Het heetste woningbouw-hangijzer van deze eeuw wordt niet besproken

De huizenprijzen gingen in december verder door het dak. En dat komt deels door de aanhoudende schaarste. De nieuwe coalitie hoopt die schaarste te beslechten door heel veel huizen bij te bouwen, binnen én buitenstedelijk. Om precies te zijn: zo’n 1 miljoen huizen tot 2030. Maar in het coalitieakkoord blijf het heetste (of natste) woningbouw-vraagstuk van deze eeuw onbesproken. Want moeten al die nieuwe huizen wel worden gebouwd op de geplande plekken gegeven de effecten van klimaatveranderingen en die steeds sneller stijgende zeespiegel?

Als de huidige woningbouwplannen van gemeenten doorgaan, dan komt maar liefst twee derde van alle nieuwe huizen te staan in de Randstad. Dat lijkt bittere noodzaak want juist hier is het woningtekort het grootst. De vraag overstijgt het aanbod en dat heeft zijn weerslag op de huizenprijzen. Zeker in de noordvleugel van de Randstad zijn huizen veel duurder dan in andere delen van het land.

Maar delen van de laag gelegen Randstad zijn minder geschikt voor woningbouw volgens een onderlegger bij de adviesbrief van de Deltacommissaris aan de Tweede Kamer. Want het westen van Nederland kent veel slappe, zettingsgevoelige en natte gronden. En dat gaat gepaard met overstromingsgevaar, wateroverlast, bodemdalingen en verzakkingen. Met alle gevolgen van dien voor funderingen en de huizen die op deze gronden worden gebouwd.

Natuurlijk: we hebben altijd in polders gebouwd. En we kunnen heel veel. Ook met vernieuwende woningbouwtechnieken. Denk aan huizen die meebewegen met het water of verplaatsbare huizen. Maar tegelijkertijd zijn de kosten (zeker voor de openbare ruimte) en de onzekerheden groot. Want gaat die zeespiegel de komende tachtig jaar meer dan 1 meter stijgen of blijft het beperkt tot 30 centimeter? Of gaan we zelfs richting de 2 meter door het versnelt smelten van de Arctische IJskap?

Door hun droge gronden zijn delen van de meer zuidelijk en oostelijk gelegen provincies (waaronder Gelderland, Drenthe en Brabant) juist uitermate geschikt voor woningbouw. Maar we kunnen de Randstad niet zomaar verplaatsen. Een streep trekken door alle woningbouwplannen in de Randstad is ook geen optie. De acute woningnood is daarvoor te groot en de agglomeratievoordelen (de voordelen van ruimtelijke nabijheid tot andere bedrijven en huishoudens) te sterk. Bovendien heeft het weinig zin om het gros van die nieuwe woningen op drogere gronden te bouwen als daar geen markt voor is. Nog niet. Want naarmate de gevolgen van klimaatveranderingen voelbaarder worden, zullen meer mensen die klimaatrisico’s mee laten wegen in hun woonkeuzes.

Tegelijkertijd dit is wel hét moment om voor te sorteren op de gevolgen van klimaatveranderingen. Want die 1 miljoen huizen zijn nog niet gebouwd. Bovendien voeden die hoge huizenprijzen in de Randstad al een voorzichtige trek naar andere delen van Nederland. Dat vormt vanuit klimaatperspectief ook een kans. Want is het mogelijk om die (vooralsnog kleine) verhuisstroom verder te faciliteren door meer huizen te bouwen op drogere gronden? Het is aan de nieuwe minister voor Wonen om moeilijke knopen door te hakken. Een integrale visie ontwikkelen op de ruimtelijke toekomst van Nederland mag daarbij niet ontbreken op zijn lange to-do lijst. Want het gros van de nieuwe huizen wordt niet uitsluitend gebouwd voor de woningzoekenden van nu maar ook voor de kinderen van straks.

Eerder verschenen bij RTL Nieuws