Onderzoek

Regioprognoses: Groot-Amsterdam trekt volgend jaar de kar

17 december 2021 4:00

In 2021 en 2022 groeit Groot-Amsterdam waarschijnlijk het hardst. Als onze prognose uitkomt, zorgt die regio volgend jaar voor ruim een kwart van de landelijke groei.

Kranen in het Amsterdamse industriegebied

De meeste Nederlandse regio’s herstellen dit jaar sterk van de economische krimp van vorig jaar. Veel industriegebieden groeien dit jaar hard, Zuidoost-Brabant voorop. Voor 2022 zijn de groeiverwachtingen voor de industrie en daarmee voor de industrieregio’s juist lager. Dan zijn het de gebieden met veel horeca en een grote vrijetijdsector die erbovenuit steken. Denk aan de gebieden rondom Den Haag en Haarlem. Groot-Amsterdam is echter de regio met in beide jaren de hoogste verwachte groei. Die regio kreeg vorig jaar de grootste klap en veert daardoor dit jaar flink op.

De Nederlandse economie groeit dit jaar waarschijnlijk met 4,5 procent, door een fors herstel in het tweede en derde kwartaal. Volgend jaar wordt de economie gehinderd door de doorwerking van de huidige coronamaatregelen, de hoge inflatie en het tekort aan materialen en personeel. Desalniettemin bedraagt de verwachte groei 2,9 procent in 2022. Als de maatregelen strenger worden, verwachten we een groei van 2,6 procent. De gevolgen van de belemmeringen verschillen sterk per sector. Zo zal vooral de horeca waarschijnlijk een flinke herstelgroei laten zien, maar valt de groei in de industrie, de informatie & communicatie en de zorg terug en verwachten we zelfs een kleine krimp van de handel.

Deze uiteenlopende sectorverwachtingen werken door in onze regioprognoses. Bovendien spelen specifieke regionale omstandigheden een grote rol en zien we dat een aantal sectoren in de ene regio meer hinder ondervindt van de coronamaatregelen dan de andere. Dit alles samen zorgt voor zeer verschillende regionale groeiverwachtingen, zowel tussen de regio’s als tussen 2021 en 2022.

Veel industriegebieden herstellen dit jaar snel

Het economische herstel zal dit jaar overal te zien zijn, maar de verschillen tussen de gebieden zijn groot. De tien regio’s met de hoogste economische groeiverwachting huisvesten bijna allemaal veel industrie en/of veel logistiek. De industrie herstelde in de tweede helft van vorig jaar al van de crisis en groeit ook sterk in 2021. Daar profiteren deze regio’s van. Zuidoost-Brabant (Brainport Eindhoven) profiteert daarnaast van een gunstig ondernemingsklimaat. Het innovatieve hightech-cluster biedt daar voordelen voor bedrijven.

De hoogste groei noteert echter Groot-Amsterdam. Die regio, waar ook Schiphol onder valt, kromp vorig jaar met maar liefst 8,5 procent. Hierdoor is de herstelgroei dit jaar waarschijnlijk hoog. Dit is in lijn met de schatting van het CBS over de regionale groei in het tweede kwartaal van dit jaar. We zien het herstel ook terug in onze transactiedata over de transportsector in de regio. Desondanks is Groot-Amsterdam waarschijnlijk een van de weinige regio’s die aan het einde van dit jaar nog niet terug zijn op het niveau van 2019, eveneens conform de schatting van CBS.

In een aantal 'vakantieregio’s' speelt mee dat de hinder van corona in de horeca en de vrijetijdsector minder hevig was dan gemiddeld in Nederland. Dit geldt voor Zuidwest-Friesland, Noord- en Zuid-Limburg en de Veluwe. Die gebieden konden iets meer dan gemiddeld profiteren van de binnenlandse vakanties.

Ondanks de hoge groei van de industrie is de groei in een aantal industrieregio’s waarschijnlijk beperkt. Vooral Zuidoost-Zuid-Holland, IJmond en Zeeuws-Vlaanderen hebben minder gunstige regionale omstandigheden en groeien daardoor naar verwachting minder hard. Hierbij speelt ook mee dat de machinebouw de grote trekker is van de groei van industrie. Die branches zijn in IJmond en Zeeuws-Vlaanderen niet sterk vertegenwoordigd.

Figuur 1. Verwachte economische groei in 2021

Kaart 1
Bron: RaboResearch

Volgend jaar trekt Amsterdam de kar

Onze verwachting voor de regionale groeiverschillen in 2022 verschilt behoorlijk van die voor 2021. De enige constante is dat we voor volgend jaar wederom de hoogste groei verwachten in Groot-Amsterdam. De regio dankt zijn hoge verwachting aan gunstige regionale omstandigheden, zoals de hoge dichtheid en massa van de economie, de grote en goed opgeleide arbeidsmarkt en de kennisnetwerken. Groot-Amsterdam heeft in het verleden bewezen hier veel groei uit te halen en wij verwachten dat het gebied daar volgend jaar ook van profiteert. Net als in 2021 is dit overigens deels herstelgroei, want de regio is de klap van 2020 aan het einde van 2021 nog niet te boven. Als deze prognose uitkomt, dan zorgt Groot-Amsterdam in 2022 voor meer dan een kwart van de landelijke groei (in absolute termen). De regio mag in dat geval met recht de kartrekker heten.

Afgezien van Groot-Amsterdam is het beeld volgend jaar compleet anders dan dit jaar. Vanwege de hoge verwachte herstelgroei in de horeca en de vrijetijdsector zullen regio’s met een kleine oververtegenwoordiging daarvan profiteren. Dit zijn bijvoorbeeld de gebieden rondom Den Haag en Haarlem. Door een tekort aan grondstoffen en technisch geschoold personeel valt de groei van de industrie naar verwachting terug, waardoor de industriegebieden volgend jaar waarschijnlijk juist minder hard groeien.

Figuur 2. Verwachte economische groei in 2022

Kaart 2
Bron: RaboResearch

Wat verklaart de regionale groeiverschillen?

Regionale verschillen in economische groei zijn deels toe te schrijven aan verschillen in de economische structuur. Gebieden met grote groeisectoren hadden een beter uitgangspunt voor groei dan gebieden met veel bedrijven in sectoren die krimpen of minder hard groeien. Dit wordt het sectoreffect genoemd. Regionale groei blijkt echter nog meer af te hangen van specifieke regionale omstandigheden, zoals de voordelen die bedrijven ontlenen aan de nabijheid van andere bedrijven en kennisinstellingen, de kwaliteit van de beroepsbevolking en het gunstige leefklimaat. Het effect van deze regionale omstandigheden op de economie is het zogeheten regio-effect.

In de regionale prognoses houden we rekening met beide effecten. Het sectoreffect berekenen we aan de hand van onze laatste sectorprognoses en de economische structuur van regio’s. Het regio-effect schatten we op basis van de gerealiseerde economische groeicijfers tussen 2014 en 2019. We gaan ervan uit dat regio’s met een gunstig regio-effect in die periode ook harder zullen herstellen in 2021 en 2022. Ze hebben immers bewezen over gunstige regionale omstandigheden voor groei te beschikken.

Transactiedata

Omdat een deel van de economie dit jaar nog niet of beperkt kon herstellen, maken we additioneel gebruik van transactiedata. Daarmee schatten we in welke mate regio’s hinder ondervonden van de coronamaatregelen. We kijken daarbij specifiek naar de horeca en de vrijetijdsector.

Ook belangrijk om te vermelden is dat binnen een sector verschillen tussen deelsectoren schuil kunnen gaan. Het gaat dan om specifieke branches of grote bedrijven met een bepaald specialisme. In onze prognoses houden we daar niet specifiek rekening mee. Wel zitten deze effecten voor een belangrijk deel in het regio-effect.