Betrek de jeugd bij democratie met stemrecht en een jongerenparlement

Op de langste dag van het jaar kwam de staatscommissie ‘Parlementair stelsel’ met oplossingen om ons democratisch bestel te versterken. De zwakke positie van jongeren in dat bestel is wel besproken, maar uiteindelijk trekken zij toch aan het kortste eind. Meer stemlokalen in mbo-scholen en meer aandacht in de schoolklas voor burgerschap? Dat klinkt sympathiek, maar zet gewoonweg te weinig zoden aan de dijk. Gelukkig is dit een tussenstand en geen eindrapport. Daarom doe ik hier een tweetal voorstellen om de stem van jongeren luider te doen klinken.

Maar eerst: waarom verdient de positie van jongeren in het democratisch bestel meer aandacht? Nederland vergrijst. Tot 2040 zal het aandeel ouderen fors stijgen en daalt het aandeel jongeren. Dat vertaalt zich ook naar het electoraat. Bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen was een kwart van de stemgerechtigden 65 jaar of ouder. De jeugd van achttien jaar en jonger maakt een vijfde van de bevolking uit, maar heeft geen stem.

Deze omissie zorgt dat de (vooral financiële) belangen van ouderen de boventoon voeren in politieke debatten. Denk aan de nadruk op de zorgkosten vandaag, zonder door te denken wat dat voor de betaalbaarheid van zorg in de toekomst betekent. Hetzelfde geldt voor het debat over een minder snelle stijging van de AOW-leeftijd. Dat besluiten daarover ook effect op langere termijn hebben, komt niet genoeg aan bod.

Jongeren stemmen anders dan de rest van het electoraat. Dat geldt in Nederland, maar ook daarbuiten. Als het aan Britse jongeren had gelegen, zou er geen Brexit komen. En Amerikaanse jongeren kozen niet voor Donald Trump als president. In Nederland stemden de meeste jongeren op 15 maart 2017 op D66, GroenLinks en VVD, die bij elkaar opgeteld 77 zetels van de 150 kregen. Ouderen zien meer in een coalitie van VVD met CDA en PvdA. Kortom, de stem van jongeren betekent echt iets voor de uitkomst.

Tegelijk is de opkomst onder jongeren een stuk lager. Slechts 66% van de 18 tot 25-jarigen stemde versus 89% van de 65-plussers. Hoe kan de stem van jongeren een betere plek krijgen in het democratisch bestel?

Een voor de hand liggende oplossing is om meer jongeren stemrecht te geven. Verlaag de stemgerechtigde leeftijd naar zestien jaar. In sommige landen bestaat dit al, zoals in Oostenrijk, Brazilië en sommige Duitse deelstaten. Ook stond het in enkele verkiezingsprogramma’s hier. Zo schokkend is het voorstel dus niet.

Toch wijst de staatscommissie Parlementair stelsel dit af, omdat er geen empirisch bewijs is dat verlaging van de stemgerechtigde leeftijd helpt om jongeren meer te interesseren voor politiek en de opkomst te verhogen. Op zich ben ik groot voorstander van het schrappen van al het beleid waarvan de effectiviteit niet onomstotelijk vaststaat. Maar weet de staatscommissie wel dat er dan nauwelijks beleid overblijft? In dit geval betekent gebrek aan bewijs echter niet dat de maatregel niet effectief kan zijn. Want waarom zou je je verdiepen in politiek als je toch niet mag meestemmen?

Maar goed, als verlaging van de stemgerechtigde leeftijd naar zestien jaar niet mogelijk blijkt, dan heb ik een tweede voorstel om de stem van jongeren te laten klinken in de politieke arena.

Laten we een jongerenparlement instellen, met leden van zestien tot en met bijvoorbeeld 25 jaar. Bij de verkiezingen mogen jongeren in die leeftijdscategorie ook een stem uitbrengen voor dit jongerenparlement. Hetjongerenparlement is geen schaamlap, maar moet echt invloed hebben.

Zaken die belangrijk zijn voor jongere generaties, worden aan dit jongerenparlement voorgelegd met een adviesrecht. Een advies dat politici in de Tweede Kamer hopelijk serieus nemen. Voor het geval ze dat niet doen, moet er ook een recht van amendering zijn. Dat is des te belangrijker als het gaat om besluiten die jongeren in negatieve zin treffen.

Het gaat zeker niet om een jongerenparlement dat alleen over zaken als studiefinanciering mag meepraten, maar juist over zaken als de AOW-leeftijd en het pensioenstelsel, klimaatbeleid, de positie van flexwerkers, lidmaatschap van de EU en het zorgstelsel.

Bijkomend voordeel van een jongerenparlement is dat het een kweekvijver is voor toekomstige politici en bestuurders. De gemiddelde leeftijd van de kabinetsleden van Rutte III is ruim 48 jaar. Verjonging is ook diversiteit. Wie de jeugd heeft, geve hem een luidere stem. Zo heb je de toekomst.