Horeca herstelt, maar met grote uitdagingen

De strenge lockdown in het eerste en tweede kwartaal van dit jaar heeft nog flinke impact op de Nederlandse economie door de beperkte consumentenuitgave. We verwachten dat de economie daarna relatief snel herstelt. Zo verwachten we dat de economie dit jaar groeit met 2,3%, terwijl de economie in 2020 juist met 3,7% daalde. In 2022 zal de economie verder herstellen met ongeveer 3,8% groei. Na de versoepelingen van eind april zien we de consumentenuitgaven weer stijgen. De versoepelingen hebben het grootste effect op bestedingen bij kleding en sieraden, doordat de winkels zonder afspraak weer open zijn. Op basis van pintransacties zien we ook dat de uitgaven aan ‘uit eten en drinken’ ook enigszins herstellen doordat de terrassen weer beperkt open zijn. Maar dit heeft een zeer beperkt effect op de totale bestedingen in de restaurant- en cafésector.

Terrassen zorgen jaarlijks, afhankelijk van het weer, voor 1 tot 1,5 miljard euro aan omzet. Dat is in het meest gunstige geval 12,5% van de totale omzet van de Nederlandse restaurant- en cafésector, die goed is voor 12 miljard euro (bron: FSIN). Deze beperkte openstelling is dan ook een druppel op een zeer gloeiende plaat. Niet alleen omdat ondernemers met terrassen afhankelijk zijn van het weer, maar ook door de vroege sluiting van 20 uur is het voor restaurants bijvoorbeeld niet mogelijk om een ‘goed’ diner te draaien. Daarnaast is de terrasomvang ook nog beperkt door de afstand tussen de tafels.

De totale schulden in de horecasector is de afgelopen periode fors opgelopen. Zo zijn er belastingen ter waarde van bijna 1 miljard euro uitgesteld en verstrekten banken ruim 250 miljoen euro in de vorm van financieringen die door de overheid gegarandeerd zijn. De hogere schulden van de horecasector komen hiermee op bijna 1,3 miljard euro. Afgezet tegen de omzet van 23,5 miljard euro (CBS, 2019), is dit 5,5%. Hier zijn de schulden van verhuurders en leveranciers nog niet bij opgeteld. De schulden bij elkaar opgeteld gaan richting 1x de jaarwinst van de sector. Door de opgelopen schulden, zal het voor ondernemers lastiger zijn om te investeren. Terwijl investeren noodzakelijk is voor de toekomstige verdiencapaciteit van de onderneming. Voor investeringen houden wij rekening met 5 tot 10% van de omzet.

Ondanks dat de schulden van horecabedrijven het afgelopen jaar fors is toegenomen, zien we dat het aantal faillissementen in de sector beperkt is. Alleen in het tweede kwartaal van 2020 was er sprake van een hoger aantal faillissementen. Wel stoppen er meer ondernemers binnen de sector. Dat er relatief weinig faillisementen zijn, en de schulden oplopen, komt met name door het ruime gebruik van de uitstel van belastingen. De mate en snelheid waarin deze schuld afbetaald moet worden, zal een effect hebben op het aantal faillissementen in de sector de komende jaren.

Uit een recent onderzoek van Rabobank blijkt dat werknemers na het opheffen van de coronamaatregelen gemiddeld één dag per week vaker thuis gaan werken. We verwachten dat hierdoor bedrijfscatering, broodjeszaken en convenience winkels rondom deze kantoren per jaar 400 tot 500 miljoen euro aan omzet mislopen. Deze verschuiving van werkplaats heeft niet alleen effect op de genoemde bedrijven, maar ook op restaurants en cafés in de omgeving van deze kantoren. Maar dat werknemers minder vaak naar kantoor gaan, biedt ook kansen voor bedrijfscatering en restaurants in de omgeving. Zo geven werkgevers aan dat collega’s naar kantoor komen voor een ontmoeting. Door in te zetten op hospitality kunnen horeca-ondernemers in de omgeving deze ontmoetingen faciliteren.

Eén ding helpt horeca-ondernemers absoluut. Op een thuiswerkdag kunnen veel mensen een half uurtje of langer op bed blijven liggen. Dat geeft meer ruimte voor ontspanning op de avond ervoor. Voor corona gingen we Nederland vooral op donderdag, vrijdag en zaterdag op stap of uit eten gingen omdat we doordeweeks weer ‘vroeg naar kantoor moeten’. Mensen zijn daar ná corona mogelijk flexibeler in. Horecabedrijven kunnen dat aanmoedigen met dynamische prijzen. Zelfs als het niet tot méér klandizie leidt, kan het in ieder geval bijdragen aan een betere spreiding van de bezetting. Dat is natuurlijk ook wat waard.

Benieuwd naar meer inzichten? Lees het hele onderzoek.

Voor de coronacrisis was er sprake van opschaling van bedrijven en consolidatie in de markt. Binnen de hotelwereld zagen we de uitbreiding van Fletcher en in de restaurantsector zijn Loetje en Debuut de belangrijkste voorbeelden van fusies en samenwerkingen. We verwachten dat de consolidatie de komende jaren verder toeneemt. Door de eerder genoemde oplopende schulden wordt het steeds belangrijker om marges te verruimen. Door schaalgrootte kunnen operationele activiteiten worden gemaximaliseerd en vergroot je de inkoopkracht. Hierdoor kunnen de marges van deze ondernemingen weer stijgen.

Het is zeker niet zo dat het alleen om grotere transacties in de sector zal gaan. De 'traditionele horeca' kenmerkt zich als heterogene sector en oriënteert zich vaak op regionaal. Doordat ondernemers ook op regionaal gebied kansen zien, is het zeer waarschijnlijk dat ook op lokaal niveau de komende jaren een consolidatieslag plaatsvindt. Voor consumenten is deze ontwikkeling een voordeel omdat er dan niet alleen sprake is van meer ketens, maar op regionaal gebied diversiteit binnen de horeca.