Medisch specialisten zetten stap in digitalisering, duurzaamheid en preventie

Doelstelling van het kabinet is de zorg slimmer organiseren vanwege de vele openstaande vacatures in de zorg en de druk op de financiën. Dit vraagt om een transitie naar passende zorg. Passende zorg staat voor: gezondheid centraal in plaats van ziekte, de juiste zorg op de juiste plek en waardegedreven zorg die samen met én rondom de patiënt tot stand komt. Deze maand wordt het Integraal Zorgakkoord (IZA) met het uitgavenkader 2023-2026 verwacht. Het streven is het akkoord voor Prinsjesdag te ondertekenen. Door het afsluiten van een IZA wil Minister Kuipers de langetermijntransformatie van 10 tot 15 jaar versneld in gang zetten. Hoofdlijnen zijn een gematigde groei en een verschuiving van de tweede lijn naar de eerste lijn. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wil het hele Zvw-kader 1% laten minder groeien dan de reguliere demografische groei. Dat betekent een structurele ombuiging van 1,5 miljard euro.

Ziekenhuizen pleiten voor meer financiële ruimte om zorgmedewerkers extra loon te kunnen betalen, om digitalisering te stimuleren en om te investeren in duurzaamheid. Binnen dit akkoord is onder meer een specifiek budget beschikbaar voor concentratie van ziekenhuiszorg. Daarnaast wil het kabinet dat vrijgevestigd medisch specialisten tot loondienst worden verplicht als ze niet binnen 2 jaar ‘voldoende verbetering’ laten zien op 3 vlakken: de transformatie naar passende zorg, de bestuurbaarheid van ziekenhuizen en het afremmen van perverse prikkels. Federatie Medisch Specialisten zet zich in voor behoud van het ondernemerschap.

Steeds meer ziekenhuizen zetten in op dienstverlening buiten het ziekenhuis. Tergooi MC St. Antonius Ziekenhuis, Isala (ziekenhuis) en OLVG komen als koplopers naar voren uit de studie ‘No Place Like Home The Sequel‘ van adviesbureau Gupta Strategists. Activiteiten bestaan uit monitoring op afstand of initiatieven zoals thuisdialyse. Ziekenhuis Isala in Zwolle heeft een Connected Care Center (CCC) met online consulten en controlegesprekken tot telemonitoring en huisbezoeken door een gespecialiseerde verpleegkundige. Isala wil met dit beleid een kwart van de ziekenhuiszorg naar de thuissituatie verplaatsen. Ook het OLVG in Amsterdam verwacht dat digitale zorg de standaard werkwijze wordt. Dit gaat voor de helft van de chronische zorg gelden. Het ziekenhuis is dan geen ziekenhuis meer, maar een partij die samenwerkt met huisartsen, VVT en wijkteams om zorg bij de patiënt thuis te verlenen.

Mede door de gestegen kosten van energie en (medische) middelen krijgen ziekenhuizen de digitale mogelijkheden om hun positie en strategie door middel van portfoliokeuzes fundamenteel te veranderen. Zorg wordt dan verplaatst uit het ziekenhuis (bijvoorbeeld voor chronische patiënten) naar efficiëntere oplossingen zoals zelfstandige behandelcentra, huisartsen/gezondheidscentra en/of de thuissituatie.

De zorgsector is een vervuilende sector die verantwoordelijk is voor 7% van de CO2-uitstoot in Nederland. Het ‘groene’ bewustzijn onder artsen neemt toe. In 2018 ondertekenden 132 organisaties de eerste Green Deal Duurzame Zorg. Inmiddels hebben meer dan 300 organisaties de Green Deal ondertekend. Deze deal bevat 4 pijlers. De eerste: minder uitstoot van CO2, met name als het gaat om gebouwen en vervoer. De tweede pijler: minder verspilling van grondstoffen. Denk dan aan het zoveel mogelijk circulair inkopen van materialen en producten, zodat ze beter opnieuw te gebruiken of te recyclen zijn. En aan het terugdringen van de enorme medicijn- en voedselverspilling in de zorg. De derde pijler: minder watervervuiling door geneesmiddelenresten. En de vierde pijler: een groene leef- en werkomgeving.

De ideeën achter de Green Deal slaan aan. Er is inmiddels een Groene Zorg Alliantie waarbij 24 commissies zijn aangesloten, zoals De Klimaatdokter, Groene SEH, De Groene IC, De Duurzame Verpleegkundige en Coalitie Duurzame Farmacie. De Jonge Specialist heeft duurzaamheid prominent op de agenda gezet en de handreiking ‘Groen, groener, groenst’ klaarliggen voor alle AIOS, ANIOS en arts-onderzoekers die willen bijdragen aan duurzaam dokteren.

Waar voorheen vooral gekeken werd hoe je complicaties tijdens en na een operatie kon beperken, is er nu aandacht voor prehabilitatie. Ofwel: fit de operatie in. Patiënten die fit hun operatie ingaan hebben minder kans op complicaties en herstellen sneller. Om prehabilitatie op landelijk niveau uit te rollen is de stichting Fit4Surgery opgericht. De stichting streeft naar bekostiging in de reguliere zorg. Met de resultaten van de internationale studie willen zij deze bekostiging bereiken.

Medio 2022 heeft het Erasmus MC een leefstijlloket geopend. Specialisten kunnen patiënten die al onder behandeling zijn, verwijzen als zij baat hebben bij begeleiding op het gebied van een gezondere leefstijl. Dat betekent dat de gezonde leefstijl onderdeel wordt van de reguliere behandeling. De leefstijlzorgcoördinator zorgt voor een persoonlijke overdracht naar bijvoorbeeld een beweegprogramma, gecombineerde leefstijlinterventie (GLI), een diëtist, buurtwandelcoach fysiotherapeut of naar schuldhulpverlening. Op langere termijn wil het Erasmus MC het leefstijlzorgloket voor al zijn patiënten beschikbaar stellen. Ook willen ze een netwerk van leefstijlzorgaanbieders met een landelijke dekking bieden door samenwerking met andere UMC’s en ziekenhuizen. Eind 2020 hebben 11 ziekenhuizen het project ‘Goede zorg proef je’ uitgevoerd, door de Alliantie Voeding in de Zorg te ondertekenen. Een gezonder voedingsaanbod draagt bij aan het herstel van patiënten. Ook zorgt het voor een gezonde werkomgeving voor medewerkers en een gezonde keuze voor bezoekers.

Het aantal vacatures in de zorg blijft toenemen. Medio 2022 stonden er 45.100 vacatures open bij organisaties in de zorg, een stijging van 20% in één kwartaal. Mede door de vergrijzing van het personeel blijft deze uitdaging de komende jaren bestaan. Volgens ABF Research kunnen ziekenhuizen in 2031 te maken krijgen met een tekort van 24.400 mensen. Het zal vooral lastig worden om voldoende handen aan het bed te krijgen. Want er zullen te weinig verpleegkundigen op zowel mbo als hbo niveau zijn. Gezien de toenemende vergrijzing en daarmee een groeiende vraag naar zorg in de komende jaren, worden capaciteitsproblemen ook na de coronapandemie en op de lange termijn een serieus maatschappelijk probleem. Een probleem dat de toegang tot de zorgsector in Nederland beperkt.

Speciaal voor medici heeft Rabobank de Rabo Medicidesk. Heb je vragen over financiering van goodwill of innovatie? Of overweeg je een woonhuis te kopen? Neem dan contact op met de Rabo Medicidesk.