Voorzichtig terug naar evenwicht in de zuivelmarkt?

Groei melkproductie zuivelexporterende regio’s stijgende

In de eerste helft van 2020 is de melkproductie in de belangrijkste zuivelexporterende landen met 1,2% toegenomen t.o.v. het eerste halfjaar van 2019. Door het herstel van de melkproductie in de VS, de goede (weers)omstandigheden in Nieuw-Zeeland en de gestegen groei van de EU-melkproductie, verwachten we een bovengemiddelde toename van de melkproductie in het derde en vierde kwartaal van 2020 (1,7% en 1,3%).

Melkproductie in zuivelexporterende regio’s: derde kwartaal 2020 vergeleken met derde kwartaal 2019

_{*Schatting
Bron: diverse nationale bronnen, Rabobank, 2020}

EU-melkproductie blijft sterk, maar zwakt af in vierde kwartaal

In Europa waren de melkleveranties in het derde kwartaal 1,3% hoger dan in dezelfde periode in 2019. De leveranties verschilden per EU-land. Melkvolumes in Italië komen voor het derde kwartaal waarschijnlijk 4,9% boven dezelfde periode in 2019 uit. Ook Ierland (2,7%), Polen (2,1%) en Frankrijk (1,0%) groeien  in dezelfde periode, terwijl leveranties in Duitsland (-0,1%) en het Verenigd Koninkrijk (-0,1%) stabiel bleven. 

De eerste cijfers van oktober en november laten een vertraging van de EU-melkproductie zien. We verwachten een groei van de EU-melkproductie met 0,7% in het vierde kwartaal en 0,5% in het eerste halfjaar van 2021. Ook voor de tweede helft van 2021 wordt een groei van 0,5% ten opzichte van 2020 verwacht.

Figuur 1. Melkproductie in Europa (januari – juni 2020 t.o.v. januari – juni 2019)

_{Bron: ZMB, bewerking Rabobank, 2020}

Stabielere zuivelmarkt, maar nog geen volledig herstel

De meest prijzen voor EU-basiszuivelproducten zijn verbeterd sinds de beëindiging van de lockdowns begin juni. Toch liggen de huidige zuivelprijzen nog steeds lager t.o.v. het prijsniveau voor corona. Sinds begin juni is de EU-boterprijs met € 338 (+11%) gestegen tot € 3.428 eind augustus. In dezelfde periode steeg de EU-Goudse kaas met € 109 (+3,6%) naar € 3.146 per ton, terwijl de prijs voor EU-volle melkpoeder steeg met € 28 (+1,0%) naar € 2.736 per ton. De prijs voor EU-magere melkpoeder daalde naar € 2.139 per ton (-1,5%) eind augustus.

Voor de aankomende maanden verwachten we redelijk stabiele prijzen, al is er wel wat druk op de markt. De retailverkopen liggen op een verhoogd niveau, maar de foodservice heeft nog steeds uitdagingen zolang de beperkende maatregelen van kracht zijn en de economische gevolgen van corona een factor van betekenis blijven.

Het Private Storage Aid (PSA) programma van de Europese Commissie is op 30 juni beëindigd. Europese melkverwerkers en handelaren konden een vergoeding ontvangen voor opslagkosten. De aangeboden volumes hebben uiteindelijk een totale hoeveelheid bereikt van 47,700 ton kaas, 67,700 ton boter en 20,100 ton magere melkpoeder. Met opslagperiodes van minimaal 60 dagen voor kaas en 90 dagen voor boter en magere melkpoeder en een maximum van 180 dagen, zullen de voorraden aankomende maanden geleidelijk op de markt verschijnen.

Figuur 2. Prijzen EU-basiszuivelproducten

_{Bron: EU Commissie, Trigona Dairy Trade Online, 2020}

Verval in EU-melkprijzen beperkt

Ondanks de coronacrisis bleven de EU-melkprijzen de afgelopen maanden gemiddeld boven de € 32,00 per 100 kilogram. Sinds maart is de EU-melkprijs gezakt met € 1,63 per 100 kilogram (-4,8%) naar een gemiddelde van € 32,52 per 100 kilogram in juli. De aangekondigde melkprijzen voor september wijzen er – samen met de huidige ontwikkelingen in de zuivelmarkt – op dat tot het einde van dit jaar de gemiddelde EU-melkprijs rond deze prijs zal blijven.

In de Verenigde Staten hebben melkveehouders de afgelopen maanden enorme prijsschommelingen ervaren. Sinds januari daalde de melkprijs (US-all) tot USD 13,60 per cwt in mei (-31%), ongeveer USD 29,98 per 100 kilogram melk. Echter, zuivelprijzen wijzen wel op een wat lagere melkprijs voor de aankomende maanden. Gesteund door de overheidsprogramma’s volgde een stijging tot USD 20,50 per cwt in juli, circa USD 45,19 per 100 kilogram melk.

Het Nieuw-Zeelandse Fonterra heeft onlangs hun melkprijsverwachting bijgesteld van NZD 5,40 – 6,90 naar NZD 5,90 – 6,90 per kilogram vet- en eiwit. Dit leidt tot gunstige vooruitzichten voor melkveehouders in Nieuw-Zeeland. We verwachten een melkprijs van NZD 6.35 per kilogram vet- en eiwit voor het seizoen 2020/21.

Meer tegenslag verwacht voor volumes EU-export

Na een goed eerste halfjaar voor de EU-zuivelexport, moeten we voor de tweede helft van 2020 rekening houden met een stroevere export. Oorzaken hiervan zijn de ongunstige wisselkoers, lage olieprijzen en een stijging van de EU-prijzen voor basiszuivelproducten.

EU-zuivelexport eerste halfjaar ’20 t.o.v. eerste halfjaar ‘19

_{Bron: Eurostat, 2020}

Veranderende Chinese importbehoefte

China laat herstel van de zuivelconsumptie zien die sterker is dan verwacht. Toch zijn de voorraden van zuivelproducten in China momenteel hoger dan afgelopen jaren. Of deze voorraden de komende maanden verder worden aangevuld, of juist verminderen, is afhankelijk van Chinese handelaren. Dit zorgt voor wisselende vooruitzichten. Vooralsnog verwachten we voor heel 2020 een 4,0% daling in zuivelimporten t.o.v. vorig jaar, dit is een wijziging van +11,0% t.o.v. de vorige verwachtingen (-15,0%). Deze wijziging is gebaseerd op de importen in de eerste zes maanden van 2020 (die hoger waren dan verwacht) en een beperkte daling in de tweede helft van het jaar. Ondertussen gaat het ambitieuze plan door om binnenlandse productie in China op te schalen. Ondanks de verwachte toenemende vraag naar zuivelproducten, heeft deze ontwikkeling op termijn effect op de importbehoefte van China.

Ondanks wisselende weersomstandigheden en lagere melkprijzen groeit Nederlandse melkproductie gestaag

De Nederlandse melkproductie is in juni en juli gestegen, terwijl augustus een daling laat zien als gevolg van de hittegolf (zie tabel). Voor heel 2020 verwachten we dat de groei van melkproductie tussen 1,0% tot 1,3% uitkomt.

Melkproductie in Nederland (verschil t.o.v. dezelfde periode vorig jaar)

_{*Februari gecorrigeerd voor schrikkeldag
Bron: ZMB, RVO, 2020}

De terugval van de melkprijs is gelukkig beperkt gebleven. Toch verwachten we dat de melkprijs rond het huidige niveau blijft schommelen en verder herstel voorlopig op zich laat wachten. Mede daarom is het belangrijker dan voorheen om je liquiditeitspositie goed te blijven monitoren, vooral nu het einde van het oogstseizoen in zicht komt.