Opinie

Drie lessen van de gascrisis voor de energietransitie

25 oktober 2021 14:31

De gascrisis leert ons het belang van leveringszekerheid, grootschalige opslag en geopolitieke onafhankelijkheid. Laat dat een les zijn voor de energietransitie, zodat we deze fouten niet weer maken.

Jonge vrouw probeert huis te verwarmen voor baby

Met afgrijzen keek Den Haag de afgelopen weken naar de oplopende gasprijzen. Energiearmoede was een woord dat menig politicus in de mond nam. Frappant is dat energiearmoede voor de gascrisis nog werd geassocieerd met de energietransitie. Deze zou dermate duur uitpakken, dat de energierekening voor lagere inkomens onbetaalbaar dreigde te worden.

Nu wordt energiearmoede gekoppeld aan de gascrisis. Door de hoge gasprijzen dreigt de energierekening dit jaar onbetaalbaar te worden voor de lagere inkomens. Laat het duidelijk zijn dat de energietransitie niet de oorzaak is van de gascrisis. Maar de gascrisis kan ons wel een aantal belangrijke lessen leren voor de energietransitie.

Les één is dat er niet lichtzinnig mag worden gedacht over leveringszekerheid. Dat gevaar stond op ons netvlies, maar we dachten het onder controle te hebben. Nederland beschikt over goede gasverbindingen waardoor we de import eventueel kunnen opvoeren. Dit is een schijnzekerheid gebleken. Nu de vraag naar aardgas veel groter is dan waarop we hadden geanticipeerd, blijkt de aanbodkant niet te leveren.

In de toekomst zullen we afhankelijk zijn van onbetrouwbare hernieuwbare energiebronnen. De zon schijnt immers niet altijd en de wind waait niet constant. Het gevolg is een haperende aanvoer. Bij de energietransitie wordt dit probleem ondubbelzinnig onderkend. Zolang dit niet is opgelost, hebben we geen leveringszekerheid en kan de energietransitie niet worden voltooid. Dat brengt mij bij de volgende les: zorg voor voldoende grootschalige opslag van energie.

Voor een succesvolle energietransitie is grootschalige groene energieopslag een absolute voorwaarde. Met grootschalig bedoelen we voldoende duurzame energie om een aantal weken te overbruggen. Alhoewel de batterijtechnologie zich razendsnel ontwikkelt en men ook experimenteert met de opslag van schone waterstof, is er echter nog geen grootschalige toepasbare oplossing. Deze moet er komen voor een emissievrij energiesysteem.

Een strategische reserve van fossiele brandstoffen was in Nederland nooit een issue. Wij beschikten immers over het Groningenveld. Maar toen het maatschappelijke en politieke draagvlak voor de exploitatie door de aardbevingen was verdampt en men had besloten ‘Groningen’ te sluiten, vervloog ook onze gasreserve.

In de complexe keuzes die volgden, lijkt de politiek te weinig gewicht te hebben toegekend aan het borgen van de gasreserves. Zo waren de gasvelden die dienen als reserveopslag maar voor de helft gevuld toen de gascrisis uitbrak, aangezien de energiebedrijven niet verplicht zijn deze aan te vullen voor de winter. Waarschijnlijk rekende Den Haag erop dat Russisch gas het eventuele gat wel zou vullen. Dat blijkt nu een dure misrekening te zijn geweest. En dat brengt mij bij de laatste les. Geopolitieke afhankelijkheid.

Ons energiesysteem is voor een groot deel afhankelijk van fossiele brandstoffen uit landen met wie we een complexe geopolitieke relatie hebben. Zoals nu blijkt, maakt deze afhankelijkheid onze samenleving kwetsbaar. Het mooie van de energietransitie is dat wij zelf onze hernieuwbare energiebronnen kunnen creëren en daarmee onze geopolitieke afhankelijkheid van landen buiten de EU kunnen reduceren.

We kunnen dus drie wijze lessen leren van deze gascrisis voor een succesvolle energietransitie: denk niet lichtzinnig over leveringszekerheid, zorg voor voldoende energievoorraden en wees je bewust van het feit dat import tot geopolitieke afhankelijkheid leidt. In dat kader lijkt de huidige bestrijding van de energiearmoede op pleisters plakken terwijl de echte grote verandering nog moet komen.

Eerder verschenen bij RTL Nieuws - Opinie.