Het sentiment in de tuinbouw is over het algemeen positief. De prijsvorming was in 2017 voor de meeste tuinbouwproducten goed en de Nederlandse export van groente, fruit en sierteeltproducten steeg tot een recordhoogte. Toch is er ook sprake van onzekerheid, met name over de impact van de Brexit-onderhandelingen op de toekomstige afzet. Verder in deze update:
- De consolidatieslag in de diverse sectoren en ketenschakels van de tuinbouw gaat in rap tempo door. Mede door de toenemende invloed van investeerders (private equity) verwacht de Rabobank dat deze tendens in 2018 doorzet.
- Het areaal Milieukeur “On the way to Planetproof” geteeld product is sterk gestegen. Voor 2018 verwacht Rabobank een verdere stijging van dit areaal.
- Voor de bevordering van projecten gericht op vermindering van afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en een afname van de CO2-emissie stelt Rabobank €20 miljoen beschikbaar in de vorm van achtergestelde leningen.
- Het World Horti Center opent haar deuren. Het centrum staat model voor samenwerking, kennisuitwisseling en innovatie van de Nederlandse tuinbouw (Triple3-helix).
Rabo Tuinbouwbarometer: Financiële ontwikkelingen stabiel
In het eerste kwartaal van 2018 komt de gemiddelde score van de Rabobank NL-tuinbouwbarometer uit op een ruime voldoende, een 7,32. Het cijfer hangt vooral samen met de prijsvorming die voor veel subsectoren vergelijkbaar of beter was dan in 2016. De komkommer-, gele paprika- en gerberaprijzen stonden onder druk en eind 2017 kreeg ook de Phalaenopsis het te verduren. Uitdagingen voor 2018 zijn ook de stijgende arbeidskosten, mede door de mindere beschikbaarheid van werknemers. Naast een prijsverhoging bij de inzet van payrollbedrijven en uitzendbureaus is de krapte op de arbeidsmarkt de oorzaak voor verhoging van de arbeidskosten.
Een dertigtal Rabobank-medewerkers betrokken bij klanten in de Nederlandse tuinbouwsector geeft ieder kwartaal antwoord op de vraag: “Welk rapportcijfer geeft u de financiële ontwikkelingen van de tuinbouwbedrijven op dit moment?”
Consument en markt: Sierteeltexport op recordhoogte
De export van bloemen en planten is in 2017 gestegen tot iets meer dan €6 miljard. Dat is een stijging van 4,6% ten opzichte van 2016. De Vereniging Groothandel Bloemen- en Planten geeft aan te verwachten dat de export ook in 2018 verder stijgt. Vooral de exportstijging naar Oost-Europa is opmerkelijk. De positieve ontwikkeling van de export sluit aan bij de verwachtingen van de Rabobank die we al in september 2017 hebben gegeven. Nieuwsgierig naar de toekomst van de Nederlandse sierteeltsector?
Herken kansen voor een bloeiende toekomst
Brexit geeft onzekerheid
De impact van de Brexit op de afzet van sierteeltproducten in het Verenigd Koninkrijk blijft onzeker. Recent heeft KPMG in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken een inschatting gemaakt van de extra kosten voor de snijbloementeelt bij een Brexit. Het uitgangspunt daarbij is dat tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie voor 30 maart 2019 géén handelsakkoord tot stand komt en de douaneformaliteiten gelijk worden aan export naar landen buiten de EU (Impact of non-tariff barriers as a result of Brexit, KPMG, January 2018).
Vooral voor fytosanitaire controles worden de kosten dan sterk verhoogd. Daarnaast kunnen wachttijden ontstaan die funest zijn voor de kwaliteit van versproducten. De inschatting komt bij snijbloemen neer op een kostenstijging die ligt tussen 0,8% en 1,3% van de huidige waarde van de invoer en uitvoer tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
Breng uw Brexit risico in kaart
Het is van belang bewust te zijn van en voorbereid te zijn op mogelijke Brexit-gevolgen. Ons advies is in kaart te brengen wat de impact is van een harde Brexit op uw bedrijf. Ook als u alleen indirect zaken doet met het Verenigd Koninkrijk. Is uw bedrijf bijvoorbeeld door vraaguitval in staat om 10-15% prijsdaling op te vangen? Of is uw afnemer in staat om nieuwe markten aan te boren op andere bestemmingen? Dit zijn vragen die u helpen om uw Brexit risico in kaart te brengen en te besluiten om eventueel een andere afzetkoers te gaan varen. Bereid uw bedrijf voor op Brexit.
Ketenorganisatie: Investeerders versnellen consolidatie
Er is in de tuinbouw een forse consolidatieslag gaande. Deze schaalvergroting wordt gedreven door verschillende marktontwikkelingen zoals marktgroei, jaarrondlevering, ketenverkorting, het bereiken van de kritische massa en toegang tot retail. Andere drivers voor de consolidatie zijn de benodigde investeringen in Research & Development, de kansen op internationalisering of het bieden van ontplooiingsmogelijkheden voor personeel.
Betrokkenheid investeringsmaatschappijen biedt groeiperspectief
In alle gevallen is de uitkomst dat er vaak een robuustere onderneming ontstaat. Opmerkelijk is een toenemende invloed van investeerders. Een recent voorbeeld is de samenwerking van twee investeringsmaatschappijen met het grootste tomatenbedrijf van België: Stoffels. De groeiende interesse van investeringsmaatschappijen laat zien dat grotere tuinbouwbedrijven vanuit rendementsperspectief interessant kunnen zijn voor private investeerders. Voor de tuinbouwbedrijven betekent dit mogelijkheden voor versnelde groei of een manier voor bedrijfsopvolging.
Dümmen Orange X McHutchison
Dümmen Orange (sierteeltveredelingsbedrijf) heeft najaar 2017 twee Amerikaanse bedrijven overgenomen (McHutchison en Vaughan’s) die actief zijn in handel en distributie van uitgangsmateriaal voor de sierteelt.
Fusie Nederlandse groenteplantenkwekers
Drie grote Nederlandse groenteplantenkwekers (Leo Ammerlaan, Van der Lugt, Grow Groep) willen gaan fuseren tot Plantise. Daarmee komt een bedrijf met een oppervlakte van 55 ha uitgangsmateriaal tot stand.
Special Orchids X Celine Colours
Cymbidiumkwekerij Special Orchids neemt Celine Colours over. Zo kan Special Orchids het hele jaar grootbloemige snijcymbidium gaan leveren.
Marktkansen voor fruit grootschaliger
In het zachtfruit zijn BerryWorld (o.a. VK) en Beekers Holding BV (Nederland) onlangs gefuseerd om marktkansen voor o.a. framboos en braam grootschaliger te kunnen oppakken.
Flamingo Horticulture X Butters Group
Het Brits-Afrikaanse snijbloemenbedrijf Flamingo Horticulture heeft de Butters Group overgenomen waarmee het zich toegang tot enkele grote retailers in Groot-Brittannië verschaft.
Acquisitie opent deuren
Selecta One (Duits hoofdkantoor) acquireert de kalanchoë-rassen van Topcolor Breeding en begeeft zich daardoor in de potplantenketen.
Van den Bos FLowerbulbs X Stolze
Van den Bos Flowerbulbs heeft preparatiebedrijf Stolze overgenomen.
Innovatie: Samenwerking en kennisuitwisseling
In de studie “De Nederlandse glasgroentesector naar voren” gaven we al aan dat gezonde ondernemingen in deze sector in staat zijn nieuwe technologieën en datasystemen in te voeren. Daarmee kunnen de bedrijven datgene produceren waar de markt behoefte aan heeft en toegevoegde waarde in ziet. Ook in de vollegrondsectoren en de sierteelt is innovatie van groot belang. De Rabobank heeft daarom haar ondersteuning gegeven aan twee bijzondere initiatieven.
World Horti Center, Innovatiepact
Het World Horti Centre in Naaldwijk is een mondiaal kennis- & innovatiecentrum voor de internationale glastuinbouw. Vele bedrijven zijn betrokken bij de totstandkoming van dit initiatief. Rabobank heeft in het hart van het gebouw de naam gegeven aan het Rabotorium, een unieke ruimte voor grootschalige evenement en netwerkbijeenkomsten.
Op 7 maart aanstaande komt koningin Maxima het World Horti Center officieel openen. Daarmee bekrachtigt zij de manier waarop de Nederlandse tuinbouw groot is geworden: Samenwerking en kennisuitwisseling, begrippen die goed passen in het Rabo-DNA.
Greenport West Holland, Innovatiepact
Onlangs hebben 39 organisaties het Innovatiepact van Greenport West Holland ondertekend. Rabobank Westland en Rabobank Zuid-Holland-Midden nemen de honneurs waar voor de Rabobankorganisatie. De bedoeling van het pact is om de innovatiekracht van bedrijven in Greenport West Holland te versterken. Er moet worden bepaald welke innovatiethema’s op de agenda komen van onderwijs- en onderzoeksinstellingen. Nieuwsgierig?
Lees meer over het innovatiepact Greenport West Holland
Rabobank spant zich in de Greenport in om via het programma Banking for Food bij te dragen aan de doelen van het pact. Dit doen zij door het bieden van toegang tot financiering, kennis en netwerken. In het bijzonder wordt door de Rabobank meegewerkt aan het realiseren van een lectoraat en practoraat Feeding & Greening Megacities.
Duurzaamheid: Ontwikkelingen komen op stoom
Ook de tuinbouw krijgt te maken met hogere duurzaamheidseisen, zowel in de voedingstuinbouw als in de sierteelt. Dat de consument steeds meer waarde hecht aan een duurzame productie blijkt uit een forse groei in het biologisch segment.
Vraag naar bio zet door
De afgelopen vijf jaar is de afzet van biologische voeding in Nederland met gemiddeld 10 procent per jaar gestegen, terwijl de voedingsmarkt als geheel maar 1 procent per jaar groeide. De Rabobank verwacht dat het marktaandeel van biologische voeding in Nederland de komende jaren nog verder groeit: van 3% nu tot 7% in 2025. Dat is nog steeds weinig in vergelijking met het buitenland. In Duitsland ligt het marktaandeel nu al op ruim 4% en in Denemarken op meer dan 8%.
Milieukeur doet zijn intrede
Een middenweg tussen gangbaar en biologisch is de teelt met Milieukeur certificeringen. Het areaal bedekte teelt groente en fruit is van december 2016 tot december 2017 gestegen van 268 ha naar 639 ha. Nu de supermarkten steeds vaker eisen dat hun leveranciers producten leveren met Milieukeur, neemt dit areaal snel toe.
Voor de open teelt boomkwekerij en bloembollen is de stijging veel lager. Daar ligt (nog) geen eis van de grote afnemers om met Milieukeur te leveren. Toch zien we ook in deze categorie meer oog voor duurzaamheid en milieu. Zo zijn onlangs tulpen met de nieuwe naam van het keurmerk 'On the Way to Planetproof' voor de veilingklok in Rijnsburg gebracht.
Verdere stijging Milieukeur
Voor 2018 verwacht de Rabobank een sterke stijging van de Milieukeur-arealen of van gelijksoortige certificeringen. Vooral door de toenemende vraag naar producten met Milieukeur van supermarkten. Enerzijds ondersteunen we de doelstellingen van dergelijke certificeringen. Deze brengen een beweging op gang naar een duurzame landbouw. Anderzijds bestaat het gevaar dat consumenten door de bomen het bos niet meer zien.
Belang geothermie neemt toe
Duurzaam ondernemen in transparante, toekomstbestendige bedrijfsmodellen heeft hoge prioriteit voor Rabobank. Daarin past wat Rabobank betreft ook geothermie. De aardgasbesparing in 2015 van de in gebruik zijnde geothermiebronnen (doubletten) bedroeg ongeveer 77 miljoen m3 aardgas. De afhankelijkheid van fossiele brandstoffen in de (glas-)tuinbouw kan daardoor verminderen. In het kader van recente discussies over vermindering van het gebruik van Gronings aardgas is dit nog belangrijker.
Groeikansen voor duurzame projecten
Vandaar dat bij nagenoeg alle projecten in geothermie voor de Nederlandse glastuinbouw Rabobank betrokken is als financier of kennispartij. Naast de 14 doubletten die operationeel zijn, zijn er acht doubletten in voorbereiding. Onlangs heeft de Rabobank besloten €20 miljoen aan risicodragend kapitaal, in de vorm van achtergestelde leningen, ter beschikking te stellen voor projecten gericht op vermindering van de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en vermindering van CO2-emissies. Een impuls die nodig is, want hoewel de overheid deze doelstellingen onderstreept, lijkt de verscherpte regelgeving oorzaak van de vertraging van diverse geothermie-projecten.
Relevante publicaties
Wilt u meer informatie over de laatste stand van zaken in de Nederlandse tuinbouw? Lees onderstaande publicaties.