Opinie

Zonder datarevolutie geen klimaattransitie

5 juli 2021 16:08

Het wordt een mooie zomer. Uit eten. Feestjes. Flaneren. Jammer dat mijn zomeroutfit na een jaar corona-thuiswerken wat aan de krappe kant is. Tijd voor goede voornemens dus. Gelukkig heb ik de beschikking over een smartwatch met stappenteller, helpen de voedingsetiketten me op weg naar een bevorderlijk eetpatroon en wijst de weegschaal me op de harde feiten. Want gedragsverandering is moeilijk, maar het helpt als data je de weg wijzen.

Vrouw bij zonnepaneel

Uitstoot meten, toerekenen en vergelijken

Ook onze goede klimaatvoornemens vragen om goede data. Om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, is het nodig dat we die uitstoot kunnen meten; dat we deze kunnen toerekenen aan bedrijven en personen; en dat we hun uitstoot goed kunnen vergelijken. Maar zover zijn we nog lang niet. Want op veel plekken in de productieketen kun je helemaal geen broeikasgasmeters installeren. De uitstoot moet daarom vaak worden geschat, met alle mitsen en maren van dien. Bovendien komt broeikasgas niet alleen vrij bij het maken van een product, maar soms juist (of ook) bij de consumptie, en daarna. Denk aan autorijden op benzine en verbranden van afval. Rekenen we de uitstoot dan toe aan de producent of de eindgebruiker? En de uitstoot van verschillende partijen vergelijken is ongelofelijk lastig omdat er geen algemeen geaccepteerde, alomvattende en onderling consistente standaarden zijn. De meeste bedrijven zijn niet verplicht om broeikasgasuitstoot te rapporteren. Zij ervaren dan ook weinig druk om deze dataproblemen op te lossen.

Drive voor klimaatdata vanwege financiële risico’s

Op dit moment gaat misschien wel de grootste drive voor betere data over broeikasgassen uit van financiële toezichthouders. Zij pushen financiële instellingen – met name banken - namelijk om hun klimaatrisico’s in kaart te brengen en erover te rapporteren.

Zo’n klimaatrisico is bijvoorbeeld dat uitstoot van broeikasgassen voor bedrijven een grote kostenpost wordt als regeringen daarop belastingen gaan heffen. Dat kan de winsten van bedrijven drukken en zo hun kredietwaardigheid negatief beïnvloeden. Banken moeten dus een goed beeld krijgen van hoe kwetsbaar hun klanten hiervoor zijn. Dat vraagt inzicht in de uitstoot van deze bedrijven: emissiedata. Die verkrijgen is zoals gezegd geen gemakkelijke opgave, want bedrijven weten het vaak zelf niet eens.

Goedschiks, of …?

Bedrijven kunnen hun emissies ook op eigen initiatief in kaart brengen en openbaren. En dan niet alleen om hun financiële risico’s te bepalen, maar ook om scherpe en meetbare doelen te stellen voor een lagere uitstoot. Naarmate meer bedrijven hieraan meedoen, wordt het momentum bovendien groter om te komen tot uniforme meet- en rekenmethodes. Maar in de strijd tegen klimaatverandering is er niet veel tijd om te wachten op vrijwillige initiatieven. In dat licht wil de G7 verplichte klimaatrisicorapportages. Het onderwerp staat ook op de agenda van de VN-klimaatconferentie in Glasgow later dit jaar. Grote bedrijven in Nederland zijn alvast gewaarschuwd.

Even terug naar mijn goede voornemens. Nu al kan mijn smartwatch berekenen hoeveel calorieën ik al stappend verbruik. Met een beetje hulp van de kledingfabrikanten kan hij straks hopelijk ook berekenen hoeveel CO2-uitstoot ik bespaar wanneer ik mijn zomeroutfit niet hoef te vervangen door een maatje groter.

Eerder verschenen bij RTL Nieuws - Opinie.