Apotheken focussen op distributieconcept, duurzaamheid en preventie

Openbaar apothekers dragen door farmaceutische zorg bij aan preventie en aan de behandeling en genezing van patiënten. Zij doen dit in samenwerking met andere zorgverleners in de eerste en tweede lijn. Op 1 januari 2022 telde Nederland 1996 openbare apotheken. Ruim 56% behoort tot een formule, 30% is eigendom van een keten.

Het aantal apotheken zal afnemen als gevolg van schaalvergroting en vernieuwing van het distributiemodel waarbij meer patiënten vanuit één apotheek kunnen worden bediend. Voor de branche ligt er vooral uitdaging in het zoeken naar nieuwe manieren om cliënten te bedienen. Bediening via meerdere kanalen wordt ‘omnichannel’ distributie genoemd. Steeds meer apotheken leveren de medicatie aan hun patiënten via een fysieke apotheek, een webshop, een 24 uur kluis, een afzetpunt of via thuisbezorging.

In tegenstelling tot huisartsen en tandartsen zijn en blijven er voldoende apothekers in Nederland. De universiteiten van Groningen, Leiden en Utrecht leverden in het academisch jaar 2020/2021 210 afgestudeerde apothekers af. Hiermee is het aantal afgestudeerde apothekers weer op het niveau van voor de coronapandemie. In het studiejaar 2021/2022 zijn er 626 eerstejaars studenten farmacie. Dit zijn er minder dan voorheen, omdat de opleiding Bio-Farmaceutische Wetenschappen in Leiden sinds dit jaar een numerus fixus van 250 kent. Volgens het CBS zijn er in Nederland 120 apothekers ouder dan 65 jaar en 320 apotheekhoudende huisartsen.

Apothekersketen BENU bestaat uit 441 apotheken: 327 eigendomsapotheken en 114 partner apotheken. BENU is verbonden aan groothandel Brocacef. Het verdienmodel van een apotheek bestaat op dit moment grotendeels uit vergoedingen per receptregel. BENU heeft een vijfjarig contract afgesloten met zorgverzekeraar CZ. Hierin zijn vaste vergoedingen afgesproken voor de dienstverlening per verzekerde, ongeacht de hoeveelheid medicijngebruik.

Waar de dienstverlening nu vooral is gericht op de balie van de apotheek, kijken partijen samen naar mogelijkheden om de dienstverlening naar de cliënt te brengen. Denk aan online bestellingen, ophaalpunten, automaten of thuisbezorging. Ook wordt het aanbieden van nieuwe diensten op het gebied van preventie en het stimuleren van een gezonde leefstijl overwogen, zoals de gezondheidscheck die BENU nu al aanbiedt. De opbrengsten uit deze besparingen worden verdeeld tussen BENU en CZ.

Uit de jaarcijfers van apothekersorganisatie KNMP Farmanco over 2021 blijkt dat voor het derde jaar op rij meer dan duizend geneesmiddelentekorten zijn genoteerd. Apothekers en hun patiënten hebben dagelijks met deze problematiek te maken. Om de problemen op te lossen worden handelsvergunninghouders van geneesmiddelen en groothandelaren per 1 januari 2023 verplicht om een voorraad aan te leggen van tweeënhalve maand. Daarnaast pleit apothekersorganisatie KNMP voor het moderniseren van het inkoopbeleid van de zorgverzekeraars. Er moeten meer leveranciers per voorkeursmiddel worden aangewezen, apotheekbereidingen moeten kostendekkend worden gemaakt en geneesmiddelenproductie moet dichterbij huis.

De website Apotheek.nl op initiatief van de KNMP is in december 2021 voor de vierde keer op rij bekroond met de award voor Beste website in de categorie Gezondheid. Deze website is een informatiebron voor alle Nederlanders die medicatie gebruiken. Op de website zijn ruim 1100 medicijnteksten, verkorte medicijnteksten en kinderteksten te vinden. Ook worden instructievideo’s in het Nederlands, Engels, Turks en Arabisch aangeboden. Vragen over terhandstellingskosten, tekorten of medicijnafval worden behandeld en consumenten kunnen ook zelf vragen stellen aan de webapotheker.

De farmacie is verantwoordelijk voor een vijfde van de Nederlandse zorg footprint. Ieder jaar belandt er voor ruim 100 miljoen euro aan ongebruikte geneesmiddelen in de prullenbak. Daarvan had 40% voorkomen kunnen worden. Bovendien belandt er 190 ton aan medicijnresten in het oppervlaktewater, wat leidt tot weefselschade bij waterplanten en -dieren. Om de verspilling en milieuschade een halt toe te roepen startte in 2019 de Coalitie Duurzame Farmacie: een pact tussen Bogin, de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG), Neprofarm en de KNMP.

Om de keten verder te helpen is in april 2022 de Inspiratiegids Verspil geen Pil uitgebracht. Deze gids geeft stakeholders goede voorbeelden en groene inzichten, houdt de gehele bedrijfsvoering tegen het licht en biedt tools om te verduurzamen.

Vallen is de meest voorkomende oorzaak van letsel door een ongeval bij ouderen. Voor een succesvol valpreventieprogramma is een multidisciplinaire aanpak nodig tussen zorgverleners in de eerste en tweede lijn. Medicatiebewaking en vitamine-D-suppletie zijn voorbeelden van bewezen interventies die het valrisico verlagen. Momenteel loopt het FARM-OP-onderzoek. FARM-OP staat voor FAlls-Related Medication use in Older Patients. Het doel van het onderzoek is om ouderen met een hoog valrisico op te sporen in de apotheek met behulp van een risicostratificatie-instrument. Er is een interventietoolbox in ontwikkeling die moet helpen vallen onder ouderen te voorkomen.