Horeca en recreatie veerkrachtig in het herstel

Hoewel de Nederlandse economie door de strenge lockdown in het eerste en tweede kwartaal van dit jaar nog flinke impact had door de beperkte consumentenuitgaven, herstelt dit sterk in het derde kwartaal. We verwachten dat het bruto binnenlands product (bbp) in het derde kwartaal van 2021 weer op het niveau is van 2019, al een volledig herstel voor de horeca en recreatiesector nog uit. Na de versoepelingen van eind april zijn de consumentenuitgaven gestegen. Ook de uitgaven aan etentjes en drinken herstelden vanaf dat moment. Het echte herstel gebeurde na de versoepelingen in juni, waarbij omzetten in restaurants weer richting de niveaus van 2019 gingen. Ook herstelden de uitgaven die we toeschrijven aan vakanties weer, dankzij veel binnenlands toerisme. Er werd ook meer uitgegeven aan hobby’s en vrije tijd: de uitgaven herstelden in juni volledig (zie figuur 1).

Door de regenachtige zomer hebben met name binnenattracties een goede zomer gehad. We verwachten dat de sectoren restaurants en cafés in 2022 weer volledig herstellen. Hotels, met name in de grootstedelijke gebieden, hebben langer nodig om te herstellen. Dit komt grotendeels door het wegblijven van met name de zakelijke gast. De hotels aan de kust herstellen ook in 2022 weer volledig.

Het aanbod horeca neemt de afgelopen jaren alsmaar toe: sinds 2010 groeit dit non-stop. Dit is een logisch gevolg van dat we meer buiten de deur zijn gaan besteden. Ondanks de strikte lockdowns in 2020 en 2021 en de onzekere situatie in de horeca is het aanbod toegenomen. In totaal gaat het om 547 nieuwe locaties in 2021. Goed is wel om hier nuancering in aan te brengen, waar de groei zit en waar de afname (zie figuur 2). Waar de horeca als geheel sinds 2010 continu groeit, is het beeld bij traditionele cafés anders. Sinds 2010 daalt het aantal cafés in Nederland en ook in 2021 is het aantal cafés met 288 afgenomen. Hetzelfde beeld zien we bij de traditionele discotheken.

De groei binnen de horeca de afgelopen jaren komt met name door afhaal- en bezorgrestaurants. Deze zijn sinds 2010 ruim verdubbeld en ook in 2021 weer met 564 locaties toegenomen. Ook fastfood-restaurants blijven groeien met 117 meer locaties dan in 2020. We kunnen dan ook concluderen dat een groot deel van de toename van het horeca in de coronaperiode is toe te schrijven aan afhaal- en bezorgrestaurants en fastfood bedrijven.

Door de afbouw van de steunmaatregelen is het de verwachting dat het aantal faillisementen en stoppers gaat toenemen. Dit zal op korte termijn een mogelijk effect hebben en zorgen voor een afname in het aantal horecabedrijven. Daarbij is er ook sprake van een personeelstekort wat starters zal bemoeilijken om een horeca-onderneming te starten.

Het is duidelijk dat er een groot tekort is aan personeel in de horeca. De vacaturegraad is in vergelijking met andere sectoren het hoogst. In de conjunctuurenquête van het CBS wordt ook wel geduid dat personeelskrapte de grootste belemmering is in het ondernemen. Helder is dat er gekeken moet worden naar alternatieven. Zo is de verwachting dat het aantal arbeidsmigranten in de horeca de komende jaren toeneemt. Maar ook het digitaliseren van bedrijfsprocessen kan de fysieke werkdruk ontlasten.

Inmiddels is het bestellen via QR-codes bijna gemeengoed geworden. Maar ook andere processen kunnen mogelijk gedigitaliseerd worden zonder dat dit ten koste gaat van de gastvrijheid. Bijvoorbeeld het incheckproces binnen de hotellerie en vakantieparken kan gedigitaliseerd worden, zonder dat dit ten koste gaat van de gastbeleving. Het kan zelfs zorgen voor een hogere gasttevredenheid, doordat je personeel op een andere manier kan inzetten.

Uit onderzoek van de Rabobank Food Waste Challenge blijkt dat er in de Nederlandse horeca 592 miljoen euro bespaard kan worden door voedselverspilling tegen te gaan. Omgerekend naar individuele ondernemers kan de marge tot 5% verbeterd worden door verspilling te reduceren. De investeringen die je hiervoor moet doen zijn relatief beperkt en zitten met name in het investeren van tijd.

Bewustzijn creëren is een van de belangrijkste stappen om voedselverspilling tegen te gaan. Tijdens de Food Waste Challenge in 2019 hebben we gezien dat ondernemers die inzicht kregen in het besparingspotentieel, aangezet werden om daadwerkelijk voedselverspilling tegen te gaan. Maar minstens net zo belangrijk is de inzet van zowel het keuken- als bedienend personeel. Naast het verbeteren van je marges, zorgt het verminderen van voedselverspilling ook voor minder uitstoot van CO2. Het is dan ook terecht benoemd als een van de Sustainable Development Goals (SDG 12.3) van de Verenigde Naties (VN).