Theresa May: Let's get on with it!

De markt reageert tot nu toe vrij relaxed op het besluit van de Britse politici om premier May weer naar Brussel te sturen. Het Britse pond is de afgelopen weken wat sterker geworden en de jaarwinst van de FTSE 100 is in lijn met die van andere Europese indices. Dat is best opmerkelijk. Hoewel verschillende EU-leiders bij herhaling hebben laten weten de scheidingsovereenkomst niet te willen openbreken – een deal is een deal – probeert Theresa May alsnog het nota bene door haarzelf onderhandelde akkoord aan te passen. Ze laat daarmee zien dat ze geen serieuze gesprekspartner is en dat haar woord niet veel waard is.

Ook de markt gelooft haar dus niet op haar woord. Aan haar holle frasen als “Brexit means Brexit” en vooral “no deal is better than a bad deal” hebben beleggers inmiddels een broertje dood. Door de uiterst knullige gang van zaken voor en na het referendum weet niemand wat Brexit écht betekent en daarnaast lijkt Theresa May ook zelf niet meer in haar eigen bluf te geloven. Haar deal werd drie weken geleden door de meerderheid van het Lagerhuis immers als een slechte deal gezien, maar toch verkiest ze deze boven een no-deal Brexit.

No-deal Brexit als pressiemiddel

De enige reden waarom ze een no-deal Brexit niet wil uitsluiten, is omdat ze dit denkt te kunnen gebruiken als pressiemiddel in de onderhandelingen. Maar hoe effectief is dit? In het boek The Strategy of Conflict beschreef econoom en speltheoreticus Thomas Schelling het belang van het hebben van een credible commitment aan een ingezette strategie en, vooral, hoe moeilijk het is om geloofwaardig te zijn. Zelfbinding wordt pas geloofwaardig wanneer Theresa May een negatieve consequentie verbindt aan haar strategie. Maar dat doet ze zonder enige overtuiging. Ze heeft vooraf aan het referendum campagne gevoerd voor Remain, ze hoort tot de gematigde vleugel van haar partij en ze is een stuk minder impulsief dan haar collega Donald Trump. De markt gelooft simpelweg niet dat Theresa May het op een no-deal Brexit durft te laten aan komen. Ze zal het toch niet laten gebeuren dat het land onder haar premierschap met voedsel- en medicijntekorten te kampen krijgt? Dan is no-deal inderdaad een loos dreigement.

Gegarandeerde wederzijdse vernietiging?

Maar is dat terecht? De Artikel 50-procedure wordt nog wel eens vergeleken met de Doomsday Machine uit de film Dr. Strangelove. Het idee achter deze machine is dat de vijand afgeschrikt wordt en niet durft aan te vallen uit de angst om zelf ook vernietigd te worden. De exitdatum staat vast op 29 maart en alle wetgeving om de EU te verlaten is al ingevoerd. Als er dus geen actie ondernomen wordt, vertrekken de Britten zonder deal en dus ook zonder transitieperiode uit de EU. Dit geeft de Britse economie waarschijnlijk een gigantische optater, maar ook de rest van Europa zal niet ongeschonden blijven. Deze ‘gegarandeerde wederzijdse vernietiging’ zou de Europeanen toch weer naar de onderhandelingstafel moeten bewegen, toch?

Nou, niet dus. De vernietiging is namelijk niet volledig wederzijds – de impact op het VK is groter dan op de EU – en zeker niet gegarandeerd. Een belangrijke implicatie van het besluit van het Europese Hof van Justitie dat de Britten toestaat om Artikel 50 eenzijdig in te trekken, is dat de Doomsday Machine onklaar is gemaakt. Met een druk op de knop kunnen de Britten de Artikel 50-procedure weer intrekken en de uittredingswetgeving ongedaan maken. De Europese Unie heeft zo’n instrument niet. Dit verzwakt de hand van Theresa May – de schuld ligt toch echt bij háár als het misgaat.

Het wordt nu tijd dat ze dit zelf ook door begint te krijgen. Het risico op een onfortuinlijke no-deal Brexit is te groot en schaadt nu al de Britse economie en samenleving. Het is tijd om de rug te rechten en in de binnenlandse politiek een breed draagvlak te zoeken voor een Brexit die wel werkt. Zoals ze zelf zo graag zegt: ‘let’s get on with it!’.

Verschenen op Telegraaf.nl (DFT), 1 februari 2019