Hoe een Marshallplan voor onze economie er uit moet zien

De economische groei in Nederland loopt de komende jaren terug. Deels door dreigende conjuncturele tegenwind, maar onderliggend stagneert de groei van onze arbeidsproductiviteit al langer. En laat deze laatste factor nu cruciaal zijn voor onze welvaart op lange termijn. Het is de hoogste tijd voor een Marshallplan voor onze economie.

Waarom een Marshallplan? Omdat er grote investeringen nodig zijn, al dan niet via een investeringsfonds. Bijvoorbeeld in innovatie en technologie. In het oorspronkelijke Marshallplan werden daar vanaf eind jaren 40 dan ook substantiële bedragen aan uitgegeven. Maar net als toen zijn ook investeringen in management onontbeerlijk. Veel minder bekend is namelijk dat het Marshallplan ook inzette op beter management. Op studiereizen naar de Verenigde Staten leerden de Europeanen ‘moderne’ managementpraktijken, zoals het regelmatig onderhouden van machines en het systematisch bijhouden van bestellingen en verkopen. Recent onderzoek naar deze periode door de Italiaanse econoom Michela Giorcelli laat zien dat deze studiereizen een grote impact hadden op de naoorlogse productiviteitsverbetering van bedrijven. Het effect van nieuwe technologie was het grootst wanneer gelijktijdig ook moderne managementpraktijken werden aangeleerd.

Ook vandaag de dag zijn goede managementpraktijken van groot belang voor de productiviteit van Nederlandse bedrijven. Dit bleek afgelopen week nog maar eens uit De Staat van het MKB, een rapport van het Comité voor Ondernemerschap met daarin onder anderen koningin Máxima. Kernboodschap: in Nederland blijft de kwaliteit van managementpraktijken nog steeds achter in vergelijking met de ons omringende landen. Uit ons eigen onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat bedrijven in Nederland zo’n zeven procent hogere winst mislopen ten opzichte van Zweedse en Duitse bedrijven. Tijd dus om management een prominente plek te geven in een hedendaags Marshallplan voor productiviteit.

Allereerst moet er veel meer aandacht komen voor de verspreiding van managementkennis binnen het Nederlandse bedrijfsleven. Leidinggevenden hebben vaak geen idee hoe de kwaliteit van hun management er daadwerkelijk voor staat. Ons onderzoek laat zien dat opleiding en training van werknemers sterk samenhangt met de kwaliteit van managementpraktijken bij bedrijven. Meer aandacht dus voor onderwijs van werknemers. En net als in het oorspronkelijke Marshallplan kan worden ingezet op het organiseren van onderlinge bedrijfsbezoeken. Dit klinkt wellicht triviaal. Feit is wel dat bedrijven die worden blootgesteld aan goed management, zelf ook meer geneigd zijn hun management op orde te brengen.

Tot slot betekent dit dat de Nederlandse overheid zich minder eenzijdig moet richten op technologie. Bedrijven die toen Marshallhulp ontvingen werden immers niet alleen geholpen met nieuwe machines en apparatuur, maar ook met het inrichten van hun managementpraktijken. Nieuwe technologie gedijt het beste wanneer bedrijven goed georganiseerd zijn. Juist als de overheid met het nieuwe investeringsfonds een succes wil maken van de ontwikkeling en adoptie van nieuwe technologie, doet ze er goed aan meer aandacht te besteden aan goed management.

Deze column is eerder verschenen op RTL Z/Opinie, 16 oktober 2019