Licht aan het einde van de Brexit-tunnel?

Het is nog achttien dagen tot Brexit. De tijd dringt en de druk neemt toe. En zoals we ondertussen gewend zijn, wordt Brexit onder druk behoorlijk vloeibaar.

Afgelopen donderdag en vrijdag zijn er een aantal cruciale stappen gezet op weg naar een Brexit-deal. Allereerst werd het duidelijk dat premier Johnson en zijn Ierse ambtsgenoot Varadkar een route zagen naar een mogelijke oplossing. Sinds vrijdag weten we dat er op deze route waarschijnlijk “een tunnel” ligt. Dit is diplomatenjargon voor een korte periode van intensieve en technische onderhandelingen in de aanloop naar de EU-top van 17 en 18 oktober.

Er wordt weinig gelekt, maar er schijnt gepraat te worden over een customs partnership. Volgens dit plan zal Noord-Ierland officieel deel uitmaken van een douane-unie met Groot-Brittannië, maar in de praktijk de Europese douaneregels volgen. De douanecontroles vinden dan plaats op zee en niet op het Ierse eiland. Het lijkt erg op de “NI-only backstop” waar al in 2017 (!) over werd gesproken.

Is het optimisme terecht?

Het Britse pond liep in twee dagen tijd ruim 3,5% op. De rentes stegen zelfs! Is Johnson gezwicht en gaat het dan tóch lukken om Brexit voor elkaar te krijgen voor 31 oktober? Hoewel de ontwikkelingen van de afgelopen dagen zeker positief zijn, acht ik die kans nog steeds niet erg groot.

Allereerst kunnen we nog niet van een doorbraak spreken. De onderhandelingen zijn in de tijd van premier May al in soortgelijke “tunnels” beland. Het is simpelweg goed fatsoen om serieuze gesprekken te voeren over nieuwe Britse voorstellen. Mocht het uiteindelijk alsnog niet lukken, omdat de afstand tussen de EU en het VK in zo'n kort tijdsbestek toch onoverbrugbaar blijkt, dan kan in elk geval niemand beschuldigd worden van halsstarrigheid. Het intensiveren van de onderhandelingen is dus een betrekkelijk makkelijke beslissing om te nemen: het oogt serieus, maar kost uiteindelijk weinig als het niet goed gaat.

Daarnaast is het probleem waar premier May al mee kampte niet weggenomen. Elke deal die de EU als positief beschouwt, wordt door Brexiteers afgewezen. Gaat het Johnson wél lukken om een deal door het parlement te loodsen waarbij Noord-Ierland zich economisch uiteindelijk meer verbonden kan gaan voelen met Ierland dan met Groot-Brittannië?

Toch zou het iets te cynisch zijn om de stappen van de afgelopen dagen af te doen als politiek theater dat alleen maar bedoeld is om de schuldvraag te ontlopen. Wie weet is er eindelijk écht licht aan het einde van de Brexit-tunnel. Ik laat me graag verrassen.

Verschenen op Telegraaf.nl (DFT), 13 oktober 2019