Opinie
Geen korting, tóch een lager pensioen
Pensioen is als spekkoek: de meeste pensioenfondsen hoeven er dit jaar geen stukje af te snijden (korten), maar de nieuwe laagjes worden dunner.
De opluchting was bij velen groot toen begin dit jaar bleek dat de meeste pensioenfondsen niet hoefden te korten. Wanneer een pensioenfonds moet korten, betekent dat niet alleen een verlaging van de pensioenuitkering, maar ook van de in het verleden opgebouwde pensioenrechten van werknemers.
Hoewel er niet is gekort, krijgen heel wat werknemers straks toch een lager pensioen. Bij veel pensioenfondsen is namelijk de nieuwe opbouw verlaagd. En daar is veel minder aandacht voor. Het Financieele Dagblad en vakblad PensioenPro doken in de cijfers van 44 bedrijfstakpensioenfondsen. Bij 29 daarvan, samen goed voor bijna twee miljoen werknemers, vindt dit jaar een opbouwverlaging plaats. Ook bij veel ondernemingspensioenfondsen is de nieuwe opbouw verlaagd.
Spekkoek
De meeste werknemers bouwen pensioen op volgens een zogeheten ‘uitkeringsovereenkomst’. Dat is een systeem dat lijkt op het maken van een spekkoek, de bekende Indonesische laagjescake. Ieder jaar dat je werkt, creëer je alvast een laagje van je toekomstige levenslange uitkering. Dat pensioenlaagje bedraagt ieder jaar maximaal 1,875 procent van je ‘pensioengevend’ loon. Een deel van je inkomen –ongeveer 14.000 euro per jaar– is daarvan uitgesloten, omdat de AOW al de basislaag vormt voor je toekomstige pensioen. Na 42 jaar werken bestaat de pensioenkoek uit 42 laagjes van 1,875 procent; ofwel bijna 80 procent van het gemiddelde pensioengevend loon.
De opbouw kan ook lager liggen dan het maximum – er is geen wettelijk minimum. Een opbouw van (bijvoorbeeld) 1,2 procent lijkt op het eerste gezicht nog aardig, maar met 42 laagjes van 1,2 procent kom je niet verder dan 50 procent van het gemiddelde pensioengevend loon.
Versobering
De reden van deze versobering is dat de kostprijs van een toekomstig ‘laagje pensioen’ door de lage rente hoger is geworden. Daarom is bij veel fondsen de premie gestegen of de nieuwe opbouw verlaagd – en soms zelfs allebei. Of je nu een spekkoek maakt met dikke lagen en er vervolgens een punt afsnijdt door te korten, of dat je dunnere lagen maakt, in beide gevallen wordt de koek voor werknemers per saldo kleiner.
Opbouw onbekend
Veel mensen vinden het leuker om een spekkoek te bakken dan zich te verdiepen in de complexe materie van hun pensioen. Zij weten vaak niet of hun pensioenregeling royaal of karig is (geworden) en hoe groot de bijdrage van de werkgever is. Terwijl het wél verstandig is om dit mee te wegen bij baanwissel of de beslissing om minder uren te gaan werken.
Nederland voert dit jaar de Nutri-Score in voor levensmiddelen, met een vijfkleurige schaal van een groene A naar een rode E. Het zou mooi zijn als er ook een Pensioenlabel was waarmee je snel een eerste indruk kunt krijgen van de pensioenregeling. De minister wil zo’n pensioenlabel echter niet verplichten.
In het nieuwe pensioenstelsel, vanaf 2026, wordt het wat overzichtelijker omdat alle werknemers dan een regeling krijgen waar enkel een premie wordt beloofd. De ‘opbouwlaagjes’ schaffen we dan af en pas op het moment van pensionering gaan we dan met de gespaarde ingrediënten een mooie cake bakken. Tot 2026 doen werknemers er goed aan zich toch in de complexe laagjes van hun pensioen te verdiepen.
Eerder verschenen in hetReformatorisch Dagblad