Onderzoek
Groei Nederlandse economie onverminderd hoog: ook in 2018 meer dan drie procent
Nederland blijft groeien: in 2018 met 3,1 procent en in 2019 met 2,5 procent. In het buitenland liggen er uitdagingen en kansen. Brexit kan de groei dempen. Maar er is wereldwijd de komende jaren ook meer vraag naar Nederlandse producten.
In het kort
Er lijkt voorlopig nog geen einde te komen aan de fase van hoogconjunctuur waar de Nederlandse economie zich momenteel in bevindt. In 2017 groeide de economie al met een stevige 3,1 procent en wij verwachten dat de economische groei ook in 2018 op 3,1 procent uitkomt (tabel 1). We gaan er dus van uit dat de groei twee achtereenvolgende jaren boven de drie procent ligt. Dergelijk hoge groei zagen we voor het laatst in 2006 en 2007.
De recente groei is ruim boven de door ons geschatte potentiële groei van de economie. Wij verwachten daarom een verder dalende werkloosheid en oplopende inflatie.
Met de huidige raming ligt onze verwachting voor de economische groei in 2018 en 2019 hoger dan in onze vorige raming. Dat komt voor een groot deel doordat we de groei van de private investeringen voor 2018 en 2019 naar boven bijstellen. Onderliggend verwachten we dat de woninginvesteringen hoger uitvallen doordat de woningmarkt nog beter presteert dan we eerder hadden geraamd.
Overal groei
De groei is dit en volgend jaar breed gedragen. De consumptie door huishoudens groeit met 2,1 procent; dat is sneller dan vorig jaar. Drie factoren stuwen deze ontwikkeling. Allereerst groeit de werkgelegenheid verder, waardoor de werkloosheid daalt en in 2018 op 4,0 procent uitkomt (figuur 1). Dit drijft het besteedbaar inkomen van huishoudens op. Mensen die een baan vinden gaan er qua inkomen flink op vooruit en de krapte op de arbeidsmarkt zorgt voor opwaartse druk op de lonen.
Verder ligt het consumentenvertrouwen op een hoog niveau (Figuur 2). Consumenten durven het door de zekerheid van een baan of een hoger inkomen weer aan om grote aankopen te doen.
Dat hoge vertrouwen hangt overigens samen met een derde drijvende factor achter de stijgende consumptie: de woningmarkt is op veel plekken in het land hersteld van de crisis. Stijgende huizenprijzen zorgen ervoor dat minder hypotheken ‘onder water’ staan en geven mensen het gevoel dat ze rijker zijn dan eerst.
De aantrekkende huizenmarkt zorgt ook voor hogere woninginvesteringen, in lijn met het stijgende aantal transacties op de woningmarkt en het aantal verstrekte bouwvergunningen. Er werd een record aantal woningen verkocht in het laatste kwartaal van 2017. De aankoop van een woning gaat vaak gepaard met extra uitgaven voor verbetering van de woning. Verder dragen de bedrijfsinvesteringen positief bij aan de groei; het producentenvertrouwen staat inmiddels op recordhoogte.
Verder krijgt de economie nog eens een extra stimulans door de geplande, additionele uitgaven uit het regeerakkoord. De overheid versterkt daarmee de huidige, cyclische opleving van de economie.
Als laatste doet ook de export het goed. Deze groeit in onze ramingen met 4,5 procent in 2018 en blijft dus op volle toeren draaien. De import loopt weliswaar nog verder op, maar onderaan de streep verdient Nederland zijn geld in het buitenland.
Er liggen veel kansen in het buitenland …
Dankzij de sterke groei van de wereldeconomie liggen er voor Nederland veel kansen in het buitenland. De vraag naar Nederlandse producten in de rest van de wereld ontwikkelt zich de komende jaren gunstig. Welke landen moeten Nederlandse bedrijven overwegen als ze internationaal willen uitbreiden?
Dat hangt af van de vraag of bedrijven willen investeren of exporteren. In het geval van investeringen, bijvoorbeeld in productiefaciliteiten in het buitenland, zijn het zakenklimaat, de kwaliteit van de rechtstaat, de mate van politieke stabiliteit en de plaats van een land in de economische waardeketen van belang. In een studie van opkomende markten komen we zo tot een Top Tien voor investeringen: Chili, Costa Rica, Uruguay, Polen, Hongarije, Kroatië, Georgië, Qatar, Verenigde Arabische Emiraten en Maleisië. Deze landen scoren over de hele linie van de genoemde factoren zeer behoorlijk. De stap vanuit Nederland, of andere ontwikkelde landen, om hier te investeren is relatief het kleinst ten opzichte van andere opkomende markten.
Voor export is het belangrijk om te kijken naar hoe de vraag naar Nederlandse producten zich de toekomst ontwikkelt. Absolute economische groei, uitgedrukt in euro’s, is daarom een belangrijke maatstaf voor in welke landen exportkansen liggen voor Nederlandse ondernemers. Daarnaast is afstand van belang, omdat uit onze analyse blijkt dat afstand een belangrijke handelsbarrière vormt voor Nederlandse exporteurs. De grootste kansen liggen daarom ook dichtbij, in Europa. Maar door de florissante groeicijfers aldaar doen ondernemers er ook goed aan om onder andere China, Nigeria, de Verenigde Arabische Emiraten, Brazilië en India in de gaten te houden.
… maar het buitenland vormt ook een uitdaging voor de Nederlandse economie
Door haar afhankelijkheid van het buitenland profiteert de Nederlandse economie dus van de huidige conjuncturele opleving van de wereldeconomie. Maar deze afhankelijkheid zorgt er ook voor dat Nederland veel te verliezen heeft bij een negatieve geopolitieke gebeurtenis.
En het gaat daarbij niet alleen maar om een daadwerkelijke gebeurtenis, zoals een militair conflict in de Zuid-Chinese Zee, een escalatie van spanningen in het Midden-Oosten of het uitbreken van een handelsoorlog, waarbij Nederlandse financiële belangen direct worden geraakt. Het risico op zo’n geopolitieke gebeurtenis heeft op zichzelf ook al een macro-economische impact. Eerder berekenden wij dat de huidige economische groei een half procentpunt lager is dan ze zou kunnen zijn zonder de huidige spanningen in bijvoorbeeld het Midden-Oosten of rond Noord-Korea. Dat heeft er onder andere mee te maken dat bedrijven voorzichtiger zijn in hun investeringsbeslissingen vanwege het risico dat dergelijke geopolitieke situaties escaleren. Met andere woorden, de economische groei zou nog uitbundiger kunnen zijn, zonder de huidige internationale onzekerheden.
Er is ook een aantal concrete gebeurtenissen waarvan met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kan worden gezegd dat ze de groei gaan raken. De belangrijkste daarvan is de Brexit. De precieze impact daarvan is nog niet bekend, maar een scenario-analyse die wij eerder hebben gedaan, kan een handje helpen om die goed in te schatten. In het geval van een ‘harde’ Brexit, waarbij het Verenigd Koninkrijk voortaan handel drijft met de EU op basis van WTO-regels, moet Nederland ruim 4 procent groei inleveren tot 2030. Maar ook het wat minder ingrijpende scheidingsscenario dat wij verwachten, met een overgangsperiode en uiteindelijk een vrijhandelsverdrag tussen het VK en de EU, kan Nederland zo’n 3 procent groei op lange termijn kosten. Daarnaast houden we nauwlettend de ontwikkelingen rond het Amerikaanse handelsbeleid in de gaten. Een escalatie in de handelsbetrekkingen met de Verenigde Staten zou de Nederlandse economie schaden.
Conclusie
Al met al gaat het de Nederlandse economie momenteel voor de wind. De huidige internationale situatie vormt een uitdaging, maar het buitenland biedt daarbij op zowel korte als langere termijn ook legio kansen voor Nederlandse ondernemers en de Nederlandse economie.