeling en een goed ziekteverzuimbeleid hebben een voorsprong.
Duurzaam bouwen
Duurzaamheid heeft nooit veel aandacht gehad bij zorginstellingen. Bij nieuwe investeringen wordt nu wel steeds duurzamer gebouwd. Energieneutraal, warmtepompen en recyclebare grondstoffen zijn de nieuwe standaard.
Op dit moment worden er aan zorggebouwen nog geen energie-eisen gesteld. Op middellange termijn zal dat mogelijk veranderen en kunnen er wel degelijk energie-eisen worden gesteld.
Duurzaam bouwen in de zorg houdt ook in dat de gebouwen flexibel zijn in te richten en alternatief aanwendbaar zijn (bijvoorbeeld dat deze later als zelfstandige woningen kunnen worden verhuurd).
Innovatie
Innovaties zorgen ervoor dat mensen met een beperking zo zelfstandig mogelijk kunnen leven.
Denk hierbij aan:
- domotica/robotica
- monitoring op afstand
- telecommunicatie
Ook ligt er een belangrijke opgave om sectorbreed inzicht in kwaliteit te realiseren, inclusief keuze-informatie voor de cliënt. Instellingen die zich bezighouden met transparantie, (technologische) innovatie en samenwerking, spelen vaak beter in op de wensen van mensen met een beperking en zijn hierdoor beter zichtbaar in de markt.
Maatschappij
Voor de complexere doelgroepen dreigt een tekort aan geschikt personeel. Instellingen met extra aandacht hiervoor, bijvoorbeeld door middel van opleiding, krijgen gemakkelijker passend personeel en leveren daardoor betere zorg en servicebeleving.
Zelfredzaamheid en participatie staan centraal. (Licht) verstandelijk gehandicapten integreren meer in de samenleving, omdat zij meer worden geaccepteerd dan vroeger. Tevens ondersteunt de overheid de arbeidsparticipatie in het reguliere arbeidsproces door de in 2015 ingevoerde Participatiewet. Zorgaanbieders spelen een belangrijke rol bij het stimuleren van (arbeids)integratie en zelfredzaamheid van mensen met een beperking.
Screening op handicaps tijdens de zwangerschap (zoals met de NIPT) is in opkomst. Het effect hiervan op het toekomstige aantal mensen met een handicap is onduidelijk.
Wet- en regelgeving
Door afnemende regelgeving krijgen reguliere ghz-instellingen steeds meer concurrentie van onder meer kleinschalige wooninitiatieven en zorgboerderijen. Transparantie over de geleverde kwaliteit en betaalbaarheid wordt hierdoor belangrijker. Wij verwachten dat organisaties die aantonen effectieve en efficiënte zorg te leveren succesvol zullen zijn.
De zorg wordt sinds 2015 betaald uit de:
- Wet langdurige zorg, door zorgverzekeraars (cliënten hebben de keuze tussen zorg in een instelling (zorg in natura) of zorg thuis met het persoonsgebonden budget (pgb), volledig pakket thuis (vpt) of modulair pakket thuis (mpt))
- Wet maatschappelijke ondersteuning en Jeugdwet, onder regie van de gemeente (voor vervoer, ondersteuning en lichte zorg thuis)
- Zorgverzekeringswet, door de zorgverzekeraars (voor persoonlijke verzorging en wijkverpleging thuis)
- Zorg in natura (zin): waarbij zowel wonen als zorg in het budget wordt vergoed. Dit kan alleen als de instelling in het bezit is van een door de zorgverzekeraar erkend aantal zorgplaatsen en een bijbehorend budget.
- Pgb: waarbij de cliënt het wonen zelf moet bekostigen (in de vorm van huur) en de zorg vergoed krijgt via het pgb. De sector noemt het toepassen van pgb (en vpt en mpt) scheiden van wonen en zorg.
- In plaats van zorg met verblijf kan de burger ook kiezen voor alle zorg en ondersteuning thuis (vpt) of een deel van de zorg en een deel zelf regelen (mpt). Het wonen betaalt de burger zelf.
Aanbod Rabobank
Rabobank als maatschappelijk partner
De Rabobank ondersteunt via coöperatief dividend lokaal en investeert in kennis en netwerk.
Laatste update: december 2017