Opinie

Meer lenen voor een huis? Klinkt sympathiek, maar helpt starters niet

3 augustus 2020 11:18 RaboResearch

Twintigers en dertigers komen de laatste jaren steeds moeilijker aan een koophuis. Beleidsmakers willen hen maar wat graag te hulp schieten met ruimere leennormen, maar daar schieten ze niets mee op.

Jong stel bekijkt rekeningen

Op woningwebsite Funda.nl waren begin deze week meer koophuizen beschikbaar van een miljoen euro of meer dan van twee ton of minder. Dat het eigenwoningbezit onder twintigers en dertigers daalt, is dan ook amper verwonderlijk. Jongeren zijn hoger opgeleid dan vroeger, maar zelfs met een hbo- of wo-diploma verdien je volgens het Studie & Werk-onderzoek van SEO een jaar na afstuderen zelden genoeg om in je eentje een hypotheek van twee ton los te peuteren.

Politiek wil leennormen versoepelen

Maar betekent dit dat twintigers en dertigers in Nederland te weinig mogen lenen, of dat huizen in ons land veel te duur zijn geworden? Het zijn twee zijden van dezelfde medaille, maar sommige politici lijken hardnekkig in slechts één zijde te geloven: dat starters te weinig kunnen lenen om een huis te kopen. In beleidsvoorstellen maken zij zich dan ook hard voor een hogere leencapaciteit voor starters. Niet door te ijveren voor hogere lonen voor twintigers en dertigers, maar door de hypotheeknormen voor hen te versoepelen.

Op lokaal niveau is dat vaak in de vorm van startersleningen, een extra lening bovenop de reguliere hypotheek. In de landelijke politiek gingen onlangs de handen op elkaar voor een motie tot het oprekken van de leennormen voor wie duur huurt. Het kabinet ziet verder wel heil in hogere hypotheken voor Nederlanders met een studieschuld.

Figuur 1. Twintigers en dertigers steeds minder vaak eigen huis

Figuur 1: Twintigers en dertigers steeds minder vaak eigen huis
Bron: CBS

Starters hebben daar weinig aan

Wie geholpen is bij zulke maatregelen? Starters zelf in elk geval niet. Zo leiden ruimere leennormen tot hogere woonlasten, waardoor zij minder geld overhouden voor andere zaken. En omdat starters ook met andere starters concurreren op de woningmarkt, is het nog maar de vraag of een hogere hypotheek hun relatieve positie daadwerkelijk sterk verbetert.

Waar het wel toe leidt? DNB wees er eerder deze maand op dat het oprekken van de leennormen domweg zorgt voor nog duurdere huizen. Vraag en aanbod op de woningmarkt – een balans die toch al uit het lood staat door het woningtekort – groeien er immers verder door uit elkaar. Hogere huizenprijzen leiden volgens onderzoeken van het CPB bovendien niet of nauwelijks tot meer huizen. Dus zolang Nederland een stad ter grootte van Rotterdam tekort komt aan woningen, zullen er hoe dan ook starters buiten de boot vallen – hoe hoog het bedrag ook dat zij kunnen lenen.

Voorkom dat huizen duurder worden

Hopelijk staren beleidsmakers zich dus niet blind op die ene zijde van de medaille, maar letten ze ook op de andere zijde: voorkomen dat huizen in Nederland nog veel duurder worden. Dat vergt een breed pakket aan maatregelen om vraag en aanbod naar elkaar toe te bewegen. Aan de vraagkant betekent dat naar ons idee dus juist zuinig omspringen met de leennormen, het afschaffen in plaats van verder uitrollen van startersleningen, het opdoeken van de 'jubelton', het volledig afbouwen van de hypotheekrenteaftrek en het ontmoedigen van buy-to-let-beleggers.

Aan de aanbodkant betekent het ruimte blijven bieden aan het transformeren van leegstaande winkels, kantoren en fabrieken tot woonruimte. En natuurlijk: inzetten op nieuwbouw van koop- en huurhuizen, bijvoorbeeld door build-to-let-beleggers, zoals institutionele verhuurders en woningcorporaties, aan te moedigen met een verlaging of afschaffing van de verhuurdersheffing.

Daarmee voorkom je een vicieuze cirkel van hogere huizenprijzen, ruimere leennormen, nog hogere prijzen, nog ruimere leennormen en onder de streep alsmaar oplopende woonlasten.

Figuur 2. Senior stoomt op

Figuur 2: Senior stoomt op
Bron: Kadaster

Eerder verschenen bij RTL Nieuws - Opinie.