Als iemand Italië kan redden, is het wel “Super Mario”

Deze column verscheen op 10 februari op RTL Nieuws – Opinie. Op 15 februari is deze tekst geactualiseerd.

De Italiaanse economie kromp in 2020 met 8,9 procent. De economie zal hier vermoedelijk nog lang schade van ondervinden. Daarbij komt ook dat de economische situatie in Italië al voor de coronacrisis schreeuwde om aandacht. Het land is de vorige twee crises nooit helemaal te boven gekomen. Eind 2019 was het aandeel mensen dat in absolute armoede leeft met bijna 8 procent nog ruim twee keer zo groot als in 2007 en was het bbp per hoofd van de bevolking gelijk aan dat van eind 1999. Tel daar een sterk vergrijzende samenleving en al twee decennia lang geen productiviteitsgroei bij op, en het is duidelijk: er is werk aan de winkel.

Het gebrek aan economische groei kent een breed scala aan oorzaken. Een belangrijke oorzaak is de inefficiënte publieke sector en het trage justitiële apparaat. Dit verslechtert het ondernemersklimaat en de productiviteit. Zo duurt het in Italië drie keer langer om een bedrijf op te starten dan in Nederland en zijn de kosten vier keer zo hoog. Over een contract afdwingen doe je ruim twee keer zo lang en faillissementsprocedures duren gemiddeld rond de zes jaar, tegenover anderhalf jaar gemiddeld in de eurozone. Andere punten van aandacht zijn het tekortschietende onderwijssysteem en de mismatch op de arbeidsmarkt.

Om Italië sterker uit de crisis te laten komen, kan de Italiaanse overheid in de komende jaren aanspraak maken op een kleine 80 miljard euro (4,5 procent bbp) aan investeringssubsidies uit het herstelfonds van de Europese Unie. Naast een directe vraagimpuls kunnen deze investeringen ook de groei op de lange termijn stimuleren. Investeringen in bijvoorbeeld nieuwe technologieën en menselijk kapitaal kunnen immers de productieve capaciteit van de economie vergroten.

Maar Italië krijgt alleen geld als ze voldoende hervormingen doorvoert. Die hervormingen kunnen op hun beurt ook weer een flinke impuls geven aan het bbp en bovendien de houdbaarheid van de overheidsfinanciën verbeteren. Volgens de OESO zouden hervormingen de trendgroei in tien jaar tijd met 1 procentpunt kunnen verhogen. En het IMF becijferde dat grootschalige hervormingspakketten het Italiaanse bbp in tien jaar tijd konden verhogen met zo’n 12 procent.

In 2012 wist Mario Draghi als president van de Europese Centrale Bank met zijn woorden “Whatever it takes” Italië en de eurozone te redden. De grote vraag is of het “Super Mario” opnieuw lukt, maar nu als premier. Hij staat voor de opgave om de koppen in het gefragmenteerde parlement bij elkaar te houden en een krachtig herstelplan te formuleren én te implementeren, in een land dat in dat laatste al lange tijd tekortschiet.

Hij geniet veel respect en het is hem gelukt om met brede steun van links tot rechts een regering te vormen. Dat op zichzelf werd slechts enkele weken geleden nog niet voor mogelijk gehouden. Hoewel de sterke fragmentatie in het parlement en de stroperige bureaucratie daarmee zeker niet zijn verdwenen, lijkt het er sterk op dat hij met een deels technocratische regering op dit moment meer stappen zal kunnen zetten dan een ander. De uitdaging is enorm, maar niet eerder was de expliciete beloning om te hervormen zo groot. Misschien is dit wel precies het duwtje in de rug dat Italië nodig heeft.

Eerder verschenen bij RTL Nieuws - Opinie.


Deze column verscheen op 10 februari op RTL Nieuws – Opinie. Op 15 februari is deze tekst geactualiseerd.