Schoonmaakbranche: waarom innoveren noodzakelijk is

De schoonmaakmarkt bestaat naast schoonmaak in kantoren, scholen en ziekenhuizen ook uit glasbewassing, brand- en roetreiniging, reiniging in de levensmiddelenindustrie, gevelreiniging en het reinigen van vervoermiddelen zoals bussen, treinen en vliegtuigen. De verdeling van de omzet is ongeveer 70% schoonmaak, 10% glasbewassing en 20% specialistisch werk.

De sector kent een structuur van enkele grote en veel kleine spelers. Ruim 90% procent van de schoonmaakbedrijven heeft minder dan 5 werknemers in dienst. De top 10 partijen in de markt zijn goed voor ongeveer 75% van de totale sectoromzet.

De schoonmaakmarkt groeit, maar niet zonder slag of stoot. Snel stijgende kosten, een toenemend personeelstekort en stevige onderlinge concurrentie zorgen voor de nodige uitdagingen. Schoonmaakbedrijven moeten opschalen, zich specialiseren en innoveren om de concurrentie voor te blijven. Het Keurmerk Schoon (voorheen OSB keurmerk) en het SieV-keurmerk zijn de grootste keurmerken op de schoonmaakmarkt. Beiden zeggen iets over de betrouwbaarheid en vakkundigheid van een schoonmaakbedrijf.

Momenteel zijn veel bedrijven bezig met het vormgeven van hybride werken. Bedrijven en medewerkers zijn samen op zoek naar de juiste balans. Deels thuis en deels op locatie werken betekent dat er niet altijd evenveel mensen op hetzelfde moment op kantoor aanwezig zijn. Dit heeft gevolgen voor de schoonmaak en vraagt om een grote mate van flexibiliteit van de branche.

Schoonmaak op de juiste plaats en tijd en het gebruik van data en technologie heeft al langer volop de aandacht van de schoonmaakbranche. Vooral bij grotere bedrijven die de mogelijkheden hebben om te investeren zal de aandacht voor en toepassing hiervan de komende jaren snel toenemen.

Hoewel de schoonmaakbranche een vrij jonge bedrijfstak is, is het inmiddels één van de grootste werkgevers van Nederland. Toch ervaart ongeveer de helft van de schoonmaakbedrijven (47%) het aantrekken van personeel als de grootste uitdaging van dit moment en de komende jaren.

Arbeidsomstandigheden die vaak zwaarder zijn dan in andere branches, hoge werkdruk en een gebrek aan aanzien voor het beroep zorgen voor uitdagende omstandigheden om voldoende mensen te blijven interesseren voor de sector. Ook kijken we aan tegen een beroepsbevolking die nu al minder hard, maar straks helemaal niet meer groeit. Al vanaf 2025 hebben we te maken met een flinke afvlakking van de groei van de beroepsbevolking. Een grote uitdaging voor nu, maar zeker ook voor de toekomst.

Het arbeidstekort vormt niet alleen een grote hindernis om verder te groeien, maar zorgt er ook voor dat het steeds moeilijker wordt om bestaande klanten te bedienen. Omzetgroei komt daarmee onder druk te staan. Deze beweging is al enige tijd aan de gang , zet langzaam maar zeker door en is niet te stoppen (zie figuur 1).

In een wereld die steeds meer connected is zien we een groeiende inzet van bewegingssensoren. Deze sensoren geven inzicht in hoe vaak en hoe intensief ruimtes worden gebruikt. De verzamelde data helpt schoonmaakbedrijven om het juiste werk op het juiste moment te verrichten.

Data-analyse over het gebruik van ruimtes draagt bij aan een betere planning en minder reizen voor medewerkers, doordat ze bepaalde locaties niet of minder vaak hoeven te bezoeken. De data wordt daarnaast voor medewerkers zichtbaar gemaakt op een telefoon of tablet. Zo weten zij welke ruimtes meer of juist minder aandacht nodig hebben. De verzamelde data is ook interessant voor de eigenaar of gebruiker van een pand. Nieuwe inzichten kunnen namelijk leiden tot andere keuzes in gebruik van het pand.

Om het werk van schoonmakers te versnellen en te verlichten wordt geïnvesteerd in machines. Dweilmachines zorgen er bijvoorbeeld voor dat er minder zware, lichamelijke inspanning nodig is. En dankzij robotstofzuigers hoeft er minder personeel te worden ingezet.

Door de komst van een nieuwe CAO zijn de loonkosten voor werkgevers flink gestegen. Ook zorgen hogere inkoopkosten als gevolg van inflatie, een afkoelende economie en stevige concurrentie voor meer financiële druk. Het doorberekenen van deze extra kosten lukt niet altijd. Concurrentie op prijs lijkt weer terug op het niveau van voor de coronapandemie. Buiten het personeelstekort lijkt er dan ook weer sprake van het oude normaal. Gelukkig zijn er ook kansen om je te blijven onderscheiden als schoonmaakbedrijf.

Opschalen biedt mogelijkheden om een breder dienstenpakket aan te bieden, passend bij een kantoorpand. Denk aan catering en/of beveiliging waardoor er een one-stop shop concept ontstaat.

Een specialisatie in een bepaalde sector of werkzaamheden zorgt voor meer kennis. Dit maakt je van toegevoegde waarde voor klanten, waardoor je minder gevoelig wordt voor concurrentie op prijs.

Personeel staat echter de komende jaren bovenaan de prioriteitenlijst. Hoe trek je goed personeel aan, en hoe zorg je ervoor dat het blijft? Lees ‘Personeelstekorten zijn het nieuwe normaal’ voor concreet advies.