Aandelen en obligaties weer terug bij af na zomerrally
Even leek het weer koek en ei op de financiële markten. Na een pijnlijk eerste half jaar hadden aandelen vanaf begin juni de weg naar boven gevonden. Maar de afgelopen anderhalve maand hebben de markten die koerswinsten alweer vrijwel volledig moeten inleveren. En niet alleen aandelen hadden het te verduren. Ook van de zomerse obligatierally is op dit moment weinig over.
Inflatie en rente blijven leitmotiv op financiele markten
De dalingen op de financiële markten raakten in een stroomversnelling na de stevige uitspraken van Jerome Powell, hoofd van de Amerikaanse centrale bank (Fed), tijdens de jaarlijkse conferentie van centrale bankiers in Jackson Hole. Powell committeerde zich daar aan een reeks stevige renteverhogingen om de inflatie in de VS te temmen. De markten geloven inmiddels dat het de Fed menens is. De marktverwachting is dat de beleidsrente in de VS vanaf dit punt nog bijna anderhalve procentpunt zal stijgen en langere tijd hoog zal blijven.
De Fed is niet alleen in zijn kruistocht tegen inflatie. Ook andere centrale banken, van Engeland tot Zweden, trappen op het rempedaal. Inmiddels houdt van alle ontwikkelde economieën alleen de Japanse centrale bank als eenzaam Gallisch dorpje vast aan een ruim monetair beleid.
Centrale banken en overheden lopen elkaar in de weg
Centrale banken hoeven niet overal op medewerking van overheden te rekenen. In de VS heeft de regering-Biden met de Inflation Reduction Act (IRA) een groot uitgavenpakket geïntroduceerd. Het gevaar is dat deze extra uitgaven de inflatie verder doen aanwakkeren, ondanks wat de titel van de wet doet vermoeden.
Een nog flagranter voorbeeld van hoe een overheid de inflatiemissie van de centrale bank in de wielen kan rijden, is toch wel de begroting waar de nieuwe Britse regering mee op de proppen kwam. Terwijl de inflatie in het VK inmiddels tot de hoogste van de westerse wereld behoort, introduceerde de nieuwe Britse minister van Financiën Kwasi Kwarteng diverse belastingverlagingen. Deze aangekondigde maatregelen deden de rente op Britse staatsleningen oplopen, tot zo’n hoogte dat de Britse centrale bank (BoE) moest ingrijpen om de financiële stabiliteit te waarborgen. Zo krijgt de BoE maar niet de kans om de inflatie echt te bestrijden.
Coronarestricties en haperende huizenmarkt spelen China parten
In China is inflatie minder een thema, maar voor eventuele verlichting van het mondiale economische beeld hoeven we nu niet per se die kant op te kijken. Voor het eerst in meer dan dertig jaar groeit de Chinese economie dit jaar waarschijnlijk langzamer dan andere economieën in de regio. Het strenge coronabeleid trekt een wissel op de binnenlandse bestedingen en belemmert de productie. En de haperende Chinese huizenmarkt drukt op het vertrouwen van de Chinese consument. Wel heeft de Chinese overheid, door de lagere inflatie, meer ruimte om te stimuleren.
Spoedige de-escalatie in Oekraïne is onwaarschijnlijker geworden
In Oekraïne hebben ze wel andere dingen aan hun hoofd dan inflatie. Tot voor kort schreven analisten nog enige kans toe aan een spoedige de-escalatie. Die kans is inmiddels vrijwel weg. De recente Russische mobilisatie en annexatie duiden erop dat de oorlog in Oekraïne voorlopig nog niet voorbij is. Op het slagveld krijgen de Russen nederlagen te slikken. De vraag is hoe Poetin hierop gaat reageren. Ook hier dus nog veel onzekerheid.
Om in de gaten te houden
Dat de hele Europese Unie te maken heeft met torenhoge energieprijzen is geen nieuws. Maar de mate waarin overheden burgers en bedrijven kunnen compenseren verschilt. Duitsland heeft een energiesteunpakket van 200 miljard euro aangekondigd. Niet alle overheden in de EU hebben de financiële ruimte om op die schaal in te grijpen. Er zal daarom de komende tijd veel discussie zijn of de Europese begrotingsregels wat losser kunnen worden gehanteerd.