Transformatieatlas Retail: van miljoen vierkante meter lege winkels tot woningen

De winkelmarkt heeft te maken met toenemende concurrentie tussen fysiek en online winkelen en de gevolgen van de coronacrisis. Tegelijkertijd wordt de woningmarkt nagenoeg overal beheerst door krapte en hoge prijzen. Deze combinatie maakt de transformatie van winkels tot woningen extra kansrijk. Om dit grootschalig aan te pakken, zijn kennis, visie en regie nodig. Want er is potentie om een miljoen vierkante meter aan leegstaand winkelvastgoed te transformeren tot woningen. Uit de Transformatieatlas blijkt dat we ons erop moeten voorbereiden dat we op korte termijn meer lege winkelpanden gaan zien. Zeker nu de coronasteunmaatregelen aflopen. Transformatie is echter vooral zinvol bij panden die langer leeg staan. RaboResearch heeft berekend dat er ongeveer een miljoen vierkante meters aan winkelvastgoed in aanmerking komen voor transformatie naar woningen. Daarmee kunnen tien- tot twintigduizend huizen worden gerealiseerd.

Wanneer corona tot het verleden behoort, zullen bezoekers uit binnen- en buitenland terugkeren naar de gebieden met het grootste en meest diverse aanbod. Grote winkelsteden zullen weer opveren. Zorgen zijn er over gebieden die minder aantrekkingskracht hebben. Die hebben meer moeite om te concurreren met andere winkelgebieden én met online. Bovendien kampen deze gebieden vaak met meer hardnekkige leegstand, wat niet uit zichzelf oplost. Daar moet gekeken worden naar een ander gebruik van leegstaande panden. Transformatie naar woonruimte is een populair alternatief.

De belangrijkste indicator voor het transformatiepotentieel van winkels is de leegstandsduur. Dat wil echter niet zeggen dat een pand zich ook leent voor woonruimte. Naast de vraag of een pand nog toekomst heeft als winkelruimte moeten we bij transformatie naar woningen rekening houden met allerlei randvoorwaarden, zoals locatie, omvang en bouwkundige aspecten. Deze combinatie valt soms wel en soms niet gunstig uit. Uit onze berekening blijkt dat circa een miljoen vierkante meter winkeloppervlakte, grofweg een derde van de leegstand, transformeerbaar is tot woonruimte met een oppervlakte van vijftig tot honderd vierkante meter. De markt kan hiermee in potentie tien- tot twintigduizend huizen realiseren.

Uit de Transformatieatlas blijkt dat grote steden vanwege hun omvang in absolute zin de meeste potentie hebben. Hier staan meer meters leeg en de woningbehoefte is er groot. Toch liggen ook elders kansen. Zo valt er ook in kleinere kernen veel te transformeren want ook daar willen mensen graag in de buurt van (winkel)voorzieningen wonen en met gestegen huizenprijzen wordt wonen als alternatief steeds aantrekkelijker. Transformatie van lege winkels naar woningen levert zo een win-win op. Het is goed voor winkelgebieden en goed voor mensen die woonruimte zoeken.