Onderzoek
Inspirerend leiderschap cruciaal voor transitie naar nieuwe economie
Of ze nu willen of niet, bedrijven zullen mee moeten in de transitie naar een duurzame en inclusieve economie. De vraag is dus niet of, maar vooral hoe ze die transitie maken. Om deze vraag te beantwoorden, hebben we onderzocht wat bedrijven nodig hebben om de transitie zelf vorm te geven. We zien dat inspirerend leiderschap en gestructureerde managementpraktijken belangrijke voorwaarden zijn voor de transitie naar een duurzame en inclusieve economie.
NEx-T: index voor transitie
Om de transitie naar een nieuwe economie door Nederlandse bedrijven te monitoren, publiceerden we vorig jaar voor het eerst de Nieuwe Economie Index voor Transitie van het bedrijfsleven (NEx-T). Deze index brengt verschillende onderdelen van maatschappelijk verantwoord ondernemen samen in één integrale maatstaf. Door de transitie te monitoren op het niveau van bedrijven, ontstaat niet alleen een goed beeld van de algehele voortgang op deze transitie, maar kunnen we ook ingaan op het type bedrijven dat wel en geen voortgang boekt.
Allereerst zien we dat bedrijven met een cultuur van inspirerend leiderschap doorgaans verder zijn in de transitie naar de nieuwe economie. Daarbij gaat het erom, dat leidinggevenden zich naar hun medewerkers in heldere taal uitdrukken over de richting van het bedrijf, dat dit toekomstbeeld inspireert, en dat leidinggevenden ervoor zorgen dat de werkzaamheden van álle medewerkers daarbij betekenis hebben.
Ook zien we dat bedrijven met gestructureerde managementpraktijken over het algemeen verder zijn in de transitie. Deze praktijken hebben we gemeten op het gebied van doelen, prestaties bijhouden en HR. Gemene deler van al deze managementaspecten is dat het altijd gaat om de aanwezigheid van een gestructureerd proces in de coördinatie van bedrijfsactiviteiten. Het is dan duidelijk waar doelen vandaan komen en hoe ze samenhangen, hoe de voortgang op bedrijfsprestaties wordt bijgehouden, op welke manier hierop wordt geanticipeerd, en hoe en op welk moment medewerkers worden beoordeeld voor geleverde prestaties.
Lang niet alle bedrijven hebben inspirerend leiderschap en gestructureerd management
Gegeven het belang van inspirerend leiderschap en gestructureerde managementpraktijken voor de transitie naar een nieuwe economie, valt op dat dit bij lang niet alle bedrijven aanwezig is. Bij ongeveer de helft van de bedrijven maakt inspirerend leiderschap geen nadrukkelijk onderdeel uit van de bedrijfscultuur. En meer dan 50 procent van de bedrijven lager dan een 6 (op een schaal tot 10) voor de aanwezigheid van gestructureerde managementpraktijken. Kortom, voor veel bedrijven is er werk aan de winkel om vanuit de eigen organisatie de transitie naar een duurzame en inclusieve economie vorm te geven.
Meer aandacht voor wat werkt noodzakelijk
Terwijl er boekenkasten vol geschreven zijn over de factoren die bijdragen aan het succes en falen van bedrijven in financiële zin, is er veel minder bekend over hoe bedrijven de transitie naar een nieuwe economie (kunnen) vormgeven vanuit het oogpunt van de eigen organisatie. Met dit onderzoek hopen we juist bij te dragen aan verder inzicht over de eisen die de transitie naar een duurzame en sociaal inclusieve economie stelt aan de organisatie van bedrijven. Niet met het idee dat we hiermee een definitief antwoord hebben geformuleerd op de vraag hoe bedrijven de transitie naar deze nieuwe economie intern moeten vormgeven; wel met het idee om het gesprek hierover met en tussen bedrijven verder op gang te brengen.
Uiteraard ligt de bal voor de transitie niet alleen bij bedrijven zelf en de vormgeving van hun eigen organisatie. Ook overheden, consumenten en, ja, banken zullen kleur moeten bekennen. Feit is wel dat, zelfs wanneer overheden, consumenten en banken de ideale omstandigheden voor bedrijven creëren om invulling te geven aan de transitie, er voor veel bedrijven intern nog werk aan de winkel is om op de transitie te kunnen inspringen. Inspirerend leiderschap en gestructureerde managementpraktijken lijken daarbij onontbeerlijk.