De impact van Trump op de economie

Met de inauguratie van Donald J. Trump krijgt de Republikeinse Partij naast het presidentschap ook de meerderheid in het Congres. Daarmee kan de partij de zes jaar durende patstelling doorbreken die voorkwam dat de federale regering daadkrachtige beleidsmaatregelen kon nemen. In elk geval tot de tussentijdse verkiezingen in november 2018.

In dit artikel analyseren Rabobank-economen de economische beleidsveranderingen die zij verwachten van de politieke machtswisseling in Washington. Van het reeds aangekondigde aanzienlijke pakket begrotingsmaatregelen om de economische groei te stimuleren tot de mogelijke omslag in het energiebeleid.

Samenwerking vereist

Trump wil de Amerikaanse economie stimuleren. Daarvoor heeft hij plannen om de uitgaven aan infrastructuur te verhogen, de belastingen te verlagen en bedrijfsregelgeving af te schaffen. Voor de realisatie van dergelijke plannen is samenwerking met het Congres vereist. Dat is namelijk verantwoordelijk voor het opstellen van wetsvoorstellen rondom overheidsuitgaven en belastingen. De president kan de wetsvoorstellen alleen ondertekenen of hierover zijn veto uitspreken.

Hoewel de voorstellen van Trump de belastingen voor alle inkomensgroepen verlagen, zullen de hoogste inkomensgroepen hiervan het meest profiteren. Ironisch genoeg droegen juist protesten onder stemgerechtigden uit de arbeidersklasse bij aan zijn Republikeinse nominatie.

Trumps plannen zullen voornamelijk leiden tot lagere belastinginkomsten, met vooral dalende bedrijfsbelastingen. Dit zal de economie een impuls geven. Deze impuls kan nog verder worden versterkt door de voorgestelde hogere uitgaven aan infrastructuur en defensie. Maar dergelijke omvangrijke belastingverlagingen kunnen ook leiden tot een toename van het begrotingstekort en de staatsschuld.

Vroeg akkoord

Een hogere staatsschuld en een hoger begrotingstekort zullen wellicht op problemen stuiten bij de zogenoemde 'budgethaviken' in het Congres. In dat geval moet Trump genoegen nemen met een uitgekleed stimuleringspakket.

Hoe dan ook zullen we snel weten welke kant het opgaat met de plannen van Trump. Want nu de Republikeinen het in beide huizen van het Congres voor het zeggen krijgen, kan relatief vroeg in het jaar een akkoord worden bereikt over het begrotingsbeleid. Het zal naar verwachting nog wel enige tijd duren voordat de impact ervan op de economie voelbaar wordt.

Lees de uitgebreide Engelstalige tekst hier.

Terwijl het begrotingsbeleid voornamelijk in het Congres wordt opgesteld, heeft het Witte Huis de overhand voor wat betreft het handelsbeleid. Trump kan daardoor al op zijn eerste dag als president protectionistische maatregelen nemen, zonder goedkeuring van het Congres.

Gezien zijn zeggenschap over buitenlandse zaken kan hij vrijhandelsverdragen terugdraaien, zoals de North American Free Trade Agreement (NAFTA). Ook is het mogelijk dat Trump de handelstarieven voor Mexico en Canada verhoogt tot het tarief van 3,5 procent voor meest begunstigde landen (MFN). En zonder de Wereldhandelsorganisatie te verlaten, zou hij de tarieven kunnen verhogen tot boven het MFN-percentage en aanvullende invoerbeperkingen kunnen opleggen.

Averechtse uitwerking

Verder heeft Trump als president de macht om huidige tekorten op de lopende rekening, oneerlijke handelspraktijken, bedreigingen voor de nationale veiligheid, nationale rampen en oorlogen aan te pakken. Dat geeft hem dus reële onderhandelingsmacht om zonder tussenkomst van het Congres handelsbarrières op te werpen.

Als Trump in een handelsoorlog verwikkeld raakt, zal de Amerikaanse economie daaronder lijden. Maar ook zonder een totale handelsoorlog zullen protectionistische maatregelen de positieve invloed van de begrotingsimpuls verzwakken. Het zal bovendien de wereldhandelsgroei ondermijnen en een averechtse uitwerking hebben op de VS.

Lees de uitgebreide Engelstalige tekst hier.

Als Trumps stimuleringsplannen worden uitgevoerd, zal de Amerikaanse overheidsschuld sterk stijgen. De overheidsschuldquote van de VS is al hoog en zal zeker verder toenemen als gevolg van ongedekte verplichtingen in programma's voor sociale zekerheid en gezondheidszorg, een vergrijzende bevolking en stijgende rentetarieven wanneer de Fed haar beleidsnormalisatie de komende jaren voortzet.

Vroegtijdige schattingen van de effecten van Trumps belastingplan wijzen op een stijging van de algemene staatsschuld van 108 procent van het BBP naar ten minste 136 procent in 2025. Hierbij wordt geen rekening gehouden met de mogelijke effecten van economische groei, maar we verwachten dat deze effecten beperkt en tijdelijk zullen zijn, aangezien Trumps handelsbeleid de positieve invloed van zijn begrotingsbeleid waarschijnlijk afzwakt.

In 2016 vormden de rentebetalingen al ongeveer 10 procent van de totale overheidsinkomsten, ondanks de historisch lage rentevoet. Als we het stijgende rente- en dalende inkomsteneffect van Trumps beleid daarbij optellen, is het duidelijk dat de schuldbetaalbaarheid op het spel staat.

Om in de toekomst aan de schuldverplichtingen te kunnen blijven voldoen, zal president Trump of de overige uitgaven moeten beperken, wat nadelig uitpakt voor huishoudens en/of bedrijven, of de begrotingstekorten verder moeten laten oplopen – als het Congres daar toestemming voor geeft. Uiteindelijk is het de vraag of de schuld kan worden geherfinancierd. Op dit punt biedt het ‘exorbitante privilege’ van de VS –het feit dat de dollar wereldwijd de belangrijkste reservevaluta is– enige speelruimte.

Lees de uitgebreide Engelstalige tekst hier.

Onder de nieuwe regering zal de Amerikaanse economie met een enorme omslag in energiebeleid worden geconfronteerd. De ‘Amerikaanse energiedominantie’ en energieonafhankelijkheid die Donald Trump zijn kiezers heeft beloofd, moet tot stand komen door een energiebonanza te ontketenen. Dit wil de president als volgt bereiken: beperking van de energieregelgeving (inclusief zich onttrekken aan internationale verplichtingen zoals het klimaatverdrag van Parijs), uitbreiding van het federale areaal dat beschikbaar is voor exploratie, steun voor ontwikkeling van de energie-infrastructuur en bevordering van innovatie met betrekking tot alle energievormen, omdat ‘de regering geen winnaars en verliezers moet uitkiezen’. Al met al lijkt het energie- en klimaatveranderingsbeleid dat Trump wil voeren steun te bieden aan steenkool, gas en olie. De ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen en de beperking van broeikasgassen komen op een laag pitje te staan. Maar hoewel Trumps beleid de ingezette ontwikkeling naar een meer duurzame energiemix zal vertragen, zal het deze niet kunnen stuiten, omdat marktkrachten gas en hernieuwbare energiebronnen goedkoper maken.

Lees de uitgebreide Engelstalige tekst hier.

Terwijl de financiële markten al hun hoop op de nieuwe president hebben gevestigd, rust nu de zware taak op Trump om zijn beloften na te komen. Met het Republikeinse Congres aan zijn zijde moet hij de komende maanden een substantieel stimuleringspakket kunnen smeden. Het kan echter aanzienlijk meer tijd vergen voordat deze stimulering de groei van het Amerikaanse BBP versnelt. Ondertussen kunnen de aanzienlijke nadelige risico's die aan Trumps handelsbeleid kleven zich echter manifesteren ruim voordat de impuls van het begrotingsbeleid voelbaar wordt. Bij alle positiviteit die momenteel in de markten is verdisconteerd, bestaat er in de loop van het jaar een aanzienlijk neerwaarts risico voor de aandelenkoersen, rentetarieven en de Amerikaanse dollar. Het monetaire beleid kan een neerwaartse beweging van de rentetarieven en de zwakte van de dollar versterken. Op dit moment verwacht de Fed haar belangrijkste beleidstarief in 2017 driemaal te zullen verhogen. Mochten tegenvallende economische cijfers haar ertoe dwingen de verhogingen minder snel door te voeren dan momenteel verwacht, dan heeft dit ook een neerwaarts effect op de lange rente en verzwakt dit de dollar.

Lees de uitgebreide Engelstalige tekst hier.

Trumps plannen om de uitgaven aan infrastructuur te verhogen, belastingtarieven te verlagen, regelgeving te schrappen en de energiesector te liberaliseren, moeten de Amerikaanse economie de komende jaren aanjagen. Hogere overheidsuitgaven en lagere belastinginkomsten kunnen echter ook de overheidsschuld opstuwen. Dit kan op lange termijn ongunstig uitpakken voor de Amerikaanse economie. Sterker nog, Trumps handelsbeleid zou al snel een averechtse werking kunnen krijgen en de positieve effecten van zijn begrotingsbeleid tenietdoen. En ten slotte kan zijn micromanagement van investeringsbeslissingen in het bedrijfsleven een negatieve invloed hebben op het binnenlandse ondernemersklimaat. Per saldo lijkt het erop dat de financiële markten vooral de positieve aspecten hebben verdisconteerd, en wellicht onvoldoende rekening hebben gehouden met de negatieve.

Lees de Engelstalige tekst hier.