Varkenshouderij: keuzes maken wordt belangrijker dan ooit

China domineert wereldwijde varkenshandel

Ook in 2021 domineert China de wereldwijde handel. Doordat de varkensvleesproductie in het land herstelt, neemt de vraag naar geïmporteerd varkensvlees af. Dat heeft gevolgen voor exporterende landen. Vooral de EU merkt dit doordat Duitsland een overschot aan varkensvlees heeft.

China kampt nog steeds met uitbraken van AVP, maar we verwachten dat het land de varkensvleesproductie in 2021 verder uitbouwt. De AVP-uitbraken zijn momenteel vooral in het noordoosten van China. Maar de omvang, en daarmee ook de gevolgen, van deze laatste uitbraken zijn beperkter dan in 2019. We verwachten dat het aantal varkens in 2021 ten opzichte van 2020 met ongeveer 15% toeneemt. Hierdoor zal de vraag naar geïmporteerd varkensvlees vergeleken met vorig jaar met minstens 10 tot 15% dalen. Dat heeft ook gevolgen voor de export vanuit Nederland.

Ontwikkelingen in export

In de 27 EU-landen en het VK verwachten we geen groei in de productie van varkensvlees in 2021. Vorig jaar leek Spanje het meest te profiteren van de handelstop voor Duits varkensvlees. De productie groeide daar in de eerste tien maanden van 2020 met 7% vergeleken met 2019. Ook de export naar China is met bijna 1 miljoen ton varkensvlees en -producten over dezelfde periode meer dan verdubbeld.

Nederland is de afgelopen zomer ook door handelsbeperkingen naar China getroffen. Dit zien we nu ook terug in de cijfers. In totaal exporteerde Nederland 1% meer varkensvlees (januari tot oktober 2020 vergeleken met dezelfde periode in 2019), maar achter dit cijfer gaan grote verschuivingen schuil. Bijna alle belangrijke bestemmingen binnen de EU laten een grote daling zien. Vooral de export naar Duitsland (123.000 ton; -13% jaar-op-jaar), Italië (104.000 ton; -16% jaar-op-jaar) en Griekenland (71.000 ton; -10% jaar-op-jaar) is afgenomen. Aan de andere kant is de export naar China en Hong Kong met 28% gestegen (353.000 ton). In figuur 1 zie je de import van varkensvlees in China van januari 2019 tot en met november 2020.

Figuur 1: import varkensvlees China

Bron: Trade Data Monitor, Rabobank 2021

Hoe ziet Europese varkenshandel eruit in 2021?

Hoe de handel in de loop van 2021 ontwikkelt, hangt vooral af van de AVP-situatie in Duitsland. De AVP-uitbraken nemen daar namelijk verder toe. Hierdoor neemt de kans af dat China regionalisering in de eerste helft van dit jaar accepteert. Dankzij deze maatregel mag Duitsland namelijk nog steeds varkensvlees exporteren uit gebieden zonder AVP. Maar door relatief lage prijzen in Duitsland en blijvende uitdagingen in China is de kans dat de regionalisering geaccepteerd wordt nog steeds haalbaar. Tot die tijd moet de Duitse sector voor een maandelijkse hoeveelheid van 65.000 ton varkensvlees en -producten een nieuwe bestemming vinden.

Voor Nederlandse varkenshouders hebben stijgende voerkosten meer effect dan verschuivingen van de export. Volgens cijfers van het InterPIG-netwerk waren voerkosten gemiddeld 57% van de totale kostprijs in 2019. De afgelopen maanden stegen de wereldmarktprijzen sterk voor de belangrijkste voedermiddelen sojameel, maïs en tarwe. Hierdoor ontstaat ook de druk om recepten aan te passen en eventueel andere graansoorten te gebruiken. Dit kan weer zorgen voor hogere prijzen van deze vervangers. We verwachten dat de gemiddelde prijs in 2021 vergeleken met 2020 voor sojameel 35%, maïs 42% en tarwe 19% stijgt. De redenen hiervoor zijn divers, maar komen neer op een beperkter aanbod terwijl de vraag is gestegen. Weersinvloeden in Rusland en de Verenigde Staten (VS) zijn bijvoorbeeld een uitdaging voor tarwe. Daarnaast beperken lagere voorraden in de VS het aanbod van maïs en de vraag vanuit China bepaalt momenteel de prijs van soja. Het effect van deze stijging kan regionaal verschillen.

Vraaggestuurd produceren wordt nog belangrijker voor varkenshouders

De markt van biggen en varkensvlees is volop in beweging. Incidenten bepalen op de korte termijn sterk vraag en aanbod, maar hebben ook effect op de lange termijn. Kortom: de markten verschuiven. De afnemende importbehoefte vanuit China leidt tot een andere marktvraag in het middensegment, terwijl de afhankelijkheid van deze export in veel landen juist toeneemt. Daarom wordt het steeds belangrijker om te produceren op basis van de vraag. Daarnaast groeit de vraag in het segment met onderscheidende producteigenschappen, ontstaan er nieuwe samenwerkingsverbanden en spelen digitalisering, transparantie en milieugebruiksruimte een grotere rol.