Update
Spanje worstelt met Covid-19, dat remt het economische herstel
Spanje heeft het zwaar in de strijd tegen het coronavirus. De heftigheid van de uitbraak gecombineerd met het economische belang van toerisme beperkt het herstel van de economie. Dit terwijl het ingrijpen van de centrale overheid in de regio Madrid ook van een politiek-bestuurlijke crisis getuigt. Wij ramen voor dit jaar een krimp van 13,3 procent en voor volgend jaar een groei van 5,3 procent. Het kan nog jaren duren voordat de Spaanse economie weer op het niveau zit van voor de crisis.

De heropleving van het virus
Spanje heeft het zwaar in de strijd tegen het coronavirus. Het gaat gebukt onder een enorme tweede golf die het land nauwelijks onder controle lijkt te krijgen (figuur 1).
Figuur 1. Spanje worstelt met het indammen van het virus

Gedurende de zomer nam het aantal nieuwe dagelijkse gevallen sterk toe en ondanks de herintroductie van enkele indammingsmaatregelen komen er al weken meer besmettingen bij dan tijdens de piek in de lente. Hoewel ziekenhuisopnames niet evenredig zijn toegenomen, is de druk op verschillende regionale en lokale gezondheidssystemen, zoals dat van Madrid, groot.
Ondertussen lijkt de tweede golf iets af te zwakken, maar vertraging in de vastlegging van besmettingsdata maakt het lastig om sterke conclusies te trekken. In ieder geval zijn nieuwe infectiecijfers nog steeds uiterst zorgwekkend. Tot dusver heeft de overheid ervan afgezien om opnieuw een landelijk staat van alarm en nationale lockdown af te kondigen. Dat ligt zowel politiek als economisch erg gevoelig en wordt nog niet nodig geacht. Een poging van de centrale overheid begin oktober om zonder een staat van alarm en medewerking van de regionale autoriteiten reizen van en naar de virus-hotspot Madrid te beperken tot essentiële reizen, strandde in de rechtszaal.
Regionale staat van alarm
Andere beperkingen hielden wel stand, zoals vroegere sluitingstijden van en capaciteitsbeperkingen in de horeca. Maar de centrale regering achtte dit onvoldoende om de uitbraak in de hoofdstad in te dammen. Op 9 oktober kondigde zij daarom, tegen de wil van de autoriteiten in Madrid, een regionale staat van alarm aan. Zij verkreeg daarmee het recht om de bewegingsvrijheid van Madrilenen te beperken. Deze laatsten hoeven voor nu nog niet te vrezen voor een terugkeer naar een lockdown zoals in maart en april, maar het is ze wel verboden om de eigen gemeente te verlaten voor niet-essentiële reizen. De regionale noodtoestand geldt in eerste instantie voor 15 dagen.
Het is een ‘hoogtepunt’ in de confrontatie tussen de linkse centrale regering, verschillende regionale autoriteiten die primair verantwoordelijk zijn voor het beleid met betrekking tot de volksgezondheid in hun regio en de rechtse oppositie sinds het begin van de gezondheidscrisis. Het onderstreept de politiek-bestuurlijke crisis in Spanje, enorme politieke polarisatie en het beperkte mandaat van de huidige nationale regering. Gecombineerd met problemen in het vastleggen van besmettingsdata en contactonderzoek hebben deze factoren er vermoedelijk aan bijgedragen dat het virus in Spanje zo hard om zich heen slaat.
“Oplaaiing van het coronavirus zet economisch herstel onder druk”
Implicaties voor de economie
De heftigheid van de uitbraak gecombineerd met de herintroductie van indammingsmaatregelen en het economische belang van toerisme beperkt het herstel van de Spaanse economie. Na het gedeeltelijke herstel van de economie in het derde kwartaal (figuur 2) verwachten wij vanaf het vierde kwartaal uiterst geringe kwartaalgroei totdat er een vaccin wijdverbreid beschikbaar is. Voor dit jaar als geheel ramen we een bbp-volumekrimp van 13,3 procent.
Figuur 2. De economie herstelde flink in K3, maar er is nog veel werk te doen

Voor volgend jaar verwachten we een groei van 5,3 procent. We denken dat het officiële werkloosheidscijfer dit jaar gemiddeld 15,7 procent bedraagt en 20 procent volgend jaar. De overheidsfinanciën zijn enorm verslechterd en de schuldratio van de overheid zal eind dit jaar uitkomen op rond de 125 procent. De overeenstemming die regeringsleiders in juli bereikten over het EU-herstelfonds heeft een drukkend effect gehad op de staatsrentes van EU-lidstaten. Buiten dat hebben we het mogelijke positieve effect van daadwerkelijke gelden uit het EU-herstelfonds nog niet meegenomen in onze economische groeivoorspelling voor 2020 en 2021. Er zijn nog te veel onduidelijkheden over de omvang, timing en andere details.