Opinie

Minder vergunningen: niet overal, en niet alleen door stikstof

11 december 2019 9:19 RaboResearch

Dat gemeenten steeds minder nieuwbouwvergunningen afgeven is oud nieuws. Maar wat sommigen zich niet realiseren is dat dit niet alleen komt door de stikstofcrisis. Bovendien zit het aantal afgegeven vergunningen in sommige regio’s juist in de lift, schrijft Carola de Groot in deze column.

Huizen in aanbouw met weiland

Na het lezen van de titel van deze column zullen sommigen van u misschien denken dat ik mijn verstand heb verloren. In de afgelopen tijd sprongen de krantenkoppen variërend van “Nieuwbouw stokt door stikstofuitspraak” tot “Stikstofcrisis dreigt bouw tienduizenden nieuwe woningen te dwarsbomen” ons immers tegemoet. De werkelijkheid ligt echter genuanceerder dan dat de krantenkoppen suggereren. Een stuk genuanceerder zelfs.

Aantal vergunningen voor nieuwbouwhuizen daalde al eerder

Want wat is het geval? Al ruim vóór de stikstofuitspraak van de Raad van State daalde het aantal vergunningen voor nieuwbouwhuizen. In het tweede kwartaal van dit jaar – het kwartaal van de uitspraak – gaven gemeenten inderdaad minder vergunningen af dan in diezelfde periode één jaar eerder. Ook de nieuwste cijfers over het derde kwartaal laten een daling zien. En het is verdraaid verleidelijk om dit toe te schrijven aan de stikstof-boeman. Toch is dit te simpel. Want óók in het eerste kwartaal zijn minder vergunningen afgegeven. De verklaring? Mogelijk zijn er dit jaar simpelweg minder vergunningen aangevraagd vanwege al die andere problemen in de bouw: het grote personeelstekort, de hoge bouwkosten en het gebrek aan bouwlocaties.

Bovendien gaf maar liefst een derde van alle gemeenten in het derde kwartaal ongeveer even veel of juist (veel) méér vergunningen af voor nieuwbouw dan in diezelfde periode in 2018. Je zou verwachten dat deze gemeenten ver weg liggen van stikstofgevoelige natuurgebieden, zoals de Veluwe. Immers: hoe verder weg, hoe kleiner de kans dat een woningbouwproject daar stikstofdepositie veroorzaakt en hoe groter de kans dat een gemeente ‘gewoon’ vergunningen verstrekt. Maar nee, ook dat is niet altijd het geval. Zo gaf de Veluwse gemeente Nunspeet de laatste tijd ongeveer even veel of zelfs meer vergunningen af voor nieuwbouwhuizen dan vorig jaar. Voor de gehele Veluwe zien we overigens wél een daling in de vergunningenafgifte. Maar deze daling was wederom al ingezet vóór de stikstofuitspraak.

“Al ruim vóór de stikstofuitspraak van de Raad van State daalde het aantal vergunningen voor nieuwbouwhuizen”

Cijfers voor gemeenten kunnen sterk fluctueren

Uiteraard kunnen de cijfers voor gemeenten flink fluctueren. Maar ook als we kijken naar de ontwikkelingen op regionaal niveau blijft het beeld als een heipaal boven water staan. In negen van de veertig regio’s zijn in het derde kwartaal méér bouwvergunningen afgegeven dan in het derde kwartaal van 2018. Voor woningzoekenden is het bijzonder hoopvol dat hiertoe ook Groot-Amsterdam en Utrecht behoren: de regio’s met het grootste woningtekort. Dit wil overigens niet zeggen dat ze in deze regio’s helemaal geen last hebben van de stikstofuitspraak. De CBS-cijfers geven immers geen inzicht in welk deel van de nieuwbouwambities (tijdelijk) ‘in de ijskast’ is gezet.

Kortom: er worden inderdaad minder nieuwbouwvergunningen afgegeven. Maar dit komt zeker niet alleen door de stikstofcrisis. Dit betekent ook dat zelfs met de invoering van een ruimere drempelwaarde voor stikstofdepositie in de bouw, het nog maar de vraag is of we de nieuwbouwdoelstelling van 75.000 huizen per jaar ineens wél gaan halen. Ook lijkt er geen sprake te zijn van een landelijk probleem. En hier mag best wat meer aandacht voor komen, in plaats van elkaar nog verder de bouwput in te praten.


Column is in aangepaste vorm verschenen op AD.nl, 11december 2019