Nagele loopt weer voorop
Energiek Nagele wil bestaande huizen in het dorp van de platte daken gasloos verwarmen. Dat verdient landelijke aandacht. Wat maakt Nagele daarvoor zo geschikt?
Dorpsbewoner en projectleider van de coöperatie Energiek Nagele, Rutger Bergboer, wandelt tijdens het corona-proof interview opgewekt door het bijzondere dorp. Het grote groene hart met de openbare gebouwen ademt rust en ruimte. Daaromheen liggen diverse woon-hofjes, met rijtjeswoningen. Nagele was ooit het icoon van het nieuwe bouwen. Dankzij Energiek Nagele, waarin Nagele, gemeente Noordoostpolder en woningverhuurder Mercatus samenwerken, krijgt het unieke dorp van weleer opnieuw een innovatieve glans. Bergboer blijft even staan op de stoep van de Ring, tussen voormalig schoolgebouw De Acht en de acht tegenovergelegen rijtjeswoningen. ‘Hier wordt in maart begonnen met de bouw van het ondergrondse opvangcentrum van water dat door thermische zonnecollectoren op de huizen wordt verwarmd,’ stelt Bergboer trots. De collectoren worden ook dit voorjaar geplaatst. Met het verwarmde water kunnen de woningen in de koude maanden worden verwarmd, via de bestaande leidingen en radiatoren in deze huizen. Bewoners hoeven zelf dus niet te investeren waardoor deze duurzame manier van verwarmen ook haalbaar is voor mensen met een kleine beurs. De verwarmingskosten voor een huishouden dat nu een gemiddeld verbruik heeft, komen zelfs iets lager uit.
“Nagele is bij uitstek geschikt voor dit project”
Bewoners nauw betrokken
Dit is in Nederland de eerste groep bestaande woningen waarop deze techniek, afkomstig van de Nederlandse bedrijven HoCoSto en Innax, wordt toegepast. Het heeft jaren geduurd voordat dit complexe project van start kon gaan. Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken wees Nagele in oktober 2018 aan als proeftuin en stelde daarvoor budget beschikbaar. Via de gemeente belandde dit bij Energiek Nagele. Onder meer om de techniek te optimaliseren, de projectorganisatie op te tuigen en om straks de verbruikskosten voor de bewoners laag te kunnen houden. Naast een juridische uitzoekerij en langdurige subsidietrajecten werd veel energie gestoken in de contacten met de betrokken bewoners van de acht huizen aan de Ring. Zeven daarvan zijn van Mercatus, één is van een particulier. Een bewonerscommissie fungeert al enige jaren als klankbord voor het bestuur van Energiek Nagele. Daarnaast is er een commissie van advies, met onder andere oud-minister Sybilla Dekker van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.
‘De bewoners doen mee, maar willen uiteraard niet méér betalen voor de verwarming van hun huis én zeker zijn van goed werkende techniek. We stellen ze niet teleur. In de toekomst zal de doorontwikkelde techniek alsmaar concurrerender worden’, verzekert Bergboer. Om het bijzondere project toegankelijk onder de aandacht te brengen, heeft Energiek Nagele de animatiefiguur Robert de Robot laten ontwikkelen door dorpsgenoot Martin-Jan van Santen. Robert loopt virtueel door de hofjes van Nagele en geeft op speelse wijze antwoord op de vele vragen die er leven. Zie ook www.energieknagele.nl. Rabobank Noordoostpolder-Urk is sponsor van deze filmpjes, omdat ze als coöperatieve bank en grootste hypotheekverstrekker een actieve bijdrage wil leveren aan de energietransitie van de woningmarkt. Rabobank wil echt een slag maken als het gaat om duurzamer wonen en meer doen dan hypotheken verstrekken. Vandaar de ondersteuning van Energiek Nagele.
“De eerste paal gaat in maart de grond in”
Nagele bij uitstek geschikt
We lopen door. Rutger Bergboer kijkt letterlijk verder dan het eerste project aan de Ring. ‘Nagele is bij uitstek geschikt voor dit project’, zegt hij enthousiast. ‘Elke woonhof bestaat uit diverse rijen woningen en heeft centraal een groot grasveld. Daar kan de ondergrondse opslag worden gerealiseerd. Voor andere dorpen of ruimer opgezette stadswijken is dit dus ook mogelijk. Een hobbel die we in de diverse hofjes nog wel moeten nemen is, zoals we dit noemen, de gespikkelde eigendomsverhouding. Sommige woningen zijn van Mercatus, andere van de bewoners zelf. Je kunt geen blokken woningen in het project opnemen als je een of twee woningen niet kan aansluiten. Heel belangrijk wordt het verloop van het eerste project. Als Nagelezen zien dat de huizen van hun dorpsgenoten aan de Ring goed worden verwarmd, tegen iets lagere kosten, dan verkoopt dit project zichzelf. Ik geloof daarin. Verwarmen met aardgas wordt immers alleen maar duurder.
Winst voor eigen dorp
De zeggenschap over het warmtesysteem bleek wel ingewikkeld; je hebt de gemeente, Mercatus en de bewoners. De bedoeling is nu om een stichting op te richten en daaronder een BV - voor de exploitatie - te plaatsen. De stichting heeft een ideëel doel: de winsten moeten ten goede komen aan Nagele en eventuele volgende projecten. Bergboer: ‘Als we later toch in zee willen gaan met een ander warmtebedrijf, dan zal dat bedrijf onze juridisch geborgde uitgangspunten moeten onderschrijven. Hiermee voorkomen we dat er te veel geld naar partijen gaat die geen binding hebben met het dorp.’ Dat gezegd hebbende, wandelt Rutger Bergboer energiek verder, op weg naar een aardgasvrij Nagele. Als eerste dorp in Nederland.