Druk op huisartsen in Nederland neemt toe

De uitgaven aan huisartsenzorg stijgen. Zo stegen de totale kosten voor huisartsenzorg in 2020 met 7,6% naar 3,9 miljard euro. Extra bijdragen in het kader van corona zijn 138 miljoen (3,5%). Uit onderzoek van de Patiëntenfederatie over bezoek aan de huisarts in de tweede golf blijkt dat 8% van de consulten niet zijn doorgegaan. In de coronaperiode zijn de huisartsen daarom passend gecompenseerd voor extra gemaakte kosten en gemiste consulten.

De vraag naar huisartsenzorg neemt toe door een aantal zaken: vergrijzing, verschuiving van zorg van tweede naar eerste lijn, meer chronisch zieken en hogere eisen van burgers. Daarom komt er op basis van het hoofdlijnenakkoord voor huisartsen meer geld beschikbaar. De minister stelt een standaard groeipercentage voor het budgettair kader huisartsenzorg en multidisciplinaire zorg van maximaal 1,0%. Daarnaast komt in 2021 en 2022 jaarlijks 2% extra groeiruimte voor nieuwe afspraken.

Daarnaast zal het aanbod aan huisartsen sterk wijzigen vanwege de vergrijzing van de beroepsgroep. Dit jaar wordt het aantal opleidingsplaatsen verhoogd met 70 naar 820 plaatsen. In sommige regio’s buiten de Randstad is al sprake van een tekort. De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) verwacht binnen 5 jaar zelfs een landelijk tekort.

Het tekort aan huisartsen zorgt voor een hogere werkdruk. Om dit aan te kunnen moeten huisartsen innoveren, digitaliseren en meer de samenwerking opzoeken. Duo-praktijken komen het meeste voor. Het aantal solo-praktijken neemt af, terwijl het aantal gezondheidscentra juist toeneemt. Zo zien we steeds vaker gezondheidscentra waarbij apotheken, fysiotherapeuten en medisch specialisten een locatie delen. Ook werken huisartsen steeds meer samen met de thuiszorg en wijkverpleegkundigen omdat ouderen langer thuis wonen. Op basis van het hoofdlijnenakkoord worden de eerste stappen gezet voor de inrichting van regionale samenwerking, vaak in samenwerking met de zorggroepen.

Nieuwe praktijken opzetten vraagt om nieuw vastgoed. Flexibel, alternatief aanwendbaar en energiebewust bouwen krijgt in deze branche steeds meer aandacht. Daarnaast overwegen steeds meer huisartsen hun bestaande praktijk te verbouwen zodat ze kunnen zorgen voor meer behandelkamers en verduurzaming.

Op middellange termijn veranderen de werkzaamheden van de huisarts door mogelijk een andere wijze van bekostiging (van aantal inschrijvende naar gezondheidsresultaat), toename van zorgtaken op wijk- en regio-niveau en de invloed van e-health. Zo verschuift de behandeling van reactief naar preventief: voorkomen is tenslotte beter (en goedkoper) dan genezen. Ook verwachten we dat patiënten met chronische ziekten steeds vaker zichzelf gaan behandelen met ondersteuning van de huisarts of wijkverpleegkundigen.

Sociale innovatie levert andere samenwerkingsverbanden op, zoals versterking van mantelzorg of beweegprogramma’s met fitnesspraktijken. Leefstijladvisering neemt onder meer door de introductie van gecombineerde leefstijlinterventie bij de huisarts toe. Huisartsen gebruiken vaak het reguliere consult of dubbelconsult om hun patiënten te ondersteunen bij leefstijl. Denk aan roken, alcohol, voeding, bewegen, slapen en zingeving. Samen met andere zorgprofessionals zoals een diëtist, fysiotherapeut of apotheek kunnen huisartsen in het kader van een meekijkconsult of farmaceutisch overleg werken aan het verbeteren van de leefstijl.

Digitalisering en innovatie zorgen ook voor grote veranderingen in het dagelijkse werk van de huisarts. De huisarts wordt regisseur van de zorgbehoefte van cliënten. Productinnovaties en eHealth zoals online behandelingen, geven patiënten meer inzicht in hun eigen gezondheid waardoor minder contact met de huisarts nodig is. Al met al dus een efficiëntere en effectievere manier om patiënten te helpen, waardoor huisartsen op termijn meer patiënten aankunnen.

De coronacrisis heeft de digitalisering in huisartsenpraktijken versneld. Zo zijn consults via beeldbellen ineens normaal geworden. Wij verwachten dat deze ‘e-health’ onmisbaar wordt om de vraag van patiënten 24/7 te blijven beantwoorden. Nieuwe aanbieders betreden de markt, waarbij het digitale aanbod leidend is. Uitgangspunt is ondersteuning van patiënten en huisartsen in hun keuze voor de juiste zorg op het juiste moment, waarbij persoonlijk, betrouwbaar en data-gedreven medisch advies wordt gegeven over urgentie, diagnose en behandelmogelijkheden.

Belangrijke ontwikkeling in innovatie is het distributievraagstuk in de zorg: de juiste zorg op de juiste plaats. Onder deze noemer wordt steeds vaker zorg verplaatst van ziekenhuis naar huisarts of thuissituatie. Ook ontstaan er samenwerkingsvormen tussen de eerste en tweede lijn (of ‘anderhalve lijn’) zoals zorg door kaderarts met een specialisme in beweegzorg of een verpleegkundige specialist voor chronische ziekten.

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft tijdens de coronacrisis de regels voor zorg op afstand verruimd. Verzekeraars spelen al in op deze nieuwe vormen van zorg: sinds dit jaar krijgen artsen niet per soort handeling betaald, maar per tijdseenheid. Ook heeft de NZa geregeld dat beeldbellen nu declarabel is.

De Rabobank werkt samen met de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), Vereniging Arts en Leefstijl, Stichting Student en Leefstijl en het Institute for Positive Health. Ben je huisarts en wil je eens vrijblijvend sparren over mogelijkheden om de aankoop van vastgoed, overname en/of verduurzaming van een praktijk, jouw woonhuis of innovaties te financieren? Neem gerust contact met ons op bijvoorbeeld via onze Medicidesks.