Opinie
Onzekerheid is van alle tijden, wat centrale banken ons ook wijsmaken
Hoge inflatie leidt momenteel tot grote beweeglijkheid in rentes en brengt daarmee een onzekere toekomst. Met kritische ogen wordt er gekeken naar informatie van centrale banken.
Door de hoge inflatie zijn de vooruitzichten van het monetaire beleid onzeker; en dat leidt momenteel tot grote beweeglijkheid in rentes. De kritiek op de centrale banken neemt bovendien toe. Vooral de Bank of England (BoE) heeft het zwaar te verduren. Beleggers en banken zouden namelijk geld hebben verloren omdat zij waren afgegaan op de hints van Andrew Bailey, gouverneur van de Britse centrale bank. Hij suggereerde dat BoE de rente snel zou verhogen. Maar toen deze verhoging in november niet kwam, was iedereen boos. Moeten we dus medelijden hebben, of kunnen we hier lessen uit trekken?
Laat ik voorop stellen dat Bailey’s communicatie geen schoonheidsprijs verdient. Want de signalen wezen wel echt in de richting van een renteverhoging. Bovendien hechten beleggers veel waarde aan zulke signalen, omdat centrale banken een steeds grotere rol toedichten aan ‘forward guidance’. Hiermee willen ze de markt vroegtijdig duidelijkheid bieden over het toekomstig rentebeleid.
Marktparticipanten hangen al jaren aan de lippen van de centrale banken, wat heeft geleid tot een sterke afname van de beweeglijkheid in markten en daarmee de ‘prijs van onzekerheid’. Zo voorspelt Riksbank, de Zweedse centrale bank, zelfs haar eigen beleidstarief. En de ECB heeft haar forward guidance zo prominent gemaakt dat eigenlijk alle beleidsinstrumenten (van liquiditeitsoperaties tot obligatie-aankoopprogramma’s en beleidsrentes) hieraan zijn gekoppeld. Voorbeeld: ‘wij verhogen de rente pas als we klaar zijn met de obligatie aankopen’.“De Duitste Bundesbank had er een handje van om markten op het verkeerde been te zetten”
Hoe anders was het vroeger?! De Amerikaanse Federal Reserve maakte in de jaren zeventig van de vorige eeuw niet eens bekend wat haar rentetarief was. Dat moesten de markten zelf maar uit vinden. Ook de voorloper van de ECB – de Duitse Bundesbank – had er nog wel eens een handje van om de markten te verrassen of zelfs op het verkeerde been te zetten. Dit is geen pleidooi voor een terugkeer naar weleer, maar het is goed om ons te realiseren dat we van ver komen.
Maar hoe erg is het eigenlijk als marktparticipanten af en toe eens verrast worden? Zijn we sinds de financiële crisis van 2008 niet te veel bezig geweest om ook maar elke rimpel in de markten plat te slaan? ‘Crisismaatregelen’ werden algauw vast instrumentarium, want opheffen ervan zou alleen maar deining in de markten betekenen. Even zozeer was de forward guidance goed bedoeld, maar belet het marktparticipanten nu misschien om de risico’s juist in te prijzen.
Dat brengt mij terug bij de Bank of England. Haar chef econoom, Huw Pill, vatte het dilemma goed samen in een recent interview. Daarin stelde hij dat de centrale bank zo helder en transparant mogelijk wil communiceren om onnodige beweeglijkheid in markten te voorkomen. Maar het is ook belangrijk, zo zei hij, dat de beweeglijkheid niet kunstmatig wordt onderdrukt; dat de communicatie recht doet aan de werkelijke onzekerheden die er zijn.
Want die zijn – met de sterk oplopende inflatie in veel landen – op dit moment erg groot. Zoals ik in een van mijn eerdere columns schreef, is deze inflatie grotendeels het gevolg van aanbodschokken (zoals de hogere grondstoffenprijzen en de problemen in logistieke ketens). In dat geval kan de inflatie straks ook weer hard naar beneden komen en is het beste beleidsadvies aan de centrale bank om maar gewoon ‘niets’ te doen. Maar, als de inflatie ook het gevolg is van sterkere vraag (denk aan de begrotingsimpulsen, zoals recentelijk in de VS en Japan) dan komt die inflatie helemaal niet zo hard naar beneden en moeten centrale banken straks een enorme inhaalslag van monetaire verkrapping inzetten.
ECB-president Lagarde blijft vooralsnog herhalen dat er “waarschijnlijk geen renteverhoging komt volgend jaar”, in een poging de prijs voor risico laag te houden. Maar zou het niet verstandiger zijn om de onzekerheid te accepteren en te laten doorklinken in de markten, in plaats van alleen te wijzen op de bijeffecten van het huidige beleid? Natuurlijk, meer onzekerheid betekent meestal ook wat hogere rentes en/of lagere prijzen voor aandelen en andere risicovolle beleggingen. Maar misschien voorkomt dat erger in de toekomst.
Oh ja, en met die marktparticipanten die fout zaten met hun visie op de Britse rente hoeven we natuurlijk geen medelijden te hebben. Dat lijkt mij typisch een gevalletje jammer.
Eerder verschenen bij RTL Nieuws.