Verpleging, verzorging en thuiszorg vallen binnen de sector gezondheidszorg. Voor deze branche deelt de Rabobank recente cijfers en trends.
We bespreken de ontwikkelingen op het gebied van:
Stijgende zorgvraag vraagt om innovatie
De vergrijzing leidt tot 2040 tot een toenemende zorgvraag en tot extra kosten. De overheid trekt zich terug en de kosten komen steeds meer voor rekening van de ouderen zelf. Ouderen (in plaats van overheden) krijgen het hierdoor steeds meer voor het zeggen bij de zorgkeuze. Voor vvt-instellingen betekent dit aandacht voor zorgvastgoed en service aan de ouderen. De zorg is geen onderscheidende factor omdat deze in alle gevallen goed moet zijn. Op lange termijn zal het zorgaanbod nog sterker dan nu gaan differentiëren naar soort, locatie en prijs. Zorginstellingen zullen dus een duidelijke marktstrategie moeten ontwikkelen.
De druk op mantelzorg en sociaal netwerk neemt toe. Hierdoor ontstaan er op korte termijn kansen voor vvt-instellingen om mantelzorgers te ontzorgen met nieuwe vormen van dienstverlening. Op lange termijn zal dit soort dienstverlening aan mantelzorgers gewoon zijn. Vvt-instellingen kunnen deze interessante markt gaan aanboren.
De combinatie van een stijgende zorgvraag en een krappere arbeidsmarkt vraagt om innovatie. Op korte termijn zal het nog lastig zijn om innovaties te implementeren. Op langere termijn is innovatie echter een noodzaak. Instellingen zullen dus nu moeten inzetten op innovatie en strategisch hr-beleid.
Ouderen willen zo lang mogelijk thuis wonen, gesteund door technologie en zorg en service op afroep. Deze ontwikkeling speelt zowel op de korte als op de lange termijn. Dit vraagt om servicegerichte ondernemingen die zorg zo dichtbij mogelijk organiseren.
Economie
Door de vergrijzing en langere levensverwachting, maar ook door nieuwe zorgtechnieken en een mondige burger nemen de kosten voor ouderenzorg de komende jaren toe (sneller dan de bbp-groei). De collectieve betaalbaarheid staat onder druk. Om de zorg betaalbaar te houden, moeten burgers steeds meer zelf gaan bijdragen. Wie betaalt, bepaalt. Instellingen dienen extra te focussen op het leef- en zorggenot van de ouderen.
Duurzaamheid
Behoud van personeel, en dan vooral van verpleegkundigen, is een must. Instellingen met een eigen opleiding, met aandacht voor personeelsontwikkeling en een goed ziekteverzuimbeleid hebben een voorsprong.
Duurzaam bouwen
Duurzaamheid heeft nooit veel aandacht gehad bij zorginstellingen. Nu verandert dat snel. Bij nieuwe investeringen wordt steeds duurzamer gebouwd. Energieneutraal bouwen, warmtepompen en recyclebare grondstoffen zijn gewoon geworden in de sector.
Op dit moment worden er aan zorggebouwen nog geen energie-eisen gesteld. Op middellange termijn zal dat veranderen en kunnen er wel degelijk energie-eisen worden gesteld (vergelijk kantoorgebouwen waar vanaf 1 januari 2023 energielabel C als minimumeis geldt).
Duurzaam bouwen in de zorg houdt ook in dat de gebouwen flexibel zijn in te richten en alternatief aanwendbaar zijn (bijvoorbeeld dat ze later als zelfstandige woningen kunnen worden verhuurd).
Innovatie
Innovaties zorgen ervoor dat ouderen langer thuis kunnen wonen.
Denk hierbij aan:
- domotica/robotica
- monitoring op afstand
- valdetectie
- speciale catering
- telecommunicatie
Instellingen die zich bezighouden met innovatie spelen vaak beter in op de wensen van ouderen en zijn hierdoor meer zichtbaar in de markt.
Met een terugtrekkende overheid neemt het belang van mantelzorgers (familie, buren en vrijwilligers) toe. Het ontzorgen van de mantelzorgers vormt een nieuwe markt voor vvt-instellingen.
Er is een tendens vanuit de overheid om meer (zware) zorg thuis en in de buurt (decentralisatie) te organiseren. De gevolgen zijn een toename van thuiszorg en extramuralisering. Alleen voor de zwaarste zorg gaat men nog naar een instelling. De verblijfsduur in de instelling, die nu gemiddeld 1,2 jaar is, neemt dan ook af. De vraag naar seniorenwoningen met daarin zorg en service neemt toe. Instellingen kunnen hierop inspelen met een sterk gedifferentieerd aanbod van woningen met zorg en service.
Er dreigt een tekort aan medewerkers in de ouderenzorg. De komende jaren zijn, naast het behoud van medewerkers in de zorg voor ouderen, 100.000 tot 125.000 extra medewerkers nodig volgens branchevereniging ActiZ. Met eigentijdse kennis én kunde, dus goed opgeleid. Door hoge werkdruk, kleine contracten, een krappe arbeidsmarkt en veel openstaande vacatures is het een grote uitdaging om aan de zorgvraag van nu en in de toekomst te voldoen.
Wet- en regelgeving
Van oudsher is de zorg sterk gereguleerd. De regelgeving neemt af en hierdoor krijgen de reguliere vvt-instellingen steeds meer concurrentie van particuliere, kleinschalige wooninitiatieven.
De bekostiging van de zorg is geregeld via wet- en regelgeving. Het is van belang dat de instelling volledig op de hoogte is van de ontwikkelingen rond de bekostiging.
De zorg wordt betaald uit de:
- Wet maatschappelijke ondersteuning, onder regie van de gemeente (voor ondersteuning en lichte zorg)
- Zorgverzekeringswet, door de zorgverzekeraars (voor verpleging/verzorging thuis, geriatrische revalidatie, wijkverpleging en palliatieve zorg)
- Wet langdurige zorg, door zorgverzekeraars (combinatie van wonen en zwaardere ouderenzorg (zorgzwaarte pakket ZZP4 en hoger))
De Wlz-zorg kan betrekking hebben op:
- Zorg in natura (zin): waarbij zowel wonen als zorg in het budget wordt vergoed. Dit kan alleen als de instelling in het bezit is van een door de zorgverzekeraar erkend aantal zorgplaatsen en een bijbehorend budget.
- Het persoonsgebonden budget (pgb): waarbij de oudere het wonen zelf moet bekostigen (in de vorm van huur) en de zorg vergoed krijgt via het pgb. De sector noemt dit scheiden van wonen en zorg.
Aanbod Rabobank
Rabobank als maatschappelijk partner
Via de financiering, de kennis en de netwerken op het gebied van gezondheidszorg/ouderenzorg is de Rabobank een belangrijke maatschappelijke partner van zorginstellingen. Wij werken samen met brancheverenigingen, overheden en ministeries, zowel individueel als met andere banken via de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB).
Laatste update: december 2017