Opinie

Centrale bankiers wees gewaarschuwd – de les van Eijffinger en de Fed

16 oktober 2020 11:47 RaboResearch

Na 33 jaar heeft Sylvester Eijffinger afscheid genomen van Tilburg University. Veel Nederlanders kennen hem van zijn vele media-optredens. Als academische econoom heeft hij grote impact gehad met onder andere zijn onderzoek op het gebied van onafhankelijkheid van centrale banken, verantwoording en transparantie.

Fed centrale bank VS

Eén van Eijffingers belangrijkste conclusies is dat onafhankelijkheid van een centrale bank in een democratische samenleving een verantwoordelijkheid met zich meebrengt om uit te leggen waarom beleidskeuzes zijn gemaakt. Onafhankelijkheid, verantwoording en transparantie liggen dus in elkaars verlengde in het onderzoek van Eijffinger. Die conclusie is nog zeer relevant gezien de recente geschiedenis waarin de ECB is aangeklaagd voor monetair financieren en de Amerikaanse president openlijk de Fed heeft bekritiseerd.

Schade en schande

Deze les is ook dieper in de geschiedenis van de Amerikaanse centrale bank terug te vinden, blijkt uit mijn eigen onderzoek. Helaas moest de Fed door schade en schande wijs worden, namelijk onder druk van de politiek.

De Fed was aanvankelijk zelf helemaal niet geneigd om te communiceren. In de jaren zeventig maakte zij haar besluiten niet eens direct bekend; deze werden pas duidelijk aan de hand van de acties van de geldmarktdesk. Een rechtszaak om deze informatie vrij te geven werd succesvol verdedigd met het verweer dat dit de Fed zou beperken in haar bewegingsvrijheid en mogelijk onrust zou creëren in de markten.

Nieuwe wet

Het was het Amerikaanse Congres dat de Fed in de jaren zeventig dwong om spraakzamer te worden. Een nieuwe wet regelde dat de Fed-voorzitter twee keer per jaar langs zou komen om uitleg te geven over het monetaire beleid.

Het beleidsbesluit werd pas in 1994 direct bekendgemaakt. Dit was een beslissing van de Fed zelf, maar het gebeurde wel onder druk van het Congres. Een onderzoekscomité binnen de Fed had hier in 1993 juist tegen geadviseerd. Maar er kwam ook een nieuw wetsvoorstel dat de Fed zou verplichten om het besluit binnen een week bekend te maken en na zestig dagen zelfs video’s van de vergadering vrij te geven.

Politieke druk

Bovendien bestond de verdenking dat het besluit naar de pers en marktpartijen werd gelekt. Hierdoor ontstond de indruk dat geïnformeerde marktpartijen profiteerden van de geheimzinnigheid van de Fed ten koste van anderen. Door het besluit direct bekend te maken, voorkwam de Fed meer kritiek en mogelijke nieuwe wetgeving.

“Communiceren bleek ook economische voordelen te hebben”

De communicatie beviel in de praktijk goed. Niet alleen nam de politieke druk af, maar communiceren bleek ook economische voordelen te hebben, zoals het meer beheersbaar maken van de geldmarktrente. Meer communicatie-innovaties volgden en die bevielen ook en zo werd de Fed in de jaren daarna stapsgewijs meer communicatief.

Goed communiceren

De les die de Fed destijds trok en die ook volgt uit het werk van Eijffinger blijft relevant. Goed communiceren is essentieel voor de onafhankelijkheid van een centrale bank. Als een centrale bank daar niet zelf in voorziet dan zullen wetgevers vroeg of laat transparantie afdwingen of zelf een einde maken aan die onafhankelijkheid.