Verzacht het energieleed een beetje, maar niet te veel

Net als op de huizenmarkt sneuvelt ook op de energiemarkt het ene na het andere prijsrecord. Huishoudens met een gemiddeld energieverbruik betalen hierdoor maar liefst 2.000 euro meer aan energie dan vorig jaar. Het betekent ook dat huishoudens minder kunnen besteden aan andere zaken: de koopkracht staat flink onder druk.

Door die hoge energieprijzen is verduurzaming het nieuwe buzz-woord in onze vriendengroep geworden. ‘Hoe hoog zijn jullie energielasten eigenlijk?’ En: ‘hebben jullie plannen om te verduurzamen?’ Wij zijn niet de enigen, want de laatste maanden googelen mensen veel meer op termen als zonnepanelen, isolatie en vooral warmtepompen (figuur). Vermoedelijk zijn dat vooral huiseigenaren (met financiële armslag), aangezien huurders afhankelijk zijn van hun verhuurder voor de verduurzaming van hun huis.

Dat meer mensen zich willen wapenen tegen de hoge energieprijzen is goed nieuws voor de energietransitie. Want over krap dertig jaar moeten alle huizen die we nu hebben van het gas af zijn. Als eerste tussenstap is in 2019 afgesproken dat in 2030 al anderhalf miljoen bestaande woningen aardgasvrij-ready moeten zijn gemaakt. Om dat voor elkaar te boksen, was het de ambitie om vanaf dit jaar 200.000 huizen per jaar te verduurzamen.

Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving gaan we deze aantallen met het huidige verduurzamingstempo niet halen. Tot nu toe zijn slechts enkele duizenden bestaande woningen van een traditionele cv-ketel overgegaan naar een warmtenet of warmtepomp. Zelfs in de proeftuinen binnen het Programma Aardgasvrije Wijken gaat het niet buitengewoon snel. Van de 40.294 huizen zijn pas 1.673 huizen aardgasvrij(-ready) gemaakt. En dat terwijl de eerste proeftuinen al in 2018 van start zijn gegaan.

De hoge energieprijzen bezorgen veel huishoudens hoofdpijn. Tegelijkertijd worden de voordelen van energiebesparende maatregelen op een pijnlijke manier duidelijk. Hierdoor vormen deze hoge prijzen mogelijk een belangrijke motor van de energietransitie. Zelfs in de wetenschap dat zoeken naar informatie niet betekent dat die zonnepanelen of die warmtepomp volgende maand al zijn geïnstalleerd vanwege de tekorten aan computerchips, materiaal en personeel. Want bovenal geldt: de broodnodige interesse is eindelijk aangewakkerd.

Het kabinet moet ervoor waken dit vuurtje te doven met maatregelen die de energierekening voor iedereen omlaag brengen. Zoals die tijdelijke verlaging van de btw op aardgas en elektra vanaf de zomer, bovenop de al eerder verlaagde energiebelasting. Want voor mensen met financiële armslag zou je de prikkel om te verduurzamen liever niet willen verkleinen. Daarbij komt dat die belastingmaatregelen niet meer dan leuke cadeautjes zijn voor mensen met een vast energiecontract-met-lagere-energieprijzen. Die de staatskas bovendien veel geld kosten.

Dus ook vanwege de grote verduurzamingsdoelen is het zaak de koopkrachtmaatregelen bij uitstek te richten op huishoudens die weinig mogelijkheden hebben om de pijn van die hogere energierekening op te vangen. Mogelijke maatregelen die mijn collega’s vorige week opperden, zijn het verlagen van de inkomstenbelasting voor lage (en midden-)inkomens, mogelijk aangevuld met het tijdelijk verhogen van uitkeringen. Het is daarbij belangrijk dat het kabinet niet alleen aan symptoombestrijding doet, maar ook werk maakt van het energiezuiniger krijgen van die tochtige (huur-)huizen, onder meer via extra subsidies. Want anders blijft het dweilen met de kraan open.

Eerder verschenen bij RTL Nieuws.