Strategische autonomie voor de EU is een onrealistische droom

De afgelopen jaren zijn de internationale spanningen flink opgelopen. Voornaamste oorzaak hiervan is de botsing tussen China en de VS als respectievelijk opkomende macht en oude alleenheerser.

Maar ook andere landen - waaronder Rusland, India, Iran en Turkije - proberen invloed uit te oefenen op een steeds complexer wereldtoneel met meer spelers die in ieder geval in hun eigen regio macht naar zich toe willen trekken.

Voor een kleine open handelsnatie met flinke mondiale financiële belangen vormt een wereld van rivaliserende machten een grote bedreiging. Wij hebben liever een eerlijk speelveld en vrij toegang tot buitenlandse markten. Maar als klein land zullen wij de spelregels nooit kunnen bepalen.

Daarom is de EU nog belangrijker voor Nederland geworden. Ten eerste is het een gezamenlijke markt waarbinnen de spelregels ons beter bevallen, omdat niet het recht van de sterkste geldt. Dat komt goed uit, want onze belangrijkste handelspartners zijn andere EU-landen en bovendien is een groot deel van ons buitenlands bezit Europees.

Ten tweede staat Nederland door de EU ook sterker in de wereld. Want de EU is niet alleen een handelsblok van formaat, maar ook een effectief ‘onderhandelingsblok’ (vraag dat de Britten maar). Wat handel betreft kan de EU zich meten met de VS en China.

Maar geopolitiek gaat om meer dan handel en economie alleen. Het heeft ook andere dimensies, zoals culturele invloed en militaire macht. Op deze twee terreinen is de EU verdeeld. En zelfs als de EU het komende decennium één krachtig buitenlandbeleid kan smeden, zal het in de optelsom van economische, culturele en militaire dimensies onderdoen voor met name de VS, maar ook voor opkomend China.

Het nieuwe toverwoord in Brussel, de zogeheten 'strategische autonomie', is dan ook een onrealistische droom. Ook al weet de EU met windmolens en waterstof energie-onafhankelijk te worden, én ontstaat er een Europese techgigant, én komt er één Europees leger, de relatieve positie van de EU in de wereld zal vooral worden bepaald door de groei en militaire opbouw van China. Tenzij het land struikelt, staat zelfs een echt verenigd EU op de derde plaats achter de VS en China.

Een derde plaats is een betere positie dan waar veel landen op mogen hopen, laat staan wat Nederland of andere Europese landen individueel zouden kunnen realiseren. Bovendien zal in een wereld waar geopolitieke macht en invloed over steeds meer spelers worden verdeeld zelfs de VS partners nodig hebben.

Als de EU zich kan opstellen als één geopolitiek blok, zal ze juist een gewaardeerde bondgenoot zijn en daarmee via allianties meer invloed kunnen uitoefenen op de wereld(-economie) van de toekomst. Dat biedt de beste kans voor een kleine open en internationale economie als Nederland op een acceptabele wereldorde.

Strategische autonomie voor de EU is misschien een droom, maar daarmee niet per se bedrog.

Eerder verschenen bij RTL Nieuws - Opinie.