Opinie
Contant geld is nog lang niet weg
Het gebruik van contant geld in ons land loopt terug. Grote betalingen worden al heel lang vooral via de bank afgewikkeld. Aan de toonbank was contant geld tot voor kort nog wel dominant bij kleinere transacties. Maar sinds de komst van de contactloze betaling neemt het gebruik van cash ook hier snel af.
Ook al loopt het gebruik van contant geld terug, er zijn nog altijd redenen waarom mensen het zullen blijven gebruiken.
Minder gebruik van contant geld
Het gebruik van contant geld in ons land loopt terug. Grote betalingen worden al heel lang vooral via de bank afgewikkeld. Aan de toonbank was contant geld tot voor kort nog wel dominant bij kleinere transacties. Maar sinds de komst van de contactloze betaling neemt het gebruik van cash ook hier snel af. Sommigen verwachten daarom dat contant geld snel in onbruik zal geraken.
Nederland loopt uit de pas
Persoonlijk verwacht ik dat niet. Ten eerste is de Nederlandse ontwikkeling vrij uniek, zeker in de eurozone. In vrijwel alle eurolanden is de contante betaling nog veruit de belangrijkste. Dat komt niet doordat die landen in technologische zin achterlopen. Ook in Oostenrijk en Duitsland, landen waar contant geld nog zwaar dominant is, kun je contactloos betalen. Het slaat daar alleen minder aan. Omdat contant geld in de rest van de eurozone nog erg populair is, zal het ook bij ons niet snel verdwijnen. We zitten nu eenmaal in hetzelfde valutagebied.
Contant geld is de ultieme back-up
Ten tweede hebben ook Nederlanders in het algemeen nog steeds contant geld in huis. Contant geld heeft namelijk enkele unieke eigenschappen. Alleen een contante betaling is volledig anoniem. Verder heeft contant geld de functie van back-up. Veel mensen houden contant geld aan voor het geval het normaal zeer betrouwbare girale betalingsverkeer toch uitvalt, bijvoorbeeld bij een zware stroomstoring. Contant geld doet het namelijk altijd. Het blijkt dan ook dat de hoeveelheid contant geld, en dan met name de kleinere coupures, niet echt afneemt. Het is er wel, maar het wordt in normale tijden minder gebruikt, al is de contante omzet nog altijd substantieel. In economentermen: de omloopsnelheid van het contante geld neemt af.
Overheid ontmoedigt grote cashbetalingen
De overheid ziet graag dat mensen giraal betalen. Zij streeft er zelfs expliciet naar om contant geld voor grote transacties uit te bannen. Het teruglopende gebruik van contant geld stelt De Nederlandse Bank echter wel voor uitdagingen. De infrastructuur die het contante geld ondersteunt, is namelijk relatief duur. Denk aan de gelduitgifteautomaten en de gepantserde geldauto’s. Die worden steeds minder gebruikt, dus is de verleiding groot om die infrastructuur in te krimpen. Als dan een calamiteit uitbreekt die tot een groter gebruik van contant geld noopt, ontstaat een acuut distributieprobleem.
Contant geld is wettelijk betaalmiddel
Ook verwacht ik dat in ons land steeds meer winkeliers een bordje ‘hier alleen pinnen’ willen plaatsen. Dat is precair, omdat de contante betaling wel de status van wettig betaalmiddel heeft, maar de girale betaling niet. Een winkelier mag in ons land contant geld daarom alleen weigeren als de klant genoeg alternatieven heeft. Een monopolist of een overheidsinstelling moet sowieso contant geld blijven accepteren.
Als steeds meer winkeliers contant geld willen weigeren, kan de situatie ontstaan dat de overheid hen dit verbiedt. Wat tot rechtsongelijkheid kan leiden tussen bijvoorbeeld een supermarkt die contant geld wél mag weigeren (omdat de concurrenten nog cash accepteren) en de supermarkt die dit als laatste wil gaan doen. In die context is het zelfs denkbaar dat de overheid alle winkels verplicht om tot een bepaald bedrag contant geld te accepteren. Ook mensen die geen bankrekening hebben, moeten immers boodschappen kunnen doen. Uiteraard kunnen winkeliers ook dan proberen hun klanten te verleiden tot het betalen per pinpas door daar een korting aan te koppelen. Maar het duurt nog wel even voordat we alleen maar giraal betalen. Contant geld is hardnekkig.
Verschenen op RTL-Z/Opinie, 11 december 2019