Onderzoek
China: uitdagende balanceeract tussen economische groei en stabiliteit
De Chinese economie presteerde volgens de officiële groeicijfers boven verwachting in de eerste helft van 2017. Naar verwachting valt de groei in de komende kwartalen terug als gevolg van meer focus op risicobeperking.

De Chinese economie presteerde in de eerste helft van 2017 boven verwachting, waardoor de groeidoelstelling van de Chinese overheid van ‘6,5% reële bbp groei of hopelijk iets hoger’ voor heel 2017 binnen handbereik is. Hierdoor kunnen Chinese beleidsmakers hun focus verleggen naar een betere beheersing van risico’s. Op de korte termijn liggen deze vooral in toenemende onevenwichtigheden in de financiële sector en de huizenmarkt. Naast deze binnenlandse risico’s zorgt de externe (politieke) omgeving voor onzekerheid.
Economische groei zet vooralsnog door…
Nadat het volume van de Chinese economie in 2016 met 6,7% groeide, was de verwachting dat de groei dit jaar terug zou vallen[1]. De groei werd in het afgelopen jaar namelijk kunstmatig hoog gehouden door overheidsstimulering en extra kredietverlening, wat in 2017 naar verwachting minder het geval zou zijn. Volgens de officieel gerapporteerde groeicijfers behaalde China zowel in het eerste als in het tweede kwartaal van 2017 een jaar-op-jaargroei (j-o-j) van 6,9%. De kwartaal-op-kwartaalgroei (k-o-k) bedroeg in deze kwartalen respectievelijk 1,3% en 1,7%. In de eerste helft van 2017 viel met name de flinke groeibijdrage van de publieke sector op. Dit is goed zichtbaar in de groei van investeringen in vaste activa en de industriële productie (figuur 1 en 2). Het grootste deel van het investeringsvolume bestaat bijvoorbeeld uit publieke investeringen in infrastructuur[2].
[1] Eerder lieten onze en andere schattingen al zien dat de daadwerkelijke onderliggende activiteit in de Chinese economie waarschijnlijk lager lag.
[2] Data voor investeringen zijn alleen voor het eerste kwartaal beschikbaar in reële termen, het tweede kwartaal moet nog gecorrigeerd worden voor prijsontwikkelingen.
Figuur 1: Investeringen vooral vanuit publieke sector

Figuur 2: Staatsbedrijven houden industriële productie op peil

Op dit moment is er nog geen onderverdeling van het bbp beschikbaar op basis van bestedingscomponenten, maar maandcijfers duiden erop dat ook de particuliere consumptie en de buitenlandse handel een positieve bijdrage aan de groei hebben geleverd. De particuliere consumptie en detailhandelsverkopen namen gestaag verder toe, terwijl de handel herstelde ten opzichte van 2016. Dit geldt zowel voor de export als de import, maar onderliggend lijkt een relatief sterke importgroei de groeibijdrage vanuit de netto-handel enigszins te beperken. De groei van de Chinese export werd in de eerste vijf maanden van 2017 hoofdzakelijk gedreven door hogere vraag vanuit belangrijkste handelspartners in ontwikkelde economieën als de VS, Europa en Japan. Maar ook de invoer van Chinese goederen en diensten door opkomende ASEAN markten in de regio liet herstel zien ten opzichte van een jaar eerder (figuur 3).
Figuur 3: Grootste deel Chinese export naar ontwikkelde economieën

Per saldo gaan wij uit van een bbp-groei van 6,5% voor 2017. Dit komt enerzijds door de sterke start van het jaar, anderzijds door de lagere groeiverwachting voor de komende kwartalen. Voor 2018 is onze huidige groeiverwachting 6%, vooral doordat de economie afkoelt als gevolg van toenemende onevenwichtigheden en de groeiende focus van beleidsmakers daarop. Maar dit zal grotendeels afhangen van de uiteindelijke groeidoelstelling van Chinese beleidsmakers.
…maar zal lager uitvallen door focus op risicobeperking
De voornaamste onevenwichtigheid in de Chinese economie betreft op korte termijn de binnenlandse schuldontwikkeling. De Chinese private schuld is als percentage van het bbp steeds verder opgelopen (figuur 4), wat deels heeft geleid tot een rating downgrade door Moody’s van A1/negatief naar Aa3/stabiel. De grote vraag die Moody’s hierbij stelt is of de Chinese overheid haar grip kan houden op de (private) schuldontwikkeling. Een groot deel van de extra schuld is aangewend voor investeringen op de huizenmarkt. Dit heeft geleid tot excessieve prijsontwikkelingen met bijkomende (potentiële) nadelen van dien, zoals wij eerder schreven. In China worden steden door analisten en beleidsmakers veelvuldig ingedeeld in een zogenoemde ‘tier’-classificatie op basis van criteria zoals de populatiegrootte, de kwaliteit van voorzieningen en de infrastructuur. In de zogenoemde Tier-1 steden, de groep van China’s grootste steden, stijgen prijzen inmiddels minder hard dan in 2016. Onderliggend is er een verschuiving te zien naar kleinere Tier-2 en Tier-3 steden. Dit komt vooral door een reeks maatregelen die in de grootste steden zijn genomen om speculatie tegen te gaan. Zo zijn er aankooprestricties voor tweede en derde huizen, hogere aanbetalingsvoorwaarden en mag men vastgoed na aankoop niet te snel verkopen.
Figuur 4: Forse toename krediet/bbp-ratio

Figuur 5: Prijsstijging koelt af in grootste steden

Met het oog op het aankomende partijcongres in het najaar van 2017 is de overheid er alles aan gelegen om de economische groei op peil te houden en tegelijkertijd financiële (en sociale) stabiliteit te waarborgen. Tijdens China’s recente National Financial Work Conference is dit laatste dan ook als topprioriteit bestempeld. Rond het partijcongres zullen meer beleidsacties volgen, maar de richting is duidelijk. Zo komt er een brede kabinetscommissie die moet zorgen voor meer gecoördineerd financieel toezicht, krijgt de centrale bank (People’s Bank of China, PBoC) een grotere rol om systeemrisico’s te beperken en worden lokale overheden zelf meer verantwoordelijk gehouden voor excessieve risico-ontwikkelingen. Op korte termijn zal dit het risico op een (acute) financiële crisis beperken. Dit gaat echter ten koste van hervormingen binnen de financiële sector, zoals liberalisatie van de kapitaalrekening van de betalingsbalans en een meer markt gedreven financieel systeem door meer ruimte te geven aan private partijen.
Overige risico’s met name extern en geopolitiek van aard
Risico’s ten aanzien van het huidige economische beeld bevinden zich niet alleen in het binnenland. Ook de externe omgeving is uitdagend. In die omgeving spelen allereerst spanningen tussen de VS en China een rol. Er zijn inmiddels 100 dagen verstreken na de ontmoeting tussen presidenten Donald Trump en Xi Jinping en recentelijk vond de zogenoemde Comprehensive Economic Dialogue tussen beide landen plaats. Na afloop van de dialoog was er geen gezamenlijke persconferentie over een plan of (gedeelde) conclusies. Het zal blijken of in dit geval geen nieuws ook goed nieuws betekent, maar we achten de kans groot dat de VS de komende periode handelsbelemmeringen op Chinese staal- en aluminiumexporten introduceert.
Ook de (geo)politieke spanningen zijn niet afgenomen. Het conflict rond Noord-Korea, en daarbinnen de verwachte rol die de VS toedicht aan China, zou voor meer spanning kunnen zorgen, zeker wanneer China –in de ogen van de VS- onvoldoende aan de wensen van de VS kan voldoen. Verder sluimert op de achtergrond ook het conflict tussen China en een aantal Zuidoost-Aziatische landen rond de territoriale wateren van de Zuid-Chinese Zee en China’s afkeer tegen het THAAD raketafweersysteem van de VS en Zuid-Korea. Beide kunnen zorgen voor toenemende regionale instabiliteit met schadelijke economische gevolgen, hoewel dit op korte termijn niet waarschijnlijk lijkt.