Stokman Koudum, melkveehouderij bedrijf, omvang ca 300 koeien

In 11 stappen naar mono-mestvergisting

Wil je groen gas uit mest produceren? Dan zijn er 11 stappen die je doorloopt. Het volledige stappenplan duurt ongeveer 1,5 tot 2 jaar. We zetten alle stappen hier voor je op een rij. Goed om te weten: veel van de stappen lopen tegelijkertijd.

Stappen

Verdiep je in de voor- en nadelen

Mono-mestvergisting heeft veel voordelen, maar kent ook uitdagingen:

Voordelen

Extra inkomstenbron: je creeërt een extra inkomstenstroom.

Verhoogde duurzaamheid: je vermindert broeikasgas- en stikstofemissies.

Opstap naar verdere verduurzaming: je opent de deuren om RENURE-producten te produceren uit digestaat.

Operationele efficiëntie: stikstof is sneller beschikbaar voor planten.

Lokale impact: je verduurzaamt je buurt.

Nadelen

Volume nodig: voor een sterke business case is een minimale schaalgrootte gewenst (voorkeur voor groter dan 15.000 ton mest).

Investering: je investeert vaak in emissiereducerende staltechnologieën die vaak (nog) niet erkend zijn.

Onzekere toekomstscenario’s: er is politieke onzekerheid en er kunnen mestleverende veehouders zijn die op termijn met hun bedrijf stoppen.

Vergunningen: het aanvraagproces kan per gemeente verschillen

Prijsschommelingen gas- en Garanties van Oorsprong (GvO)-markt: er zijn grote fluctuaties afhankelijk van marktontwikkeling.

Beoordeel of mono-mestvergisting bij je bedrijf past

Heb je al ervaring met het uitvoeren van een groter (verduurzamings)project? Dan is mono-mestvergisting zeker interessant.

Ga na of er veehouders in de omgeving zijn die mest kunnen leveren. Mestleverovereenkomsten zijn vaak nodig om de minimale hoeveelheid mest per jaar te behalen en dus een rendabele business case te maken.

Onderzoek of er voldoende netcapaciteit voor de invoer van groen gas en voor de benodigde stroomcapaciteit voor de installatie is.

Bekijk de mogelijke alternatieven voor je bedrijf. Het kan zijn dat een andere optie beter bij je bedrijf past.

In de volgende stappen leggen we uit waar je verder aan moet denken.

Door je business case te berekenen voor een mono-mestvergister, kom je erachter hoe je financiële situatie eruitziet wanneer je groen gas produceert. Een mono-mestvergister kan in de meeste situaties financieel interessant zijn vanaf 15.000 ton mest per jaar (mest van ongeveer 500 koeien). Dan kan de investering genoeg rendement opleveren én kun je eventuele tegenvallers opvangen. Met die hoeveelheid kan een mestvergister een vaste extra inkomensstroom zijn. Kom je niet aan de benodigde 15.000 ton? Kijk dan of je een contract kunt afsluiten met veehouders in de buurt die mest aan je willen leveren.

Variabelen voor een succesvolle business case

SDE++-subsidie: de SDE++-subsidie biedt een vaste prijs voor het groene gas dat je produceert. Doordat de vraag naar groen gas toeneemt, is de verwachting dat de ongesubsidieerde GvO’s meer op kunnen gaan brengen dan de SDE. Vooral voor projecten met een SDE-subsidie en kostprijs lager dan € 2,00 per m3. De subsidie kan dan worden stopgezet en weer geactiveerd. Lees meer over de subsidie en GvO’s in stap 5 of op de pagina Verkopen op de groen gasmarkt.

Verkoop van groen gas: door de bijmengverplichting (die nog ingevoerd moet worden) moeten energieleveranciers groen gas bij fossiel gas mengen. Daardoor neemt de vraag naar groen gas toe.

Inkomsten van GvO’s: Garanties van Oorsprong (GvO’s) zijn digitale certificaten waarmee je bewijst dat gas groen is opgewekt. Die GvO’s kun je verkopen. Daarmee wordt naast de subsidie en de verkoop van groen gas een extra inkomstenstroom. Let op: de overheid heeft het recht om de SDE te korten voor de opbrengsten van gesubsidieerde GvO’s. Lees meer hierover op de pagina Verkopen op de groen gasmarkt.

Biogasproductie per ton mest: in de ideale situatie produceer je tussen de 25 en 33 m3 aan ruw biogas. De productie hangt af van hoeveelheid organische stof in de mest en van de versheid van de mest. De biogasproductie van mest die door andere veehouders wordt aangeleverd, zal lager liggen. Dat komt omdat de mest minder vers is en al een gedeelte van de organische stof is omgezet.

Stroomverbruik per m3 geproduceerd groen gas: het stroomverbruik ligt tussen de 1,2 en 1,8 kWh per m3 geproduceerd groen gas. Een mono-mestvergister is efficiënter bij een grotere schaal; dan nemen de stroomkosten per m3 groen gas af.

Bedrijfszekerheid en verblijftijd van de mest in de vergister in dagen: bij een te lage verblijftijd is er niet genoeg tijd om al het gas uit de mest te halen. Een wat duurdere, degelijk gebouwde installatie met bewezen technieken en een vergister met een langere verblijftijd van de inhoud zorgen vaak voor meer stabiliteit en daardoor vaak meer winst.

Investeringen

Een mono-mestvergister is een grote investering: een vergister voor 15.000 ton mest per jaar kost tussen de € 1,5 en 2 miljoen (inclusief de nodige aanpassingen in infrastructuur, aanpassingen van de stalvloer en mestopslag). De exacte kosten hangen af van de situatie van je bedrijf. De Mono-mestvergisting Scan helpt je het financiële plaatje te schetsen.

De scan geeft een eerst indicatie of mono-mestvergisten voor jouw bedrijf rendabel is. Laat je business case wel altijd doorrekenen door een externe adviseur zoals Referm, CCS Energieadvies of DLV Advies.

Doe de Mono-mestvergisting scan

Er zijn verschillende vergunningen die je moet aanvragen als je een mono-mestvergister wil installeren.

Omgevingsvergunning Beperkte Milieutoets (OBM): in deze vergunning staat beschreven wat de impact van de mono-mestvergister is op de omgeving. Het duurt ongeveer 12 weken voordat je vergunning is goedgekeurd. Lees hier meer.

Aanpassing van de vergunning voor aanvoer van mest van derden: leveren andere veehouders mest aan jou, dan moet daar je vergunning daar meestal op aangepast worden. Dit traject is ingewikkelder en afhankelijk van je gemeente. Het kan zijn dat het omgevingsplan aangepast moet worden.

Meldingsplicht: plaats je een mono-mestvergister met een verwerkingscapaciteit van maximaal 25.000 ton per jaar, dan heb je geen vergunning nodig. Wel is er een meldingsplicht. Lees hier meer.

Tips bij het aanvragen van een vergunning

Soms zijn vergunningsverleners bang voor geuroverlast. Dat is onterecht. De angst komt vaak voort uit ervaringen met sommige co-vergisters. De (rest)stromen die in dit soort vergisters gaan, brengen soms geuren met zich mee. Bij mono-mestvergisting neemt tijdens de vergisting de geuruitstoot juist af. Het kan helpen om informatie in te winnen bij veehouders die al een mono-mestvergister bij hun bedrijf hebben.

Werk samen met een gespecialiseerd adviseur op het gebied van vergunningen. Die kan je helpen bij het aanvragen van de vergunningen. Denk bijvoorbeeld aan Referm, Exlan of E-kwadraat.

Het groene gas dat je produceert, moet je kunnen invoeden ophet aardgasnetwerk. Groen gas wordt meestal ingevoed op een lagedruknetwerk. Soms is dat netwerk ‘vol’, bijvoorbeeld omdat consumenten in de zomer minder gas gebruiken. Dat heet congestie.

Wil je een bepaald aantal m3 groen gas invoeren, dan kun je ervoor kiezen om te leveren aan het grotere hoofdtransportleidingnetwerk. Dat kost wel meer energie, omdat het groene gas onder hogere druk wordt ingevoed. Overleg voor je een mono-mestvergister installeert met je netbeheerder of dat mogelijk is. Vraag bijvoorbeeld of je in een regio zit waar netcongestie voorkomt, of je een andere aansluiting kunt gebruiken, of er genoeg stroom is en wat de kosten zijn om zo’n aansluiting te maken.

Zo vraag je een gasaansluiting aan

Bij de netbeheerder kun je eerst een verkenning aanvragen. Zo weet je hoe het zit met de invoercapaciteit in jouw omgeving.

Vraag een offerte aan voor het realiseren van de gasaansluiting. De kosten hebben ook impact op jouw business case.

Dien je aanvraag in.

Overleg in een vroeg stadium ook vast met de netbeheerder over het elektriciteitsnetwerk. De mono-mestvergister verbruikt stroom voor het opwaarderen van het biogas en verwarmen en roeren van de mest. Hiervoor heb je een aansluiting voor grootverbruik nodig. In regio’s waar het net soms overbelast is, kan dit tot vertraging leiden. Dat komt omdat uitbreiding van het net tijd kost. Zoek uit of er voor je bedrijf genoeg stroom beschikbaar is om de vergister operationeel te laten zijn.

Wat is de SDE++-subsidie?

De Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE++-subsidie) maakt investeren in mono-mestvergisting aantrekkelijker. Ondernemers krijgen tijdens de looptijd van 12 jaar een vast basistarief voor het geleverde groene gas. Dalen de gasprijzen, dan krijg je meer subsidie en omgekeerd.

Lees meer over de SDE++-subsidie

Hoe aanvragen?

Elk jaar is er een openstellingsronde om de SDE++-subsidie aan te vragen. Voordat je deze subsidie aanvraagt, moet je een aantal zaken goed op orde hebben.

Alle vergunningen voor de mono-mestvergister zijn in orde, zoals de bouwvergunning.

De netbeheerder moet bij meer dan 40 m3/uur invoeden een invoedverklaring hebben afgegeven, zodat je zeker weet dat je het groene gas kunt invoeden op het netwerk. Zorg er dus van tevoren voor er genoeg gas kunt ingevoed kan worden en dat er ook genoeg capaciteit op het elektriciteitsnetwerk is.

Kun je niet laten zien dat je 20% eigen vermogen kan inbrengen, dan kan de bank een intentieverklaring afgeven. Dat wil zeggen dat de bank meer dan 80% wil financieren. Een externe vermogensverschaffer kan zo'n verklaring voor inbreng risicodragend vermogen ook afgeven.

Zorg voor een goed onderbouwde businesscase om de aanvraag nog makkelijker te laten verlopen.

Een ervaren adviseur kan je helpen met het verzamelen van alle benodigde informatie en het indienen van de aanvraag. Voorbeelden van adviseurs die hierbij kunnen helpen zijn Referm, Ekwadraat of DLV Advies.

Schaalgrootte heeft grote invloed op de winstgevendheid van een mono-mestvergister. Om tegenvallers op te kunnen vangen, is het verstandig om een minimale hoeveelheid van 15.000 ton mest per jaar te vergisten. De eigen mesthoeveelheid kun je vergroten door een langdurige overeenkomst af te sluiten met andere veehouders. Zij voeren (dag)verse mest aan en het digestaat (het product dat overblijft) krijgen ze afhankelijk van de afspraken weer terug.

Voordelen

De business case van de mono-mestvergister is bij voldoende schaal meer toekomstgericht. Ook na de subsidieperiode van de SDE++ van 12 jaar zal je mono-mestvergister eerder winstgevend blijven. Dat komt omdat de kostprijs relatief laag is en het sneller rendeert om aanvullende investeringen, zoals een stikstofstripper, uit te voeren.

Doordat je grootschaliger werkt, vallen de operationele kosten en de investeringen per m3 groen gas lager uit.

De veehouder die mest levert, krijgt vaak een vergoeding. Optioneel kunnen deze veehouders ook investeren in dichte stalvloeren om (dag)verse mest aan te leveren. Dit kunnen ze terugverdienen met een hogere vergoeding voor de geleverde mest.

Ook bij de veehouders in de buurt nemen zo de emissies af. Zo wordt ook hún bedrijf meer toekomstbestendig.

Hier moet je op letten

Als je met mestleveranciers werkt, moet je vergunning dit toestaan. Ook kan het zijn dat je het omgevingsplan moet aanpassen. In stap 3 lees je meer over vergunningen.

Soms heeft de omgeving bezwaar; omwonenden zijn soms bang voor stankoverlast of voor veel vervoersbewegingen. Daarom is het een goed idee om de omgeving op tijd bij de plannen voor de mono-mestvergister te betrekken. De angst voor stankoverlast is bijvoorbeeld onterecht. Dat komt vooral door ervaringen met sommige co-vergisters. Daarbij kunnen soms geuren vrijkomen, maar bij mono-mestvergisting neemt de geuruitstoot juist af.

Bij aanvoer van mest door anderen wordt de mest eerst gewogen en bemonsterd. Daarna kan het gehygiëniseerd worden, voordat de mest teruggaat naar de veehouder. Hygiëniseren is niet verplicht en gebeurt dus ook niet overal. Het is normaal om de gezondheidsstatus van de veestapel regelmatig te controleren.

Zo sluit je een overeenkomst af

Ga in gesprek met veehouders uit de omgeving. Je kunt contact opnemen met Rabobank om meer te weten te komen over de mogelijkheden van mestleveringen. Download hier meer informatie voor de veehouders in de omgeving.

Adviseurs kunnen helpen bij het opstellen van de langdurige contracten, zoals ZLTO, NCM of Referm.

Kies je een leverancier, let dan op de volgende zaken:

Ervaring: Een leverancier met ervaring weet beter wat er moet gebeuren dan iemand die voor de eerste keer een mono-mestvergister plaatst.

Referenties: Vraag naar referenties en eerdere projecten. Als je de naam van een veehouder hebt die een mono-mestvergister heeft geplaatst, kun je vragen hoe de installatie verliep en hoe tevreden de veehouder is met de service en het onderhoud.

Service: Vraag aan een leverancier hoe het servicecontract eruitziet. Hoe gaat de leverancier de mono-mestvergister onderhouden? Is er een 24-uurs-dienst bij storingen en welke zaken zijn uitgesloten?

Drie ervaren bedrijven

Op zoek naar een leverancier? Begin dan eens bij een van onderstaande bedrijven. Zij hebben veel ervaring met het bouwen en installeren van mono-mestvergisters:

Biolectric

HoSt (richt zich vooral op grote centrale vergisters)

CCS Energieadvies

Een mono-mestvergister vraagt om een flinke investering: tussen de € 1,5 en 2 miljoen. Rabobank denkt graag met je mee over de financiering hiervan. Omdat de mono-mestvergister bijdraagt aan het verlagen van de stikstofuitstoot, kan je mogelijk in aanmerking komen voor groenkorting. Je moet hiervoor voldoen aan de voorwaarden. Lees meer over de Rabo Groen Lening.

Om hiervoor in aanmerking te komen, stel je eerst een financieringsplan op. Je kan hier zelf mee aan de slag gaan, maar je kan er ook voor kiezen om dit samen met een ervaren adviseur te doen. Deze bureaus hebben ervaring met zo’n traject:

Je accountmanager staat klaar om met je te sparren over jouw plannen. Heb je nog geen accountmanager, plan dan een gesprek.

Maak een afspraak

Om de installatie van je mono-mestvergister goed te laten verlopen, is het belangrijk om op de volgende zaken te letten:

Bouwbegeleider: De installatie van een vergister is een groot project. Wanneer je geen ervaring hebt met het opzetten van projecten kan je ervoor kiezen om via een adviesbureau een bouwbegeleider in te huren. Die overziet het hele project; van de stalaanpassingen tot de installatie van de vergister. Belangrijk is dat de begeleider zorgt dat elke stap goed op elkaar aansluit. Zorg dat je zelf ook in beeld hebt wat er bij de installatie komt kijken. Zo kom je niet voor verrassingen te staan en kan je op tijd ingrijpen.

Tijdgaranties: De bouw van de mono-mestvergister en alle infrastructuur duurt ongeveer 4 tot 8 maanden. Spreek van tevoren met de leverancier tijdgaranties af: hoelang gaat de installatie duren en welke uitloop is acceptabel.

Performancegaranties: Spreek ook met de leverancier af wat de mono-mestvergister allemaal moet doen als hij eenmaal klaar is. Dit staat in het performancecontract. Zo heb je op een rij wat er gebeurt als er iets niet goed werkt of aangepast moet worden.

Afronden: Bij de aanleg van een mono-mestvergister kan het gebeuren dat er losse eindjes vergeten worden. Certificering, aansluiten van verschillende onderdelen tot één geheel, goede aan en afvoer van de mest: een goede bouwbegeleider overziet dit allemaal. Zorg dat je hier zelf ook scherp op bent.

Als startende groen gasproducent komt er veel op je af. De verkoop van het groen gas en certificaten is een cruciaal onderdeel van het realiseren van een winstgevende business case. Maar hoe zit de groen gasmarkt in elkaar en hoe zorg je ervoor dat je de juiste prijs ontvangt en de certificering klopt? Om ervoor te zorgen dat je een goede deal sluit, heb je als groen gasproducent veel kennis nodig. Enkele belangrijke onderwerpen om je in te verdiepen zijn:

De opbouw en volatiliteit van de groen gas markt.

De verschillen tussen de gesubsideerde en ongesubsideerde markt.

Certificering van de GvO’s.

Belangrijke voorwaardes om op te letten bij het afsluiten van contracten.

Verschil tussen verkopen volgens de SDE systematiek, termijnmarkt of spotmarkt.

Hoe je GvO’s ontvangt en hoe de waarde wordt bepaald.

In ons artikel “Verkopen op de groen gas markt” gaan wij dieper in op de groen gasmarkt en het verschil tussen de gesubsideerde en ongesubsideerde markt. Daarnaast kan een adviseur je helpen alles op een rij te zetten. Betrek bijvoorbeeld in een vroeg stadium een partij als Route to Market of Agriportance.

Ga verder in gesprek met collega’s die al langer in het vak zitten en leer van hun ervaringen. Er zijn ook studiegroepen en kennisbijeenkomsten waar jij je bij aan kunt sluiten. Zo heeft Platform Groen Gas een nieuwsbrief waarin updates en kennis wordt gedeeld.

Je mono-mestvergister is geïnstalleerd; je wekt nu groen gas op. Om je vergister optimaal te laten draaien, is het belangrijk om op 4 zaken te letten:

Er zijn verschillende opties om groen gas te verkopen, maar de markt is complex. Door de stijgende vraag heb je als producent een sterke onderhandelingspositie, al is subsidie vaak nog steeds nodig. We verwachten dat grotere mono-mestvergisters binnenkort (bijvoorbeeld onder de voorgenomen bijmengverplichting vanaf 2026) wellicht meer kunnen ontvangen voor de ongesubsidieerde GvO’s dan onder de SDE. Zij kunnen dan de SDE stopzetten. Dit vraagt om een goed begrip van contractvoorwaarden om teleurstellingen te voorkomen. Houd de energiemarkt goed in de gaten en laat je bijstaan door een goede adviseur om optimaal te profiteren.
De mono-mestvergister moet natuurlijk goed onderhouden worden. Bekijk dagelijks of alle waardes goed zijn en alles nog goed loopt. De service voor de mestpomp valt vaak buiten het onderhoudscontract. Door een leverancier met een 24-uurs-servicecontract te kiezen, heb je meer bedrijfszekerheid.
Bij mono-mestvergisting horen meetrapportages en certificering. Dat kost tijd. Zo moet de carbon intensity (CI)-scores worden vastgelegd. Daarmee zie je hoeveel CO2 je vermindert bij de productie van groen gas. Dat heeft invloed op de prijs die je kunt krijgen voor de GvO’s, vooral wanneer je levert aan de ongesubsidieerde GvO-markt. En zo zijn er nog meer administratieve zaken. Ook hierbij kan een goede adviseur helpen, zeker als je net met mono-mestvergisting begint.
Wissel kennis uit met andere melkveehouders. Hoe pakken zij de bedrijfsvoering voor hun mono-mestvergister aan? Hebben zij tips? Wil je in contact komen met melkveehouders met een mono-mestvergister, neem dan contact op met je accountmanager of techniekleveranciers.

Meer weten over het stappenplan?

Neem dan contact op met je accountmanager of plan een afspraak in met een van de mono-mestvergistingsexperts van Rabobank.

Maak een afspraak

Mono-mestvergisting scan

Een mono-mestvergister is een grote investering: een vergister voor 15.000 ton mest per jaar kost tussen de € 1,5 en 2 miljoen (inclusief de nodige aanpassingen in infrastructuur, aanpassingen van de een nieuwe stalvloer en mestopslag). De exacte kosten hangen af van de situatie van je bedrijf. De Mono-mestvergisting scan helpt je het financiële plaatje te schetsen.

Start de scan