Jongeren en geld

Het is maar net wat je van huis uit mee krijgt, zegt Sociaal Werker-Jeugd Iris Langeveld (28) halverwege het gesprek over haar ervaringen bij JIP met jongeren en geld. ‘Of je uit een gezin komt waar openlijk over geld wordt gepraat en je inzicht krijgt in financiële zaken die moeten worden geregeld. Er komen bij ons 18-jarigen binnen die denken dat ze op hun 20e miljonair kunnen worden. Dat komt omdat het thuis niet bespreekbaar is. Niemand geeft aan wat normaal is.’

Het Jongeren Informatie Punt, onderdeel van welzijnsorganisatie Stimenz, ondersteunt jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 27 jaar die in Apeldoorn of omstreken wonen. Ze kunnen er terecht voor gratis informatie, advies en hulp op het gebied van onder meer geldzaken, huisvesting, verslaving, relaties en mishandeling. ‘We hebben één doel. Jongeren helpen, onvoorwaardelijk en zonder vooroordelen. We zijn laagdrempelig en gebruiken ook veel humor, waardoor jongeren het niet vervelend vinden om over hun problemen te praten. Wij volgen hun tempo en het maakt niet uit hoe vaak ze terugkomen.’

Vorig jaar hadden de medewerkers van JIP 1546 contactmomenten met jongeren. Bijna 30 procent van die 1546 contacten betrof een eerste keer, geeft Iris aan. Jongeren tussen de 18 en 23 jaar nemen het vaakst contact op. Ook kloppen meer mannen dan vrouwen aan voor hulp. ‘Jongeren komen hier via de gemeente, vrienden, school of sociale media. Ze lopen binnen op onze locatie aan de Asselsestraat 65 of we hebben telefonisch of via WhatsApp contact. We zien jongeren uit alle lagen van de bevolking. Daarnaast hebben we contact met een groep statushouders uit Syrië en Eritrea, die in hun uppie als jonge vluchteling naar Nederland zijn gekomen.’

Van de 2636 gestelde hulpvragen ging de helft in 2020 over financiën. ‘Als jongeren contact met ons opnemen, is er meestal paniek. Dan hebben ze een probleem, ze snappen iets niet of hebben een brief van de deurwaarder gekregen. Voor veel jongeren is het ingewikkeld. Vooral als ze geen steun krijgen uit hun eigen netwerk. 18 jaar is het keerpunt. Dan gaat het goed of fout. Ze vergeten bijvoorbeeld een zorgverzekering af te sluiten. Sommige jongeren hebben geen idee hoeveel ze iedere maand overhouden. Die hebben nog nooit een begroting gemaakt. Het JIP helpt hen om overzicht te krijgen en bij schulden met betalingsregelingen. Is de schuld te fors en voor ons niet meer behapbaar, dan verwijzen we door naar schuldhulpverlening of budgetbeheer van de gemeente Apeldoorn. We zijn er overigens ook voor mensen om de jongeren heen, dus ouders of opa mogen ook bellen als er problemen zijn.’

Geld hebben, vinden jongeren heel belangrijk, merkt Iris. ‘Ze hoeven niet zo nodig dure spullen. Het gaat om meedoen. Stappen, een drankje betalen, kleding kopen. Niet perse merkkleding. Ze willen er gewoon verzorgd uitzien. Veel jongeren roken en ja, sigaretten zijn duur. Als je zelfstandig woont en je financiële verplichtingen hebt, heeft dat prioriteit. Dan heb je minder te besteden.’ Ook de invloed van influencers moet je niet onderschatten, meent ze. ‘Veel jongeren nemen zo iemand als voorbeeld. Dat is natuurlijk niet helemaal het beeld zoals het leven echt is. Soms is dat pijnlijk. Dan ga je effe op hun droom staan.’

Sparen doen jongeren die zelfstandig wonen zelden. ‘Sparen van de studiefinanciering of het minimumloon is eigenlijk niet te doen. Uitzendbureaus betalen vaak per week uit, dat is funest. Dat geld geven ze uit. En heb je geld op je rekening, moet je er ook van af kunnen blijven. Ze denken niet aan de toekomst. Ze zijn jong… ik begrijp dat wel.’

De laatste twee jaar kloppen er meer jongeren aan die slachtoffer zijn van fraude. ‘Meestal zijn ze als katvanger of geldezel gebruikt. Als je snel geld wilt verdienen en iemand met 500 euro wappert, is de verleiding groot om pinpas en code af te geven. Ze hebben niet altijd door dat hun bankrekening voor criminele activiteiten wordt gebruikt. Ze beseffen de gevolgen ook niet. Dat hun bankrekening voor acht jaar wordt geblokkeerd. Het overvalt ze. Ze zijn slachtoffer, maar ook dader. Dat maakt het lastig om ze te helpen.’

Voorlichting geven over omgaan met geld is ontzettend belangrijk, zegt Iris. ‘We doen veel aan preventie. Zo hebben we een financieel inloopspreekuur op opleidingscentrum Aventus. Daarnaast geven we samen met Rabobank Apeldoorn gastlessen over rood staan en fraude. Jongeren hebben een enorme aversie tegen een bank. Die doet altijd moeilijk, zeggen ze. Onze wens is om ook gastlessen te geven op middelbare scholen en in groep 8 van de basisschool.’

‘Ik ben Sociaal Pedagogische Hulpverlening gaan studeren om mensen te ondersteunen. Ik werk nu drie jaar bij JIP. Ik zit hier op mijn plek, terwijl ik toch altijd met iemand anders zijn problemen bezig ben. Ik ben wel realistisch en zal nooit valse hoop geven. Het is mooi om te zien als de schouders van jongeren na een of twee gesprekken al naar beneden gaan. Je ziet ze groeien als ze weten welke stappen ze moeten zetten. Daar doe ik het voor.’